Argos
De ontmaskering van BVD-agent Rob Kamphuis (Deel 1)
De ontmaskering van BVD-agent Rob Kamphuis (pseudoniem). Vijftien jaar lang was hij aanstichter van gewelddadige acties. Kamphuis was tevens betrokken bij veel politieke bomaanslagen in Nederland. Na een vervroegde vrijlating uit het Huis van Bewaring woont hij inmiddels in Griekenland.
BVD-agent C. v. L., die opereerde onder het pseudoniem Rob Kamphuis, is de initiatiefnemer achter verschillende bomaanslagen in Nederland geweest. In 1979 was hij medepleger van de aanslag op een internationale politietentoonstelling (IPA in Nijmegen) en in 1980 was hij betrokken bij een mislukte aanslag op het militaire tentenkamp tijdens de Nijmeegse Vierdaagse. Dat vertellen verschillende zegslieden uit kringen van het voormalige Rood Verzetsfront vanmiddag in het VPRO-radio programma Argos. Ook stelde Kamphuis binnen het Rood Verzetsfront voor deze organisatie te financieren door de handel in hard drugs.
In Argos wordt Kamphuis ontmaskerd als BVD-agent. In 1978 infiltreerde hij in opdracht van de BVD in het Rood Verzetsfront. Vijftien jaar lang bleef de man actief voor de BVD.
In Argos vertellen voormalige leden van het Rood Verzetsfront hoe hij binnen hun organisatie mensen uitlokte tot harde, gewelddadige acties. Op dezelfde manier opereerde Kamphuis ook in de Nijmeegse kraakbeweging en anti-kernenergiebeweging.
In 1990 vluchtte Kamphuis naar eigen zeggen vanuit Nederland naar Griekenland na de publicatie van een boek over de Politie Inlichtingen Dienst in Nijmegen. Zijn identiteit dreigde uit te lekken doordat er in het boek - overigens zeer onduidelijke - foto's van hem waren opgenomen, tijdens contacten met de Nijmeegse PID-chef Oolbekkink. Toen in 1992 zijn uitkering plotseling werd gestaakt, raakte hij in paniek, keerde hij naar Nederland terug en pleegde twee knullig uitgevoerde gewapende overvallen. Hiervoor werd hij door de Arnhemse rechtbank tot 18 maanden veroordeeld. Afgelopen maart kwam Kamphuis vervroegd vrij en vertrok met een uitkering opnieuw naar Griekenland. Dat alles volgens Kamphuis' advocaat op voorspraak van de BVD. Daarvoor moest Kamphuis beloven geen publiciteit te geven aan zijn BVD-werk.
Inleidende teksten:
TEKST 1.
Worden de bedreigingen van de rechtsstaat die de Binnenlandse Veiligheids Dienst bij tijd en wijle zegt af te wenden, eerst door diezelfde BVD veroorzaakt? Dat is de vraag waar ARGOS deze middag om draait.
Wij vertellen U het verhaal van BVD-agent Rob Kamphuis.
Het is 11 maart van dit jaar, 's ochtends om kwart over negen, het Huis van Bewaring in Almelo. Door de gangen loopt een opgetogen 40-jarige man, één been trekt een beetje, hij loopt richting uitgang. Nog even en hij zal weer vrij zijn, na twaalf maanden gevangenisstraf.
De naam van de man die zijn vrijheid tegemoet loopt is Rob Kamphuis. Dat wil zeggen, dat is het pseudoniem waaronder de man op 30 januari van dit jaar, zich bekend maakt als voormalig BVD-agent in een artikel in De Gelderlander.
Martin Gommers, rechtbankverslaggever bij de Arnhemse rechtbank, is de schrijver van het opmerkelijke artikel in De Gelderlander, onder de kop: "Ontredderde BVD-er pleegt overvallen". Twee knullig uitgevoerde gewapende overvallen op postagentschapjes in Brabant, in maart vorig jaar, vormen de aanleiding voor het verhaal. Op het eerste gezicht niets bijzonders, maar Gommers had een speciale reden om de zaak met meer dan normale aandacht te volgen. Het strafproces tegen de overvaller vond namelijk voor een deel achter gesloten deuren plaats. En dat is in Nederland heel ongebruikelijk. De advocaat van de verdachte wilde er niets over zeggen. Maar in de gangen van de rechtbank galmde het gerucht dat het iets met staatsgeheimen te maken zou hebben.
De journalist Martin Gommers.
