Argos
Bureaucratische molens
Inleidende teksten:
AANKONDIGING
Het komende uur is zoals u van ons gewend bent bestemd voor de speurneuzen van Argos.
Aanstaande woensdag presenteert de commissie Oosting haar rapport over de vuurwerkramp in Enschede. En nu maar hopen dat er met de bevindingen van die commissie deze keer wél iets gedaan wordt, want déze week werd bekend dat er helemaal niets is gebeurd met de onderzoeken naar aanleiding van de ontploffing van een vuurwerkfabriek in Culemborg in 1991.
Van de ramp op nieuwjaarsdag in Volendam weten we inmiddels dat de vergunningen van de cafés die afgebrand zijn niet in orde waren. En dat heeft in den lande geleid tot talloze milieuambtenaren die cafés en disco’s bezoeken en controleren op brandveiligheid.
Het opstellen van allerlei milieu-regels daar zijn we goed in in Nederland, maar waar het vooral aan lijkt te schorten is de naleving van de regels. En de controle op die naleving, het handhavingsbeleid dus. Zo kan het gebeuren dat een volgens velen brandgevaarlijke fabriek onder het toeziend oog van de milieuambtenaren mag blijven zitten, midden in een drukke woonwijk in hartje Amsterdam.
Hoe dat kan? Luistert u naar Argos
tekst 1
Cees van Beek, voorzitter van de onderzoeksgroep brandweerongevallen van de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde. Van Beek praat over een mogelijke ramp bij een verffabriek in Amsterdam
Tekst 2
Henk Bok, van verffabriek Bok en Zonen. Een fabriek die werkt met brandgevaarlijke en ontplofbare stoffen, in een dichtbevolkte woonwijk, op een plek die voor de brandweer moeilijk toegankelijk is. Die brandweer waarschuwde in verschillende rapporten voor de gevaren van de fabriek op deze locatie. Een aantal van de kritiekpunten die de brandweer al in 1996 constateerde is bijna vijf jaar na dato nog steeds niet verholpen, en de fabriek draait nog steeds.
Hoe kan het dat na de rampen in Enschede en Volendam dit soort gevaarlijke situaties blijft voortbestaan? Waarom treedt de overheid hiertegen niet krachtig op?
Argos over trage bureaucratische molens, lakse handhaving, en de afweging tussen economische belangen en veiligheid.
Tekst 3
Henk Bok, directeur van de verffabriek staande voor de kluis die hij heeft moeten laten maken om explosiegevaar te voorkomen. In die kluis mag 2500 liter ontvlambare vloeistoffen staan. Vloeistoffen die nodig zijn voor het aanmaken van verf. Volgens de huidige milieuvergunning van de gemeente Amsterdam moet Bok ervoor zorgen dat op 11 juli van dit jaar de open verbinding met de buitenlucht is vervangen door een mechanische luchtzuiveringsinstallatie.
Jaarlijks wordt in de fabriek ongeveer 60.000 liter verf gemaakt. Die verf wordt in de winkel die in hetzelfde complex gevestigd is verkocht. De grondstoffen en de voorraden verf liggen opgeslagen op de vier pakhuizen waarin de fabriek gehuisvest is. Pakhuizen die ingeklemd liggen tussen woningen in de Jordaan.
In één van die woningen woont Marianne Emmelot.
Tekst 4
De twee branden waarover buurtbewoonster Marianne Emmelot het heeft, hadden plaats in 1981 en 1985. De branden konden op tijd worden geblust en er was alleen materiële schade.
Emmelot stelt vanaf begin jaren negentig alles in het werk om de verffabriek te laten verhuizen uit de Jordaan. Samen met omwonenden dient Emmelot een verzoek in bij de Raad van State om schorsing van de nieuwe vergunning die de gemeente Amsterdam begin jaren negentig heeft verleend. De Raad van State vraagt advies bij het Bureau Adviseur Beroepen Milieubeheer. Namens dat bureau schrijft chemisch technoloog Mariëtte Bilius een rapport.
Tekst 5
De conclusie van Bilius is duidelijk: formeel kan de fabriek niet tot sluiting gedwongen worden maar de noodzakelijke aanpassingen zijn erg ingrijpend en leiden hoe dan ook tot een ongewenste situatie. Er volgen andere rapporten, rapporten die elkaar tegenspreken.
De vergunning van de verffabriek wordt in mei 1996 door de Raad van State vernietigd. De aanvraag bevat onvoldoende gegevens om het gevaar of de hinder van het bedrijf te kunnen beoordelen.
Twee maanden later, in juli 1996 verschijnt een rapportage van Amsterdamse brandweer.
Tekst 6
Een maand later, in augustus 1996, vaardigt de gemeente Amsterdam een sluitingsbeschikking uit.
