De toeslagenaffaire heeft duizenden gezinnen diep geraakt. Het herstel verloopt moeizaam, en veel gedupeerden wachten nog altijd op gerechtigheid. Hoe gaat het kabinet dit aanpakken? Staatssecretaris Sandra Palmen, verantwoordelijk voor de hersteloperatie, is zondag te gast bij Buitenhof. Ze reageert op de aanbevelingen van de adviescommissie-Van Dam en vertelt hoe het nu verder moet.

Palmen stelt dat haar 'belangrijkste missie is om ook bij het einde betrokken te zijn’. Palmen trok in 2017 aan de bel met haar fameuze memo-Palmen. Was er toen meteen ingegrepen ‘dan was het in ieder geval veel eerder aan het licht gekomen’. Ondanks alle hersteloperaties spreken gedupeerde ouders van een herstelhel. Het gaat om ‘zo'n 69.000 mensen die zich gemeld hebben. En daarvan zijn er op dit moment zo'n 41.000 erkend als gedupeerde. Dus het is echt heel groot’, aldus Palmen.

Het kabinet besloot afgelopen week om de afhandeling van de toeslagen te versnellen met methode-Laurentien. Een ‘luisterend schrijver’ gaat in gesprek de herstelgerechtigde en luistert goed ‘en helpt om het verhaal van A tot Z op papier te krijgen. En dat vinden mensen heel fijn dat er naar hen geluisterd wordt zonder vooroordeel’. Door deze methode wordt er een ‘schadekader’ opgesteld, die als basis dient voor herstel. Over de rol van prinses Laurentien in Stichting (Gelijk)waardig Herstel stelt de staatssecretaris dat ze op ‘afstand is’ en zich ‘wat verder heeft teruggetrokken uit het bestuur’. Ook vertelt Palmen dat de governance van de stichting nog geregeld moet worden: ‘we zijn in een vergevorderd stadium’. De staatssecretaris is van plan binnen twee jaar het financieel herstel af te ronden. ‘Het leed laat zich niet zomaar afronden. Sommige mensen zullen echt hun hele leven lang dit met zich meedragen. Maar we zetten alles op alles om het in ieder geval eind ‘27 afgerond te hebben’, aldus Palmen. Aan het eind van het gesprek stelt de staatssecretaris dat 'de hele toeslagenaffaire een enorme schokgolf heeft teweeggebracht, niet alleen bij Financiën maar ook door de hele Rijksoverheid’. 

Lees meer:

• Levens in de wachtstand (Belastingdienst) 
• In gesprek over herstel: wat burgers echt nodig hebben (Belastingdienst) 
• Minder beloven meer doen (commissie-Van Dam) 
• Kabinet kiest methode-Laurentien voor hersteloperatie toeslagen (NRC)

Nadat Premier Schoof 3,5 miljard steun toezegde aan Oekraïne en Nederlandse steun uitsprak voor ReArm Europe, trok de Tweede Kamer aan de rem. Crisissfeer in het Kabinet, want drie van de vier coalitiepartijen stemden tegen de toezeggingen van de premier. Partijleider van D66 Rob Jetten schuift aan over hoe Europa een onafhankelijke wereldmacht moet worden, nu de steun van de VS tanend is. 

‘Ik vind het heel goed dat de premier in Europa echt handelt op het moment dat het moet. Het gaat nu om de vraag: hoe kan Europa zijn militaire en economische kracht versterken om sterk te staan in een tijd die geopolitiek alle kanten op vliegt’, aldus Jetten. ‘Hoeveel wake-up calls heb je nodig voordat je het heft in eigen handen neemt?’ vraag hij zich af. Hij pleit ervoor dat Europa meer op eigen benen gaat staan en roep de coalitie op: ‘wanneer worden jullie wakker? En hoelang blijf je als een boekhouder alle knopen tellen? Terwijl ondertussen de Russische militaire oorlogsvoering op volle toeren draait: in Oekraïne met drones en wapens en in de rest van Europa op een hybride manier. De Amerikaanse economische oorlogsmachine draait en ook de Europese economie verzwakt’. Jetten stelt dat ‘het echte spel op het wereldtoneel speelt’. Terwijl er in politiek Den Haag een crisis woedde over steun aan Oekraïne, was de VVD-leider in Kiev bij president Zelensky om haar steun uit te spreken. Jetten vraagt zich af hoelang Yeşilgöz het verantwoord vindt om deze coalitie overeind te houden. 