TEKST 2.
Kamphuis vertelde aan rechtbankverslaggever Gommers hoe hij aan het eind van de jaren '70 vanuit Nijmegen voor de BVD infiltreerde in het radicaal-linkse Rood Verzets Front. Onder zijn BVD-code-naam Homerus was hij betrokken bij een groot aantal gewelddadige acties, waaronder verschillende bomaanslagen. Kamphuis beroemde zich erop dat hij die aanslagen voortijdig liet mislukken en zo zelfs bloedbaden wist te voorkomen. Ook infiltreerde hij in de kraakbeweging en de anti-kernenergiebeweging. Vijftien jaar zou hij als BVD-agent actief zijn geweest.
Gommers kreeg van Kamphuis eveneens te horen waarom een ex-BVD-agent twee overvallen pleegt en een rapport schrijft over zijn eigen BVD-verleden.
TEKST 3.
Het artikel in De Gelderlander maakt nieuwsgierig. We willen Kamphuis graag zelf spreken. Inmiddels zijn we achter zijn echte naam, die we overigens ook in dit programma niet zullen noemen omdat het ons uiteindelijk meer om zijn opdrachtgevers dan om zijn persoon gaat. Kamphuis dus, zit wanneer we voor het eerst met hem in contact proberen te komen nog steeds in de gevangenis dus loopt het contact via zijn advocaat. Op 1 maart laat die weten dat Kamphuis wel bereid is tot een gesprek met de VPRO. Dat kan later die maand gebeuren, zodra hij vrij is.
Op 12 maart bellen we opnieuw met de advocaat van Kamphuis. Dan blijkt de toezegging om met ons te praten ineens van de baan te zijn. Kamphuis heeft in het Huis van Bewaring bezoek gehad van twee BVD-ers, onder wie de chef van de Nijmeegse Politie Inlichtingen Dienst, zeg maar BVD-afdeling, Herman Oolbekkink. De advocaat wil ons wel te woord staan, maar niet voor de microfoon. Daarom is het volgende gesprek nagespeeld.
TEKST 4.
En dan, op dinsdag 16 maart, wordt Kamphuis ineens gesignaleerd in de hal van het Nijmeegse stadhuis, bij de afdeling paspoorten. Merkwaardig, want Kamphuis zou op dat moment eigenlijk nog vast moeten zitten. Opnieuw benaderen we zijn advocaat. Die wil niets zeggen. We blijven aandringen: uw cliënt is ons toch een verklaring schuldig. We hadden toch een afspraak met hem. Dan ontspint zich het volgende gesprek.
TEKST 5. VERVALLEN.
TEKST 6.
Bij de advocaat komen we niet verder. Wel krijgen we van de Arnhemse Officier van Justitie Buist te horen dat de gesloten deuren bij het proces van Kamphuis inderdaad met zijn vroegere BVD-activiteiten te maken hadden. "Voor verder commentaar verwijs ik u naar de BVD in Den Haag", zo maakt de officier een einde aan het gesprek. Dat maakt ons nog nieuwsgieriger. We gaan we op zoek in het verleden van Kamphuis en maken een afspraak met Ed uit Arnhem. Ed werd in het najaar van 1978 lid van het Rood Verzetsfront - het RVF voor intimi - en kreeg zo met Kamphuis te maken. Informatieverspreiding was het belangrijkste doel van het RVF. Informatie over het linkse gewapende verzet in de wereld. In de ogen van de autoriteiten was het RVF heel wat minder onschuldig. Die beschouwden het Front min of meer als het Nederlandse aanhangsel van het linkse terrorisme in Duitsland. Want vooral de RAF, de Rote Armee Fraktion, mocht zich verheugen in de warme belangstelling van de Nederlandse kameraden.
We zijn met Ed per trein op weg naar Eindhoven. Daar hebben we een afspraak met Jan, in het verleden eveneens actief lid van het Rood Verzets Front. Jan vertelt hoe BVD-infiltrant Rob Kamphuis begin 1978 eigenlijk heel gemakkelijk het RVF binnenkwam.
TEKST 7.
De acties van het Rood Verzets Front bestonden voor een belangrijk deel uit het plakken van affiches. Affiches bijvoorbeeld over de RAF in Duitsland. Kamphuis gaf al snel te kennen dat hij die plakacties maar slap gedoe vond. Tijdens de wekelijkse vergaderingen van het RVF in Nijmegen, op de kamer van Kamphuis, stuurde hij aan op een andere koers. Aan Ed vragen we hoe Kamphuis dat deed.
