Argos
Betuwe-goederenspoorlijn
De omstreden Betuwe-goederenspoorlijn loopt van Rotterdam pal naar het oosten, dwars door de Achterhoek naar Duitsland. Langs die route ontstonden de protestacties en werden onder druk daarvan aanpassingen en voorzieningen getroffen.
Maar zal die west-oost-route wel echt de hoofdas van de Betuwelijn worden? Of zal op zijn minst een groot deel van de goederentreinen dwars door heel andere plaatsen gaan denderen. Steden en dorpen, waar de bevolking van niets wist, niet in actie kwam, en waar nog niet eens is nagedacht over aanpassingen en voorzieningen?
Argos over de zuidtak van de Betuwelijn.
-------
Samenvatting:
De omstreden Betuwe-goederenlijn loopt van Rotterdam naar het oosten, dwars door de Achterhoek naar Duitsland. Langs die route ontstonden protestacties en er werden onder druk daarvan aanpassingen en voorzieningen getroffen. Maar zal die west-oost-route wel echt de hoofdas van de Betuwelijn worden?
Of zal op zijn minst een groot deel van de goederentreinen dwars door hele andere plaatsen gaan rijden? Door steden en dorpen, waar de bevolking van niets wist, niet in actie kwam en waar nog niet eens is nagedacht over aanpassingen en voorzieningen.
De reportage bevat vraaggesprekken hierover met:
- Wouter van Eck, gemeenteraadslid voor GroenLinks in Nijmegen en actief in de Vereniging Milieudefensie;
- wethouder Migo van Economische Zaken in de gemeente Nijmegen;
- wethouder Stelder in Venlo;
- regeringspresident Jürgen Büssow van Düsseldorf (telefonisch);
- woordvoerder Pietschman (?) van de Deutsche Bahn AG, de eigenaar van de Nederlandse NS Cargo (telefonisch).
Bevat een reportage over de geluidshinder door de Zuidtak van de Betuwelijn met vraaggesprekken met enkele bewoners langs het traject van de toekomstige Zuidtak en met een treinmachinist tijdens een rit over het traject.
Geïllustreerd met HA-fragmenten en TV-fragmenten van onder andere het 'NOS-Journaal' en het actualiteitenprogramma 'Hier en nu'.
--------------
Inleidende teksten, misschien niet volledig:
TEKST 1
De Venlose wethouder Stelder. Over ‘Venlo aan de Betuwelijn’. Dat lijkt vreemd, want Venlo ligt in midden-Limburg. En iedereen denkt bij de term ‘Betuwelijn’ niet aan een goederenspoorlijn door Limburg, maar aan een lijn, die vanuit Rotterdam pal naar het oosten loopt naar de Duitse grensstad Emmerich, en dan verder via Oberhausen naar het Ruhrgebied en Keulen.
Maar zal die centrale west-oost-route wel echt de hoofdas van de Betuwelijn worden? Of zal op zijn minst een aanzienlijk deel van de goederentreinen dwars door heel andere plaatsen gaan denderen. Steden en dorpen, waar de bevolking van niets wist, niet in actie kwam, en waar nog niet eens is nagedacht over aanpassingen en voorzieningen?
Argos vandaag over de zuidtak van de Betuwelijn.
TEKST 2
Het NOS-televisie-Journaal van 13 juni 1992. De eerste grote actiedag tegen de komst van de Betuwelijn.
De Betuwelijn stond toen voor het traject: Rotterdam, langs de autosnelweg A15, onder Arnhem door, naar het oosten. Langs die centrale route werden in de daaropvolgende jaren vele protestacties gehouden en werden in de plannen verschillende aanpassingen en voorzieningen aangebracht om aan de bezwaren enigszins tegemoet te komen.
Niet alleen de aanwonenden protesteerden fel, ook de bestuurders langs het traject. Zo ook de burgemeester van Zevenaar in de Achterhoek, het oostelijk gedeelte van Gelderland, waar het laatste Nederlandse deel van de Betuwelijn dwars doorheen gaat lopen, om bij Emmerich Duitsland in te duiken. De Zevenaarse burgemeester wilde in mei 1993 niets weten van de plannen van de toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat Maij-Weggen.
TEKST 3
Zomers klinkende muziek uit de luidsprekers moet een kleumend groepje demonstranten opvrolijken. Zij staan op de Waalkade in Nijmegen. Kort bij de spoorbrug, waaraan een spandoek is bevestigd. De brug is de enige plek ten zuiden van Arnhem waar treinen de Waal over kunnen. Vanaf de brug rijden ze het centrum van Nijmegen binnen, naar het centraal station.