‘We moeten natuurlijk vol aan de bak om dat Europese leger op te bouwen en ervoor te zorgen dat de Europese landen het eigen continent kunnen verdedigen’, stelt de partijleider van D66. Dan rijst meteen de vraag: 'hoe kan Nederland zich specialiseren binnen zo'n Europese defensiesamenwerking?’ Daarbij is het van belang om 'ook heel duidelijk te maken wat voor ethische normen en waarden je belangrijk vindt voor de wapenindustrie. En dat je dus ook investeert en inkoopt bij bedrijven die voor Europa produceren en niet voor foute regimes’.  

Het is sturen in de mist, de beoogde bezuinigingen op de gemeenten hangen als een zwaard van Damocles boven alle partijen. Daarnaast ook vernietigende conclusies uit het rapport Groeipijn over de Jeugdzorg. Gemeenten in heel Nederland dreigen gigantisch in de problemen te komen door miljardenbezuinigingen, maar het kabinet blijft voorlopig op haar handen zitten.  Hoe gaat Sharon Dijksma, voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten dit oplossen?

Om deze bezuinigingen op te vangen berekende de VNG dat de WOZ-waarde met 40% verhoogd zou moeten worden. ‘De inwoners plukken daar natuurlijk de wrange vruchten van. Dan wordt dit kabinet kampioen lastenverhoging’, aldus Dijksma. Deze bezuinigingen komen op een slecht moment: ‘we staan aan de vooravond van een situatie waarbij er grote onrust is in de wereld, ook in Europa. Nergens kunnen we meer op rekenen, dus eigenlijk is het laatste wat we nu moeten doen als overheid een onderling verschil van mening hebben over gerechtvaardigde middelen voor werk dat wij gewoon doen’, aldus de VNG-voorzitter.

Een langlopend hoofdpijndossier is de Jeugdzorg. Het rapport Groeipijn van commissie Van Ark moet volgens Dijksma ‘van kaft tot kaft worden uitgevoerd’. Om de problemen in de Jeugdzorg aan te pakken hebben de gemeenten eind november afspraken gemaakt zodat in maart de gemeentebegroting naar buiten kan: ‘het heeft kabinet grote moeite om een inhoudelijk antwoord te formuleren en een financieel antwoord op deze vraag’. 
In december sprak Dijksma uit dat een gang naar de rechter niet ondenkbaar is. Hoe kijkt ze daar nu naar? ‘Dat hangt dus af van het bod van het kabinet. Ik ben niet het type bestuurder dat er lol in heeft om tegenover een mede-overheid te komen te staan’. 

Aan het eind van deze Buitenhof stelt Dijksma dat ‘gemeenten fundamenteel en cruciaal zijn voor het draaiend houden van het land. Voor het weerbaar houden van de bevolking'. 'Ik hoop dat het doordringt bij het kabinet'. 

Lees meer:

• Dijksma voert druk op om ravijnjaar: kabinet moet over de brug komen (RTV Utrecht)
• Gemeenten dreigen naar rechter te stappen om 'ravijnjaar' (NOS)
• Groeipijn (Commissie van Ark)
• Commissie-Van Ark: ‘Miljarden bezuinigen op de jeugdzorg is onwenselijk en onhaalbaar’ (NRC)
• Gemeenten zien klacht bevestigd over tekortschietende financiering (Het Financieele Dagblad)
• Gemeenten dreigen met rechtszaak als kabinet geen extra geld geeft voor jeugdzorg (Trouw)