TEKST 8.
Ineke Zeilmans werkte vijftien jaar geleden als journaliste in Nijmegen. Daar leerde ze eind 1978 Kamphuis kennen. De eerste keer dat ze hem tegenkwam was in de Nijmeegse homoscene. Later liep ze hem opnieuw tegen het lijf in een café dat in die tijd de ontmoetingsplaats was voor alles wat radicaal-links was in Nijmegen.
TEKST 9.
Bij andere mensen bleef het niet bij alleen maar hinten in de richting van wapens en bommen leggen. Kamphuis had zo z'n discipelen, jonge jongens die naar hem opkeken als de grote Rood Verzets Front activist. Bij die groep had hij succes met zijn voorstellen voor harde actie, vertelt journaliste Ineke Zeilmans. Jan, voormalig lid van het Rood Verzets Front, heeft diezelfde ervaring.
TEKST 10.
De jongen die op heterdaad werd betrapt bij het leggen van de bom, kreeg een veel zwaardere straf dan BVD-infiltrant Kamphuis. De voorzitter van de IPA in Nijmegen, de politieman van de Broek, werd al vòòr de mislukte aanslag, gewaarschuwd.
TEKST 11.
Terug naar Ed van het RVF. Ook bij andere gevallen waar sprake was van een bom, heeft Kamphuis een rol gespeeld.
TEKST 12.
In januari 1980 is Ed zelf aan de beurt. Kamphuis komt plotseling bij hem in Arnhem op bezoek. Er moet nog diezelfde avond harde actie komen, zo stelt Kamphuis voor, bij het huis van een bewaarder van de Arnhemse Koepelgevangenis.
TEKST 13.
De actie wordt afgeblazen, als Ed die er toch al geen trek in heeft, eerst maar eens poolshoogte gaat nemen. In de buurt van het bewaardershuis wemelt het van de politie.
TEKST 14.
Zo klonk dat in september 1981 op de radio tijdens de verwijdering door de ME van blokkades rondom Dodewaard. Toen in 1980 rond de kerncentrale in Dodewaard de eerste, nog rustige, acties op gang kwamen, dook Kamphuis ook daar op, samen met zijn groepje jonge volgelingen.
TEKST 15.
In maart 1980 staat in Nijmegen een groot vrouwenkraakpand op de nominatie om ontruimd te worden. Het is kort na de eerste grote gewelddadige ontruiming in Nederland, in de Amsterdamse Vondelstraat. De gemoederen zijn daarom al behoorlijk verhit. Kamphuis werpt zich op als de grote organisator en verzamelt daarvoor een speciale groep jongens om zich heen. Het pand mag niet zomaar worden prijsgegeven.
Ineke Zeilmans
TEKST 16.
Of het nu aan de activiteiten van BVD-infiltrant Kamphuis ligt of niet, de sfeer in Nijmegen wordt snelt grimmiger. Aan de vooravond van de ontruiming van de Nijmeegse Piersonstraat in februari 1981 refereren de autoriteiten ook al aan signalen die ze zouden hebben ontvangen.
Burgemeester Hermsen van Nijmegen spreekt dreigende woorden.
TEKST 17.
BVD-infiltrant Kamphuis is ook bij de Piersonstraat-ontruiming prominent aanwezig. Deze keer met een dure filmcamera om een documentaire van de Pierson-actie te maken. Filmer van acties is zijn nieuwe dekmantel, een ideale manier om overal in de actiewereld zonder problemen rond te kijken.
Dus: de beroemde Piersonfilm die heel krakend Nederland is rondgegaan, is vooral gemaakt door BVD-agent Rob Kamphuis.
TEKST 18.
Rob Kamphuis, vijftien jaar lang verzamelde hij informatie voor de BVD, over bedreigingen voor de staatsveiligheid. Bedreigingen die hij vreemd genoeg ook nog zelf creëerde. Het verhaal van BVD-agent Rob Kamphuis is het verhaal van de onderlinge uitwisselbaarheid van de kwaal en het medicijn.
En de uitspraken van BVD-chef Docters van Leeuwen ten spijt, het is in de afgelopen jaren vaker gebleken dat de BVD de bedreigingen voor de rechtsorde die ze zegt te bestrijden eerst zelf veroorzaakt.
In 1984 speelde de veelbesproken affaire Gardiner.
