Na een veertienjarig premierschap vertrok hij naar Brussel. Hij werd Secretaris-Generaal van de NAVO in een turbulente tijd met een oorlog op het Europese continent, spanningen tussen NAVO-lidstaten onderling en met een nieuwe Amerikaanse President die eisen stelt aan het bondgenootschap én aan de leden. Wat is zijn grote uitdaging, hoe krijgt hij alle lidstaten weer op één lijn en is er uitzicht op vrede in Oekraïne?

Secretaris-generaal van de NAVO Mark Rutte schoof aan bij Buitenhof voor zijn eerste Nederlandse televisie-interview. Het zijn turbulente tijden met een oorlog op het Europese continent, spanningen tussen NAVO-lidstaten en de nieuwe president van de VS zet de verhoudingen in het bondgenootschap op scherp. De Oekraïense president Zelensky meldde dat hij volgende week spreekt met Trump. De kersverse secretaris-generaal is positief over deze ontwikkeling: ‘het belangrijkste is dat het contact er is en dat je met elkaar probeert de strategie vorm te geven hoe je deze oorlog tot een goed einde kan brengen’. De opmars van de Russen lijkt gestokt door de winter, maar er vallen dagelijks vele slachtoffers. Tegelijkertijd lijkt het erop dat ‘Oekraïne nog steeds in staat is om zijn positie te behouden’.

De slechte economische situatie in Rusland is geen reden om te juichen. ‘We moeten niet onderschatten dat Russen in staat zijn te lijden voor het moederland. Men is bereid heel veel te accepteren’. Dat geldt ook voor de Oekraïners: ‘je merkt dat het trotse Oekraïense volk in staat is met steun van het westen met wapens om weerstand te bieden’. De NAVO-chef ziet dat dit niet alleen een conflict is tussen Rusland en Oekraïne: ‘door de aanwezigheid van Noord-Korea en de betrokkenheid van China en Iran is dit een geopolitiek conflict geworden’. In de onderhandelingen over duurzame vrede ziet Rutte dan ook een grote rol voor Amerika. Welke rol Europa moet spelen, laat hij open: ‘het risico van daar te veel over speculeren is dat je ook Poetin informeert over wat er in onze hoofden zit hier in het Westen voordat hij überhaupt aan die tafel gekomen is’, aldus Mark Rutte.  

Sinds zijn aantreden als secretaris-generaal spreekt Rutte alarmerende woorden als: ‘we moeten naar een oorlogsmentaliteit’. ‘Mijn baan is niet om een valse hoop te creëren. Dus als ik iets zie, moet ik het ook delen’, vertelt hij. ‘We zijn allemaal in gevaar als we niet nu maatregelen nemen. Het goede nieuws is, als we dat de komende maanden doen, dan kunnen we voorkomen dat je over vier, vijf jaar onvoldoende afschrikking hebt’.  

Over het voornemen van Donald Trump om Groenland te kopen stelt Rutte dat hij als voorzitter van het bondgenootschap geen commentaar kan geven op alles wat er gebeurt. ‘Ik moet ervoor zorgen dat de club als geheel bij elkaar blijft’. Hij vindt het positief dat Denemarken en de VS in gesprek zijn met elkaar en wijst op het belang van het Arctisch gebied: ‘China is bezig zeeroutes te verkennen’ en ook Rusland roert zich in het Hoge Noorden.  

Rutte stelt ook dat er een groot tekort is aan wapenproductie, niet alleen in Europa, ook Amerika heeft hiermee te maken. 'Er is fors meer nodig dan 2%'. 'Een eindje boven de 3%: een forse extra investering', vertelt hij. Dit is gebaseerd op 'inhoudelijke analyse' om NAVO afschrikking overeind te houden tegen over de Russen. ‘Een Europese defensiemacht, daar is niemand bij de huidige Europese Commissie voor', aldus Mark Rutte. Hij pleit voor intensievere samenwerking en wapenproductie. Met elkaar die euro's en dollars zo efficiënt en snel mogelijk besteden. 'Er is geen tijd te verliezen'. 

Lees meer:

• Speech NAVO SG bij denktank Carnegie Europe 12-12-2024
• Angst voor Poetin voedt het defensiedebat: komt er een Europees miljardenfonds voor de wapenwedloop met Rusland? (NRC)
• 'Trump agressief in telefoongesprek met Deense premier over Groenland' (NOS)
• EU-strijdkrachten kunnen nog niet snel genoeg naar het front, stelt Europese Rekenkamer (NRC)

Bellingcat is het onderzoekscollectief dat, in hun tienjarige bestaan, onthulde wie er achter de aanslag zat op MH17. Dat Assad chemische wapens gebruikte. En dat Navalny inderdaad was vergiftigd. Nog steeds onthult oprichter Eliot Higgins samen met vele burgerjournalisten nieuws aan de hand van openbare bronnen. Naast onderzoek heeft hij ook een andere zeer belangrijke missie heeft: de nieuwe generatie kritisch leren denken.

