Argos
Sociale Recherche anno 2001
Inleidende teksten
AANKONDIGING ARGOS
De Amsterdamse sociale dienst heeft haar zaakjes niet op orde. Dat was allang bekend, de dienst verslijt de laatste jaren de ene directeur na de andere, maar deze week bleek uit een onderzoek dat minister Vermeend heeft laten uitvoeren dat de dienst ernstig tekort schiet in de uitvoering van haar werk. Met name de fraudebestrijding moet veel strenger, vindt Vermeend.
Er was een tijd dat je eigenlijk niet mocht praten over uitkeringsfraude. Uitkeringstrekkers die hun te lage uitkering creatief aanvulden met een paar centen, daar mocht je niet op jagen. Iets van die geest heerste tot voor kort in Amsterdam. Maar daar maakt minister Vermeend korte metten mee. Hoe is het mogelijk dat tegenwoordig iedereen lijkt te vinden dat bijstandsfraude hard aangepakt moet worden?
Luistert u naar onze eigen fraudebestrijdingsdienst, luistert u naar Argos.
Tekst 1
Ybo Buruma, hoogleraar strafrecht over het optreden van de sociale Recherche.
Volgende maand viert deze dienst haar vijfentwintigjarig bestaan. In de beginjaren was er veel kritiek op deze vorm van fraudebestrijding. en kreeg de sociale recherche de scheldnaam tandenborstelpolitie. Die tijd is allang voorbij. Nu zijn sociale rechercheurs volledig geaccepteerd. Ze doen nuttig en noodzakelijk werk, fraude moet bestreden worden. Hoe is die omwenteling tot stand gekomen? Zijn sociale rechercheurs beschaafder op gaan treden? Zijn de uitwassen van het begin uitgebannen? Of is de samenleving harder geworden en kijken we anders tegen uitkeringstrekkers?
Argos vandaag over tandenborstels tellen, nachtelijke achtervolgingen en onvindbare cliënten
Tekst 2
Verslaggever Gülnaz Aslan op stap met de heren Cees van Nijanatten en Jan Dol, sociaal rechercheurs in Breda. De zieke cliënt is niet aangetroffen op zijn officiële woonadres en niet op het adres van zijn ex-vrouw. Van Nijanatten maakt daarover rapport op. Hij overlegt met de bijstandsconsulent van de sociale dienst over de te volgen strategie.
Tekst 3
Henk Gommers is hoofd van de afdeling fraudebestrijding van de sociale dienst in Breda. In de drieëntwintig jaar dat hij bij deze dienst werkt heeft hij de veranderingen in de waardering van het werk van de sociale recherche van nabij meegemaakt.
Tekst 4
Jan Dol en een bijstandsconsulente van de naburige gemeente zijn tevergeefs op zoek naar hun cliënt. ’s Avonds heeft Jan Dol de mevrouw ook niet thuis aangetroffen. De volgende dag is er ’s avonds wél iemand aanwezig op het adres: de hoofdhuurder van het pand. Die wordt door Jan Dol en Cees van Nijanatten ondervraagd over het huurcontract van mevrouw de bijstandscliënte
Tekst 5
De hoofdhuurder is duidelijk geschrokken. Op zijn verzoek laten we zijn stem niet horen. Schoorvoetend geeft hij informatie over de verblijfplaats van de vrouw die de beide rechercheurs zoeken.
Tekst 6
De hoofdhuurder wist dat mevrouw een uitkering had. Maar hij wist niet dat ze misschien fraudeerde, zegt hij. Nadat de rechercheurs hem hebben gerustgesteld dat hij waarschijnlijk nergens gevolgen van zal ondervinden, vatten ze de informatie nog één keer samen.
Tekst 6
Na 16 november heeft mevrouw niet meer op dit adres gewoond. Maar volgens de informatie die ze aan de sociale dienst verstrekt heeft woont ze er nog steeds. Van Nijanatten en Dol gaan op weg naar het adres van de vriend van mevrouw.
Tekst 7
Mevrouw heeft volledig schuld bekend. Op hun verzoek is zijn de stemmen van haar en die van haar vriend niet herkenbaar te horen. Ze lijkt duidelijk aangedaan door de situatie. Weer buiten vertellen de rechercheurs hoe een dergelijke situatie vaak ervaren wordt.
Tekst 8
Ybo Buruma is hoogleraar strafrecht en strafprocesrecht aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen. We leggen hem het geval voor dat de sociale rechercheurs zojuist rondgemaakt hebben
Tekst 9
U luistert naar De Ochtenden, dit is de VPRO met Argos. Vandaag over het werk van de sociale recherche, die volgende maand 25 jaar bestaat. Vroeger stonden ze bekend als tandenborsteltellers. Nu gluren ze nog steeds door de gordijnen maar komen ze veel minder in opspraak.
In de kantoortuin van de sociale recherche in Breda komt een dossier op tafel over een geval waarin een anoniem tip een belangrijke rol speelt. Vorig jaar heeft de sociale dienst 65 van die tips ontvangen. Rechercheur Dol en coördinator van de afdeling Van Amelsfoort legt uit wat het hun beleid is ten aanzien van anonieme tips.
Tekst 10
Van Amelsvoort wil niet misbruikt worden maar deze anonieme tip is wel degelijk opgenomen in het dossier en vormde zelfs de aanleiding om opnieuw een onderzoek in deze zaak in te stellen.
Er zijn in Nederland 450 sociaal rechercheurs met opsporingsbevoegdheid en 200 preventie ambtenaren. Bij een vermoedelijke fraude onder de 12.000 gulden onderzoeken de preventie-ambtenaren de zaak. Daarbij doen ze administratief onderzoek en gaan ze op huisbezoek om gegevens te controleren. Ontdekte fraudes worden met terugvordering van het ten onrechte uitgekeerde bedrag plus een boete afgehandeld. Bij een fraudebedrag van meer dan 12.000 gulden wordt Justitie ingeschakeld. Dan werken de sociale rechercheurs in opdracht van de Officier van Justitie. Dan komt de zaak ook voor de rechter. In Breda zijn vorig 200 preventiezaken afgerond en 22 strafzaken. Die strafzaken krijgt strafrechtdeskundige Buruma regelmatig onder ogen.
Tekst 11
Vroeg in de ochtend staat rechercheur Jil op wacht voor een oude flat. Dit is een grote zaak die aangemeld is bij het Openbaar Ministerie. Het gaat om een bijstandscliënt die onder andere van zwart werken verdacht wordt.
AFKONDIGING
Tot zover Argos over de stand van zaken bij sociale recherche. Het paarse kabinet is niet erg tevreden over de fraudebestrijding. Met ingang van januari 2002 komt er een Sociale Inlichtingen-en Opsporingsdienst, de SIOD. Dat is een dienst voor de opsporing van zware strafbare feiten op het terrein van sociale zaken en werkgelegenheid De SIOD komt in actie bij uitkeringszaken boven de 25.000 gulden fraude en bij werkgeversfraude boven de ton. Deze nieuwe moet een eind maken aan de ongewenste versnippering in de huidige organisatiestructuur van de opsporing.
Argos werd deze gemaakt door Gülnaz Aslan, Annemiek van der Laan, Stefan Heijdendael, Erik Niehaus, Paul Schoenmaker en Kees van den Bosch.