Argos
Arrestatieteams
Samenvatting:
Argos over arrestatieteams (AT's) van de politie. De AT's bestaan uit getrainde en zwaar bewapende agenten die middels overrompeling verdachten oppakken. Vlak na de oprichting van de arrestatieteams eind jaren zeventig vielen regelmatig slachtoffers. Eind jaren tachtig kwam het bijna niet meer tot vuurwapenconfrontaties. De laatste anderhalf jaar zijn er echter opnieuw drie personen door kogels om het leven gekomen; één agente van het arrestatieteam Rotterdam-Rijnmond en twee verdachten. In het programma wordt onderzocht wat de oorzaken zijn van deze plotselinge toename van het aantal slachtoffers.
Het programma bevat vraaggesprekken hierover met:
- Jacco Boek, hoofddocent Strafrecht aan het Willem Pompe Instituut van de Universiteit van Utrecht en plaatsvervangend rechter in Utrecht.
Gespreksonderwerpen zijn: het mogelijke verband tussen de dood van AT-er Allegonda Gremmer en het eerder schieten door AT-ers; het verschil tussen twee toegepaste technieken van arrestatieteams: de snelle methode door overrompeling en de langzame methode; de oorzaak van het overlijden van agente Gremmer; de arrestatieprocedure met een verdachte in een auto; de oorzaken van de neergeschoten verdachten bij een auto-arrestatie in Hoogezand, en een overrompelingsactie in Spijkenisse en het mogelijke verband met de omgekomen agente;
- Jaap Timmer, onderzoeker aan het Centrum voor Politiewetenschappen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Gespreksonderwerpen zijn: het feit dat de AT's hun kracht ontlenen aan het feit dat zij de verdachte overrompelen zodat er weinig gebruik hoeft te worden gemaakt van vuurwapens en het feit dat arrestatieteams vaker gebruik zou moeten maken van de langzame methode, omdat deze veiliger is.
- een ooggetuige van een arrestatie met dodelijke afloop op een parkeerplaats in Hoogezand, waarbij verdachte Mutlu (?) om het leven kwam.
Verder bevat het programma een korte reportage over het onthullen van een straatnaambordje dat is genoemd naar de doodgeschoten agente Allegonda Gremmer. Tevens worden er fragmenten voorgelezen uit rapporten van de Rijksrecherche Leeuwarden en Den Haag over de gang van zaken bij twee arrestaties met dodelijke afloop.
Het programma is geïllustreerd met historische geluidsfragmenten. Het bevat tevens een geluidsfragment van Radio Rijnmond met o.a. een stemfragment van Theo Thijssen (?), medewerker van het Politie Instituut Openbare Orde en Veiligheid (PIOV) over de planmatige aanpak en getraindheid van de arrestatieteams en een vraaggesprek met de vrouw van doodgeschoten verdachte Roberto de Pol (?).
Daarnaast bevat het programma fragmenten van een nagespeelde actie van een arrestatieteam uit een uitzending van 'Argos' uit maart 1993.
Het programma wordt voorafgegaan door een kort verslag van de laatste ontwikkelingen in de parlementaire enquête naar aanleiding van de Bijlmerramp.
-------------
Inleidende teksten, misschien niet volledig:
Tekst-break
U luistert naar radio 1, VPRO aan de Amstel, het programma Argos. Argos reconstrueert vandaag drie acties van arrestatieteams uit de afgelopen anderhalf jaar. Alle drie hadden ze een dodelijke afloop. Dat was jaren niet meer voor gekomen. Waarom is het nu ineens drie keer misgegaan?
Tekst 1
Bij acties van arrestatieteams kwamen de afgelopen anderhalf jaar drie mensen door kogels om het leven: een politieagente van het Arrestatieteam Rotterdam-Rijnmond en twee aan te houden verdachten. De arrestatieteams (AT’s) werden vanaf eind jaren ’70 opgezet, omdat de politie steeds meer te maken kreeg met vuurwapengeweld. De teams bestaan uit speciaal getrainde en zwaar bewapende professionals, die door snelle actie de vuurgevaarlijke verdachte moeten overrompelen. In het begin vielen er regelmatig slachtoffers bij AT-acties. Vanaf eind jaren ’80 leken de arrestatieteams van die beginnersfouten te hebben geleerd. Bij acties van AT’s vielen er nauwelijks nog schoten, laat staan gewonden of doden. De teams waren zo effectief dat in de publiciteit de kritische benadering uit de beginperiode volledig wegebde.