Het is 9 december 1998. Een koude en regenachtige middag. Het slechte weer is niet gunstig voor de opkomst. Het meest opmerkelijke aan deze actie is dan ook, dat het de éérste actie tegen de zúíd-tak van de Betuwelijn is.
Want het was al wel langer bekend dat de centrale hoofdas van de Betuwelijn enkele vertakkingen zou krijgen. Maar de aandacht en protesten gingen tot dan toe vooral naar de noordtak, die door Oost-Gelderland in noordoostelijke richting naar het Overijsselse Oldenzaal zou gaan lopen.
Al in oktober 1993 blokkeerden bewoners bij Rheden de weg. Uit protest tegen de komst van die noordtak hielden ze een bus met Kamerleden en Gelderse gedeputeerden tegen.
TEKST 4
Ook recent waren er weer acties tegen die noordtak van de Betuwelijn. Er moet nog een definitief tracé voor die noordtak worden vastgesteld. Vandaar dat de spanningen soms hoog oplopen, bijvoorbeeld op een inspraakavond in Velp.
TEKST 5
In tegenstelling tot de noordtak heeft de zuidtak van de Betuwelijn altijd een sluimerend bestaan geleid. Die zuidtak leek ook niet echt belangrijk te zijn. Maar vorig jaar onderging de zuidtak een plotselinge opwaardering, vertelt Wouter van Eck. Hij is in Nijmegen actief voor de Vereniging Milieudefensie en zit ook voor Groen Links in de Nijmeegse gemeenteraad. Van Eck herinnert zich het omslagpunt nog.
TEKST 6
In de plannen voor de Betuwelijn komt er in de buurt van Nijmegen een belangrijk goederenoverslag-centrum. En daarom ziet Nijmegen inderdaad wel voordelen in de Betuwelijn, zo bevestigt de heer Migo, voor het CDA wethouder van Economische Zaken in Nijmegen.
TEKST 7
Het college van B en W van Nijmegen antwoordde afgelopen november op vragen vanuit de gemeenteraad:
“Vooralsnog gaan wij uit van de getallen zoals die door NS Railinfrabeheer in juli 1997 zijn medegedeeld: hierbij is aangegeven dat in 2010 er 8 goederentreinen per etmaal door Nijmegen zullen rijden als gevolg van de aanleg van de Betuweroute.”
TEKST 8
Helemaal zeker van zijn zaak voelde het Nijmeegse college zich niet. Want kort daarna vroeg het in een brief aan de minister Verkeer en Waterstaat om nadere opheldering over de te verwachten goederenstroom. Er was ook alle aanleiding tot de nodige argwaan.
TEKST 9
Ook in het MIT, het Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport, van het ministerie dook de zuidtak ineens op en kreeg een veel belangrijker plaats dan voorheen. En dat had alles te maken met de ontwikkelingen in Duitsland. Kort daarvoor had premier Kok bezoek gehad van minister-president Klement van Nordrhein-Westfalen, de Duitse deelstaat, waardoor de Duitse aansluiting op de Betuwelijn moet gaan lopen. Klement wees toen heel nadrukkelijk op het belang van de zuidtak. Niet onbegrijpelijk, want al jaren is er in Duitsland fel verzet tegen het beoogde tracé van de centrale west-oost-as van de Betuwelijn. Dat loopt namelijk dwars door een stad als Emmerich heen. In deze Duitse grensstad leidde dat tot felle protestbijeenkomsten.
TEKST 10
De burgemeester van de stad zei op diezelfde protestavond in een buurthuis van Emmerich:
TEKST 11
De Duitsers hebben er dus alle belang bij om de goederenstroom via Emmerich, aan de centrale as van de Betuwelijn, in te dammen. In november werd in Nederlandse kranten Jürgen Büssow geciteerd, regeringspresident – een soort commissaris van de Koningin – in Düsseldorf. Volgens hem zou in de toekomst via de zuidtak van de Betuwelijn tweemaal zoveel goederenvervoer gaan als via de noordtak. En volgens andere publicaties zou hij zelfs de verwachting hebben uitgesproken dat de zuidtak 50 procent van het totale vervoer over de Betuwelijn voor zijn rekening zou gaan.
De Vereniging Milieudefensie in Nijmegen speelde onmiddellijk op deze nieuwe ontwikkelingen in, vertelt Wouter van Eck.
