11 juni

Deze week in Buitenhof: Jaap de Hoop Scheffer over de oorlog in Oekraïne, Michiel Driebergen was in het rampgebied in Oekraïne, Radek Sikoski bespreekt de staat van de democratie in Polen, Marcia Luyten sluit aan om te praten 'Democratie is niet voor bange mensen, Hans van Manen en Sjeng Scheijen over de biografie 'Gelukskind' en de nieuwsfoto is gekozen door Ahmet Polat.

de ontwikkelingen in Oekraïne

Het langverwachte tegenoffensief in het zuiden van Oekraïne lijkt te zijn begonnen. Er worden meer gevechten gemeld en de strijd wordt intensiever.
In de studio schuift voormalig secretaris-generaal van de NAVO Jaap de Hoop Scheffer aan over de laatste ontwikkelingen in de oorlog en wat betekent de opgeblazen Nova Kakhovka-stuwdam voor de strijd tegen Poetin? En live vanuit Oekraïne Oost-Europa Verslaggever Michiel Driebergen. 'Inmiddels zakt het water, dan mensen zullen gevonden en er zal meer bekend worden over het aantal doden.’ Hij spreekt van ‘apocalyptische toestanden’: ‘Het is een rampgebied en een frontgebied tegelijk. Je zie Oekraïense gevechtsvliegtuigen, in Cherson zelf wordt op de stad geschoten. Het is een gok voor hulpverleners. Je kan op elk moment getroffen worden door mortiervuur. Een hele gevaarlijke situatie.’ 

‘Het wordt geen wandeling in het park, de Russen hebben veel tijd gehad om fortificaties en loopgraven aan te leggen’, zegt oud-Secretaris Generaal van de NAVO Jaap de Hoop Scheffer over het Oekraïense tegenoffensief. Hij ziet ‘nog geen reële kans dat landen actief gaan meevechten met het Oekraïense leger’: ‘Dan komen we in erg modderig water terecht, dat is te riskant. Maar ik zou me wel kunnen voorstellen dat mensen in de omringende landen daar soms aan denken.’ Over de schuldige van de damdoorbraak hoeft hij niet lang na te denken: ‘Poetin heeft een obsessie met deze oorlog, je moet je niet verbazen als dat nog verder gaat dan het opblazen van een dam. Op een gegeven moment zou het zelfs kunnen dat ook de kerncentrale bij Zaporizja nog een keer wordt gesaboteerd.’ De Hoop Scheffer denkt niet dat Oekraïne snel lid kan worden van de NAVO: ‘Niet zolang deze oorlog duurt. We moeten ze wel langdurige steun beloven, en de EU moet de wens van Oekraïne om lid van de EU heel serieus nemen. Dit gaat om de toekomst van Europa.’ Daarom kan het niet lang meer duren voordat ook F16’s worden geleverd: ‘Binnenkort, en dat moet ook. We moeten iedere Russische president in de toekomst afschrikken om dit ooit nog te proberen.’ 

Nato members may send troops to Ukraine (The Guardian)
Oekraïens tegenoffensief (Institute for the Study of War)

Jaap de Hoop Scheffer

Voormalig secretaris-generaal NAVO

Geboren 1948

Loopbaan
- Voorzitter Adviesraad Internationale Vraagstukken
- Secretaris-generaal NAVO
- Minister van Buitenlandse Zaken
- Fractievoorzitter CDA
- Kamerlid CDA

Eerder in Buitenhof op 29/1/23 over wapenleveraties aan Oekraïne

Michiel Driebergen

Verslaggever Oost-Europa

Loopbaan
-programmamaker Radio 1
-correspondent Polen/Oekraïne/Belarus
-Trouw / VPRO Bureau Buitenland 

Publicaties
- Podcast Stad in Oorlog (2023)
-Lviv, Stad van Paradoxen (2014)
-De Joden van Lemberg (2012)

Michiel Driebergen op Twitter

Hoe herstel je de democratie in Polen?

De prominente Poolse politicus Radek Sikorski staat bekend als een groot tegenstander van Rusland: ‘Poetins bedoelingen zijn slechter dan we dachten, maar zijn mogelijkheden zijn dat ook.’ Hij ziet het opblazen van de dam als ‘een nieuw teken van Russische paniek. ‘Om Oekraïne verder te helpen zijn F16’s nodig: ‘We hebben een plicht om onderdrukte landen te helpen, alle middelen zijn gerechtvaardigd. Oekraïne moet hun eigen luchtgebied kunnen controleren’ benadrukt hij. Sikorski maakt zich zorgen over de afkalvende democratie in zijn eigen land. De oorlog in Oekraïne heeft het Poolse volk weliswaar verenigd, maar 'de politiek hier is onvoorspelbaar', zegt hij. Volgens Sikorski staat de democratie onder druk: 'er is geen gelijk speelveld meer tussen de regering en de oppositie'. Want de regering misbruikt allerlei middelen, zoals spionagesoftware op telefoons van de oppositie, om hun macht te vergroten.  

Wat is Pegasus (NU.nl)
EU-rapport: 'Europa schiet zwaar tekort bij aanpak spionagesoftware' (RTL)
Polen heeft zijn eigen Watergate: Pegasus is het topje van de spionage-ijsberg (Trouw)
Poolse democratie en rechtsstaat onder druk (Europa.nu)

Radek Sikorski

Lid Europees Parlement

Loopbaan
- Voorzitter Sejm
- Minister van Buitenlandse Zaken Polen
- Minister van Defensie

de nieuwsfoto

In deze wekelijkse rubriek bespreekt Buitenhof een spraakmakende nieuwsfoto, deze week uitgekozen door fotograaf en filmmaker Ahmet Polat. 