Argos onderzoekt vandaag waarom het nu ineens drie keer is misgegaan. Betreft het een statistisch toeval of hebben de AT’s fouten gemaakt? We reconstrueren de drie fatale incidenten, aan de hand van onder meer rijksrechercherapporten en getuigenverklaringen.
Tekst 2
Het begin van een AT-inzet. Een fragment uit een Argos-uitzending van maart 1993, waarin het arrestatieteam van de Amsterdamse politie een AT-actie naspeelde. Het AT gaat pas op weg na een uitvoerig onderzoek naar de plek waar de arrestatie moet plaatsvinden. Dat is de kracht van de AT’s. Alles gebeurt tot in de puntjes voorbereid. De leden van arrestatieteams krijgen daarvoor een grondige opleiding en training aan het PIOV, het Politie-Instituut Openbare Orde en Veiligheid. Theo Thijssen van dat PIOV legde anderhalf jaar geleden voor Radio Rijnmond uit hoe planmatig de AT’s te werk gaan.
Tekst 3
De door en door getrainde procedures zijn de kracht van de AT’s, zegt ook Jaap Timmer, onderzoeker, verbonden aan het Centrum voor Politiewetenschappen van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij geldt als dé expert op het gebied van arrestatieteams en is coauteur van het boek ‘Onder Schot’ over vuurwapengebruik door de Nederlandse politie.
Tekst 4
Ondanks de professionele aanpak van de AT’s ging het de afgelopen anderhalf jaar drie keer mis, om te beginnen op 28 oktober 1997 in Den Haag, toen het AT-lid Allegonda Gremmer omkwam.
Jacco Boek is hoofddocent Strafrecht aan het Willem Pompe Instituut van de Universiteit van Utrecht en Rechter-Plaatsvervanger in Rotterdam. Boek vindt het is op zijn minst opvallend dat in relatief korte tijd AT-acties ineens driemaal fataal aflopen.
Tekst 5
Radio Rijnmond op 28 oktober 1997. Woordvoerder De Jong van de Rotterdamse politie legt uit wat er die ochtend is gebeurd.
Tekst 6
De dood van Allegonda Gremmer maakte diepe indruk binnen het Rotterdamse politiekorps.
Tekst 7
In alle publiciteit over de tragische dood van AT-lid Allegonda Gremmer is er nauwelijks aandacht voor de manier waarop het Rotterdamse AT in deze zaak heeft geopereerd. Toch zijn er een aantal kanttekeningen te plaatsen. Bijvoorbeeld bij de wijze waarop het AT het huis waarin de verdachte zich bevond, heeft bestormd. Een AT heeft daarbij de keuze tussen de langzame methode, een soort belegering vanachter kogelwerende schilden. De verdachte wordt dan gesommeerd om naar buiten te komen. De andere aanpak, waarvoor het Rotterdamse AT koos, is de snelle overrompeling, vertelt universitair docent Jacco Boek, tevens plaatsvervangend rechter in Rotterdam.
Tekst 8
Met die snelle procedure is er volgens Boek bij de actie van het Rotterdamse arrestatieteam in Den Haag iets misgegaan.
Tekst 9
Bij de bestorming van het pand in Den Haag heeft het Rotterdamse AT geprobeerd met een ram de deur in te beuken, maar die ging niet open. Wel ontstond er een gat onderin de deur, waardoor agente Allegonda Gremmer als eerste naar binnenkroop, gevolgd door een collega. Gremmer, net in dienst bij het AT, was namelijk aan de beurt om het voortouw te nemen. Verdachte Bennie S. schrok op uit zijn slaap en had voldoende tijd om met een pistool naar het trapgat te lopen. Met de fatale afloop als gevolg.
Onderzoeker Jaap Timmer van de Vrije Universiteit in Amsterdam heeft de AT-actie in Den Haag ook bestudeerd.
Tekst 10
Voor een reactie op deze conclusies nemen we contact op met het Openbaar Ministerie in Almelo. De verdachte werd namelijk gezocht vanwege een misdrijf dat hij zou hebben gepleegd in het arrondissement Almelo, en het OM in Almelo heeft daarom om zijn arrestatie gevraagd. We vragen om inzage in het rapport dat de rijksrecherche over deze zaak heeft gemaakt. Na diverse telefoontjes is het antwoord kort: “Helaas, we kunnen het rijksrechercherapport niet vinden.”