In het onderzoek naar de daders van de aanslag op MH17 speelde Bellingcat een cruciale rol. ‘Volgens mij gaat het slechte sowieso gebeuren. Wij zijn er om te onderzoeken en de verantwoordelijken te zoeken’, vertelt Higgins. Ook oud-premier Mark Rutte erkent de cruciale rol van Bellingcat. ‘Het was motiverend om te blijven werken en erachter te komen wat er was gebeurd’.  

Bellingcat maakt gebruik van burgerjournalistiek en Open source intelligence (OSINT). Dat betekent dat het ‘oude top-down informatiemodel niet meer van toepassing is’. ‘Mensen krijgen informatie op een peer-to-peer basis. Niet alleen als ontvangers van informatie, maar ook als deelnemers in het verbreden en de creatie. We moeten mensen onderwijzen zodat ze dat op een gezonde manier doen vóór de democratie’. Higgins maakt zich zorgen over de democratie: ‘Soms staren we ons blind op autoritaire regimes’ en vergeten we ons druk te maken om onze eigen overheid en ‘dat democratieën in het Westen ook in crisis verkeren’. Daarnaast ziet hij het gevaar ‘dat iedereen een eigen versie van de waarheid heeft'. ‘Bellingcat leert mensen niet alleen dat de waarheid belangrijk is, maar ook hoe je achter die waarheid komt en daar impact mee kan maken’. 

De werkzaamheden van Bellingcat en Higgins zijn niet zonder gevaar. Als hij in een hotel zit, maakt hij geen gebruik van roomservice, omdat hij niet kan achterhalen waar het voedsel vandaan komt. ‘Ik heb zorgen, maar probeer risico's in te schatten’. 

Kijk Who Downed Mh17? (National Geographic)

Lees meer:

• MH17 dossier (Bellingcat) 
• Reactie op bevindingen Bellingcat over MH17 (Rijksoverheid)
• Fact-checkers under fire as Big Tech pulls back (Politico)
• Fighting the spread of online disinformation: an interview with Bellingcat founder Eliot Higgins (VOXweb)

Een donatie van ongekende omvang: eind vorig jaar werd 30% van de aandelen van een succesvol Nederlands softwarebedrijf, ter waarde van 600 miljoen euro, geschonken aan het goede doel. Komt dat door onze belastingregels, of kijken Nederlandse ondernemers anders naar filantropie? Een gesprek met Bas van der Veldt, CEO van het softwarebedrijf AFAS. Critici stellen dat de schatkist hierdoor honderden miljoenen misloopt.

Softwarebedrijf AFAS schonk miljoenen aan goede doelen. On-Nederlands en uniek werd het genoemd. ‘Het is gewoon heel erg mooi, omdat je ziet dat er fantastische dingen kunnen gebeuren. Er zijn genoeg mensen die zeggen: ja, dat is een druppel op een gloeiende plaat. Wij zeggen dan altijd: ja, een poffertje begint ook als een druppel op een gloeiende plaat. Je ziet het echte effect ervan. Je kunt heel veel impact hebben’, vertelt CEO Bas van der Veldt. Hij ziet ondernemers die veel geld of macht hebben en roept hen op dat te gebruiken: ‘pak je cirkel van invloed en probeer die te versterken door mooie dingen te doen’. NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte beaamt dat: ‘kijk waar je als individu je bijdrage kunt leveren, anders raak je overweldigd’. Van der Veldt blijft actief weg van het nieuws: ‘als je gelukkig wil zijn, stop met het nieuws volgen want het nieuws benadrukt altijd datgene wat niet goed is’, vertelt hij.  

Door goede doelen te steunen ontlopen bedrijven hun belastingplicht. ‘We hebben met ons bedrijf afgelopen jaar 29 miljoen euro belasting betaald. We houden ook van belasting betalen. Dat vind ik ook heel belangrijk’, stelt de CEO van AFAS. Over of het steunen van goede doelen niet een taak is van de overheid stelt Van der Veldt: 'ik geloof ook oprecht dat je als ondernemer daar misschien nog wel meer toegevoegde waarde hebt dan als bureaucraat of als ambtenaar. Want wij kunnen die stichtingen ook echt heel veel dingen leren over hoe ze maximaal rendement van die euro's kunnen krijgen’. Aan het slot van Buitenhof doet Bas van der Veldt nog een oproep: ‘Voor iedereen die hiernaar kijkt en ondernemer is, zou ik zeggen: ga het lekker zelf doen.’  

Lees meer:

• Foute filantropen bedreigen de democratie (NRC)
•  Afas-oprichters schenken honderden miljoenen euro’s van hun vermogen aan goede doelen: ‘Wij hebben genoeg’ (de Volkskrant)
• AFAS-topman: ‘Vierdaagse werkweek voor veel meer bedrijven mogelijk’ (BNR)