Woordvoerder Ronald Kersbergen van de Amsterdamse Milieudienst
Tekst 7
Een foutje van de milieudienst van de gemeente Amsterdam, een foutje met verstrekkende gevolgen: in februari 1997 oordeelt de Raad van State dat de fabriek niet hoeft te sluiten.
In september 1997 volgt een tweede rapportage van de Brandweer Amsterdam:
Tekst 8
Na de uitspraak van de Raad van State in 1997, waarin de sluitingsbeschikking van de gemeente Amsterdam is vernietigd, kan de gemeente alsnog de twee oude vergunningen intrekken. Daarmee kan de gemeente alsnog proberen de verffabriek te sluiten. Maar de milieudienst kiest voor een andere weg. Woordvoerder Ronald Kersbergen.
Tekst 9
Ronald Kersbergen van de milieudienst Amsterdam. De milieudienst is van zijn voornemen om de verffabriek te sluiten afgestapt en vraagt TNO om advies over de voorwaarden waaronder de verffabriek in de Amsterdamse binnenstad kan blijven functioneren. We leggen deze gang van zaken voor aan brandweercommandant Cees van Beek. Hij is deskundige op het gebied van industriële brand- en explosiepreventie en verbonden aan de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde
Tekst 10
Henk Bok van de gelijknamige verffabriek. Hij heeft nu al tonnen uitgegeven aan aanpassingen in zijn fabriek. Op basis van het eerder genoemde TNO-rapport heeft de gemeente Amsterdam het bedrijf in 1999 een nieuwe vergunning verleend. Buurtbewoonster Marianne Emmelot die al jaren actie voert tegen de fabriek, protesteert bij de raad van State.
Maar die stelt de gemeente in het gelijk. Daarmee is de vergunning in juli 2000 onherroepelijk. Die vergunning bevat een waslijst aan aanpassingen die voor juli dit jaar via een zogeheten stappenplan gerealiseerd moeten zijn.
Onder meer moeten houten wanden en deuren dan brandwerend gemaakt zijn, en de kluis, waar 2500 liter ontvlambare vloeistoffen opgeslagen zijn moet voorzien zijn van een mechanische ventilatie. Pas vanaf het moment dat de vergunning onherroepelijk is, legt de gemeente de firma Bok en Zonen een stappenplan op. Het bedrijf krijgt nog tot juli dit jaar de tijd deze aanpassingen te verrichten.
Tekst 11
Verslaggeefster Annemiek van der Laan ruikt een chemische luchtje bij het openen van de kluis in de verffabriek. Wat betekent dat, vragen we aan brand- en explosie-deskundige Cees van Beek
Tekst 12
Chemisch technoloog Mariette Bilius, die als toenmalig adviseur van de raad van state het bedrijf in 1994 bezocht, concludeerde toen al dat ook met maximale aanpassingen de vestiging van de fabriek op die locatie eigenlijk niet wenselijk was. Met name de kluis is een zwak punt als het gaat om een mogelijke brand of explosie. Maar de vereiste mechanische afzuiging is er nog steeds niet:
Tekst 13
De milieudienst Amsterdam heeft zich volledig verzoend met de situatie die nu is ontstaan.
Milieu-inspecteur Vonk voert de controles van het bedrijf uit.
Tekst 14
Vorige maand kwam de zaak Bok opnieuw aan de orde bij de Raad van State. Marianne Emmelot vroeg om een herziening van de uitspraak van de Raad van State in juli vorig jaar, waardoor de vergunning van de gemeente Amsterdam onherroepelijk werd. Volgens Emmelot zijn er in deze zaak verkeerde berekeningen toegepast.
Tekst 15
Vorige week deed rechter Konijnenbelt uitspraak. Het verzoek om herziening van de vergunning is afgewezen. Er zijn geen nieuwe feiten aan het licht gekomen, aldus de Raad van State.
De meningen over de veiligheid van de fabriek in de Jordaan blijven verdeeld.
Verantwoordelijk milieu-wethouder in Amsterdam, Ruud Grondel.
Tekst 16
Brandweercommandant en industrieel brand- en explosie-preventie-deskundige Cees van Beek hebben wij gevraagd alle rapporten die in deze zaak gemaakt zijn te beoordelen.
AFKONDIGING:
Argos werd deze week gemaakt door Annemiek van der Laan, Katrien de Klein, Huub Jaspers, Rinse Blanksma, Berry Kamer, Paul Schoenmaker en Kees van den Bosch
U kunt een cassette bestellen van deze uitzending, maakt u dan 15 gulden over naar giro 444600, ten name van de VPRO in Hilversum, onder vermelding van de datum van vandaag. U kunt al onze uitzendingen ook beluisteren via internet op www.vpro.nl. Als u op donderdag al wilt weten wat het onderwerp is van Argos kunt u zich via de website van Argos abonneren op een mail-service. Die website kunt u vinden op www.vpro.nl/argos.