Bron: fotografen duo Libkos/ AP Photo

Deze foto is gemaakt op 6 juni 2023 in Cherson, Oekraïne, waar door de vernietiging van de Nova Kakhovka-stuwdam grote gebieden zijn overstroomd.

de uitdagingen van deze tijd

Journalist Marcia Luyten, schreef het boek ‘Democratie is niet voor bange mensen’. Ze vergelijkt de grote transities van deze tijd met de met de Barkley Marathons: ‘Waar het om gaat is dat je jezelf tot het uiterste kan uitdagen. Dat heet Big Trouble Management. En dat ontbreekt in Nederland.’ Ze wijst naar de politiek, en in het bijzonder naar premier Rutte: ‘Je moet richting kunnen vinden, je hebt een visie nodig. Als je kijkt naar het politiek bestuur in Nederland: de inhoud en deskundigheid is verdwenen en in plaats daarvan zijn er managers gekomen. Dat werkt voor korte termijn problemen, maar niet als je een systeemverandering wil. Je een leider nodig richting geef en een volk dat kan afzien. Rutte is de verpersoonlijking van dit systeem.’ Het grootste verwijt dat ze hem maakt is dat hij het ‘vertrouwen in de politiek’ heeft beschadigd: ‘Voor grote veranderingen heb je het vertrouwen van het volk nodig. Nu hebben mensen geen vertrouwen dat het met de grote transities wel goed zal komen.’ Ze benoemt nog een ‘grote olifant in de kamer’: De demografie. Nederland vergrijst en oude mensen stemmen conservatief. Want die generatie heeft het altijd heel goed gehad. Daarom zou ik zeggen: geef jongeren kiesrecht vanaf 16 jaar.’  

Die liegende Rutte hebben we niet zomaar gekregen (column in Volkskrant)
Het verdriet van Groningen en De Haandrik allemaal de schuld van Rutte (column FD)
Rutte is ten onrechte gaan geloven dat het land zonder hem onbestuurbaar is (column in Trouw)

Marcia Luyten

schrijver en journalist

Loopbaan
- Columnist De Volkskrant
- Presentator Met het Oog op Morgen
- Presentator Buitenhof

Publicaties
- Democratie is niet voor bange mensen (2023)
- Moederland, de jonge jaren van Máxima Zorreguieta (2021)
- Het geluk van Limburg (2015)

'Gelukskind'

Choreograaf Hans van Manen liet zijn leven optekenen door biograaf Sjeng Scheijen in de biografie ‘Gelukskind’: ‘Alles mocht, er is niets gecensureerd.’ Van Manen heeft zijn vader amper gekend ‘maar ik heb hem ook niet gemist. Mijn moeder was voldoende.’ vertelt hij. Opgroeien als homoseksuele man in het Amsterdam was pittig, zegt Scheijen: ‘Amsterdam was helemaal geen tolerante stad voor de oorlog. Nederland een zeer intolerante staat. Er was een dansverbod, en we waren veel conservatiever dan de rest van Europa. Pas na de oorlog werd Nederland gedwongen om te moderniseren, en dan begint pas het liberale Nederland.’ Na de oorlog komt van Manen in een huis terecht waar hij opgroeide tussen de prostituees en andere vrouwen. Hoe schopte hij het van straatschoffie tot wereldberoemd choreograaf? ‘Ik heb altijd fantastische vrienden gehad die mij eigenlijk hebben opgevoed. En ik had goede oren en luisterde heel nauwkeurig. Dat heb ik mijn leven lang gedaan, tot vandaag nog.’ Volgens Scheijen was zijn innovatiedrang een deel van zijn succes: ‘Hij deed als eerste een live video tijdens een voorstelling in 1977, een enorm succes. Je zou dan kunnen denken, dat ga ik nog veel vaker doen. Maar hij hield er meteen weer mee op en ging weer wat nieuws verzinnen. Dat is zijn kracht.’ Alles ging alleen maar beter in het leven van Hans van Manen, dat was voor Scheijen bijna een probleem. 'Als biograaf wil je drama en problemen'. Hans van Manen besluit het gesprek met: 'Ik heb nog een salaris, dus ze kunnen me ook niet ontslaan, dan ben je wel een gelukskind’. 

Kijk naar Hans van Manen - Just dance the steps (AVROTROS)

Hans van Manen

choreograaf

Loopbaan
- Huischoreograaf Nederlands Dans Theater
- Artistiek leider NDT
- Danser

Sjeng Scheijen

slavist en historicus

Publicaties
- Gelukskind (2023)
- De Avant-Gardisten (2019)
- Diaghilev: A Life (2009)

luister de podcast

Buitenhof is als podcast gratis terug te luisteren via alle reguliere podcastapps op pc, tablet en smartphone, zoals iTunes, Stitcher en Overcast.

meld je aan voor de nieuwsbrief

Krijg als eerste te horen wie er zondag aanschuift voor een mooi gesprek, stevige discussie of goed debat. En krijg na de uitzending een nieuwsbrief met Het beste van Buitenhof. Schrijf je in voor de nieuwsbrief via onderstaand formulier.