Gardiner verklaarde onder ede dat de BVD wist dat hij gestolen handgranaten in het vredeskamp bij de vliegbasis Woensdrecht had binnengebracht om voor de BVD uit te vissen wie van de actievoerders bereid zou zijn om die te gebruiken.
En dan is er de zaak Han D., de Nijmeegse BVD infiltrant, die in 1989 en 1990 actiegroepen en de vredesbeweging moest provoceren tot een meer gewelddadige manier van actievoeren en die om dat doel te bereiken zelf ook vernielingen aanrichtte op het terrein van de Lunettenkazerne in Vught. Vernielingen, in opdracht van, en betaald door, de Binnenlandse Veiligheids Dienst. Dat is althans het verhaal dat Han D. op 11 mei 1990 voor de VPRO microfoon vertelde.
Er werden hekken kapot geknipt, banden lek geprikt en De opdracht die Han D. van de BVD kreeg liet niets aan duidelijkheid te wensen over.
TEKST 19.
Naar aanleiding van onze uitzending over Han D. kwam er een rijksrecherche onderzoek naar de betrokkenheid van zijn BVD-begeleiders bij onwettige praktijken. De rechtszaak die hier uit voortvloeide loopt nog steeds.
En dan op 11 jan 1991, onthullen we in een VPRO documentaire de merkwaardige activiteiten van BVD-informant Lex H..
Het enige blad in Nederland dat op dat moment sympathiseert met politiek gewelddadig extremisme, 'het INFO', blijkt uitgerekend samengesteld en verspreid door iemand die als informant betaald wordt door de Binnenlandse Veiligheids Dienst.
Lex H. had ook als opdracht politiek actieve groeperingen aan te zetten tot een meer gewelddadige manier van actievoeren. Hij moest sturend optreden en doelen aangeven.
Lex. H., opgenomen tijdens een bijeenkomst met mede actievoerders waarbij hij ontmaskerd werd.
TEKST 20.
Deze zelfde Lex H. probeerde explosieven en valse paspoorten te verkopen aan Amsterdamse krakers. Henk, een vrijwilliger in de alternatieve boekhandel het Fort van Sjako over zijn ervaringen met Lex H. in de zomer van 1990.
TEKST 21.
We spreken in die tijd ook met de oud PID-chef in Zaanstad, de heer Bos. Bos had infiltrant Lex H. jarenlang onder zijn hoede en hij bevestigde tegenover ons nauwelijks verholen dat de grens tussen informatie verzamelen en informatie veroorzaken soms moeilijk te trekken is.
TEKST 22.
Terug naar de actuele kwestie rondom BVD-agent Rob Kamphuis. Afgelopen woensdag besluiten we onze bevindingen voor te leggen aan de BVD. Om te beginnen belde we met de Nijmeegse PID-chef, Herman Oolbekkink, de opdrachtgever van Kamphuis.
TEKST 23.
Op naar de BVD in Den Haag dus.
De woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken die belast is met de persvoorlichting voor de BVD, heeft er precies een half uur voor nodig om ons van even voorspelbaar als ritueel antwoord te voorzien. De BVD gaat nooit in op vragen over haar informanten, wij moeten de identiteit van hen volgens de wet beschermen.
Een sjieke manier om te zeggen: Geen Commentaar.
Daarom laten we U nog maar een keer de opvattingen van het hoofd van de BVD, Docters van Leeuwen horen, zoals hij die in KRO's Brandpunt formuleerde.
TEKST 24.
De uitspraken van Docters van Leeuwen lijken niet erg te stroken met de praktijken van zijn dienst.
Veel, heel veel moeite hebben we ook gedaan om BVD-agent Rob Kamphuis te confronteren met de uitkomsten van ons speurwerk. Zoals gezegd is Kamphuis ondergedoken op een Grieks eiland.
Uiteindelijk krijgen we hem woensdagavond tegen 12 uur telefonisch pakken. Hij luistert ogenschijnlijk onbewogen naar onze vragen en bevindingen, is totaal niet verbaasd over alles wat we over hem beweren, geeft zorgvuldig geen enkele bevestiging noch ontkenning, en beperkt zich tot het vriendelijke verzoek hem de volgende dag om precies 11.00 uur terug te bellen, zodat hij met mensen in Holland kan overleggen.
En zo doen we het. Precies om 11 uur gisterochtend belden we opnieuw, Kamphuis zit duidelijk klaar om zijn definitieve reactie te geven.