TEKST 12
Het resultaat van deze brief was dat het Nijmeegse gemeentebestuur begin dit jaar besloot de medewerking aan de wijziging van het bestemmingsplan bij Ressen op te schorten, totdat het ministerie meer duidelijkheid verschaft. Want een zuidtak met veel meer goederentreinen dan het ministerie altijd beweerde, zal voor de stad Nijmegen grote consequenties hebben.
TEKST 13
Na Boxmeer blijft de zuidtak van de Betuwelijn op Nederlands grondgebied en loopt verder naar het zuiden, naar Venlo in midden-Limburg. Ook daar loopt het tracee, alvorens de grens met Duitsland over te gaan, dwars door de stad.
Ook de Venlose wethouder Stelder heeft opgemerkt dat de zuidtak het laatste half jaar flink is opgewaardeerd.
TEKST 14
Van Nijmegen tot Venlo zullen vele plaatsen aan de Betuwelijn komen te liggen; plaatsen waarvan de meeste inwoners zich dat absoluut niet realiseren. Daarom is het voor Wouter van Eck als lid van de Nijmeegse gemeenteraad zo belangrijk snel duidelijkheid te krijgen over de nieuwste prognoses van het ministerie van Verkeer en Waterstaat over de goederenstroom via de zuidtak.
TEKST 15
We vragen aan de Nijmeegse wethouder Migo of hij al antwoord heeft gehad van het ministerie.
TEKST 16
We benaderen zelf het ministerie, maar een woordvoerster laat weten niet te kunnen reageren: geen interviews, geen cijfers, want: “Dat is giswerk en daar houden we niet van”.
Het ministerie is nog bezig met een zogenaamde ‘quick scan’. Pas eind mei worden daarvan de resultaten verwacht, inclusief schattingen over de goederenstroom.
Meer duidelijkheid komt er vanuit Duitsland. Bijvoorbeeld van de al eerder genoemde Jürgen Büssow, regeringspresident in Düsseldorf. Wat het aan hem toegedichte getal van 50 procent voor de zuidtak betreft, is hij verkeerd geciteerd, zegt hij. Maar hij noemt wel een ander percentage en dat liegt er ook niet om.
TEKST 17
Dertig procent van de goederenstroom over de Betuwelijn moet via de zuidtak. En dat is dus veel meer dan de 8 goederentreinen per etmaal waarover het Nederlandse ministerie het altijd had. De zuidtak moet volgens Büssow zo de hoofdas via Emmerich ontlasten. Dit cijfer van dertig procent wordt bevestigd door woordvoerder Pietschman van de Deutsche Bahn AG in Nordrhein-Westfalen. Hij gaat bij zijn schatting ervan uit dat via de centrale as naar Emmerich per etmaal zo’n honderd treinen komen.
TEKST 18
Dus ook volgens woordvoerder Pietschman van de Duitse Spoorwegen zal de zuidtak een derde van de goederenstroom van de Betuwelijn te verwerken krijgen. Dat ligt niet aan de Deutsche Bahn, legt hij uit, maar aan de politici in Duitsland. De Duitse politiek lijkt erop aan te sturen dat een veel groter deel van de goederenstroom van de Betuwelijn over Nederlands grondgebied loopt, via de zuidtak, dwars door steden zoals Nijmegen en Venlo. En de Nederlandse politiek lijkt daarachteraan te hobbelen.
Eind vorig jaar en begin dit jaar kwamen er al verschillende Duitse rapporten in de openbaarheid – sommige uitgelekt – waarvan de strekking veelzeggend is. Bijvoorbeeld een rapport waaruit blijkt dat Duitsland bij Emmerich nog niet veel heeft gedaan aan de aanpassingen aan het spoor die daar voor de realisering van de Betuwelijn noodzakelijk zijn. Maar elders in Duitsland, net over de grens bij Venlo ligt dat heel anders, vertelt wethouder Stelder van Venlo.
TEKST 19
Stelder weet niet of hij blij moet zijn met deze ontwikkelingen.
TEKST 20
De Nijmeegse wethouder Migo lijkt heel wat blijer te zijn met de komst van de Betuwelijn door zijn gemeente. Hij hecht vooral aan het economisch belang en de werkgelegenheid die dat volgens hem gaat opleveren. En Migo zegt daarbij te spreken voor alle betrokken gemeentes uit de regio.
TEKST 21
Wouter van Eck van Milieudefensie-Nijmegen is bang dat het Nijmeegse college van B en W, ondanks alle problemen, uiteindelijk toch akkoord zal gaan.