Tekst 11
Uit: rapport rijksrecherche Leeuwarden, de dato 31 augustus 1998
Verhoor leider arrestatieteam Noord Oost Nederland:
Tekst 12
Een fragment waarin te horen is hoe een arrestatieteam de zogenaamde ‘autoprocedure’ oefent. Dat wil zeggen de aanhouding van een verdachte in een rijdende auto. Onderzoeker Boek legt uit hoe die procedure in zijn werk gaat.
Tekst 13
Uit: rapport rijksrecherche Leeuwarden, de dato 31 augustus 1998
Verhoor leider arrestatieteam Noord Oost Nederland:
Tekst 14
Uit: rapport rijksrecherche Leeuwarden, de dato 8 september 1998
Verhoor bestuurder auto, met wie aan te houden verdachte meereed.
Tekst 15
Uit: rapport rijksrecherche Leeuwarden, de dato 31 augustus 1998
Verhoor leider arrestatieteam Noord Oost Nederland:
Tekst 16
Onderzoeker Jacco Boek van de universiteit Utrecht bestudeerde op ons verzoek het rapport van de rijksrecherche over de zaak-Hoogezand:
Tekst 17
Radio Rijnmond, 23 september 1998. Bijna een jaar nadat agente Allegonda Gremmer als lid van het arrestatieteam Rotterdam-Rijnmond omkwam in Den Haag, wordt datzelfde arrestatieteam ingeschakeld om in Spijkenisse Roberto De Pool te arresteren. Juist op diezelfde dag is ook de onthulling gepland van een straatnaambord ter ere van Allegonda Gremmer.
Verslaggever Jack Kerklaan van Radio Rijnmond sprak vlak na het schietincident in Spijkenisse met Claire Romijn, de vrouw van de dodelijk getroffen Roberto de Pool.
Tekst 18
Uit rapport Rijksrecherche Unit Den Haag, de dato 7 oktober 1998
Proces-verbaal van verhoor verdachte 0308, lid arrestatieteam Rotterdam-Rijnmond
Tekst 19
Ook in de zaak-Spijkenisse bestudeert onderzoeker Boek van de Utrechtse universiteit het rijksrechercherapport waarover Argos beschikt. Volgens Boek is bij deze actie de overrompelingsprocedure in principe wél goed uitgevoerd.
Tekst 20
De vrouw en de kinderen van Roberto de Pool hoorde u net op Radio Rijnmond vertellen dat volgens hen het AT bij de inval niet op tijd heeft kenbaar gemaakt dat het om een politie-actie ging. Dat verklaren zij ook in het rijksrechercherapport. Onderzoeker Boek lijkt dat niet geheel ongeloofwaardig.
Tekst 21
De raadsman van de familie De Pool is de Rotterdamse advocaat Segedi. Hij vertelt ons dat het Openbaar Ministerie van plan is een gerechtelijk vooronderzoek te openen tegen het lid van het Rotterdamse arrestatieteam dat het dodelijke schot heeft gelost. We vragen de Rotterdamse persofficier van justitie mevrouw De Kimpe een bevestiging van dit bericht.
Tekst 22
Voor onderzoeker Jacco Boek zijn er uit de drie fataal afgelopen AT-acties een aantal duidelijke conclusies te trekken:
Tekst 23
Jaap Timmer van de Vrij Universiteit Amsterdam sluit zich bij die conclusie aan.
Tekst 24
Op 26 november 1998 wordt uiteindelijk in Rotterdam het straatnaambordje van de Allegonda Gremmer-straat onthuld.
INLEIDING ARGOS
Een lid van het arrestatieteam van de Amsterdamse politie ontsnapte eerder deze week aan de dood, zo meldde Het Parool afgelopen woensdag. De kogel, die de aan te houden verdachte op de politieman afvuurde, ketste af op diens kogelvrije vest. Door dit soort berichtjes komen arrestatieteams af en toe heel summier in het nieuws. Normaal is het stil rondom deze gespecialiseerde politieteams. Toch vormen ze de meest vergaande vorm van geweld, die de politie kan inzetten. Ook is er de laatste tijd alle reden om die stilte rondom de arrestatieteams te doorbreken.
AFKONDIGING ARGOS
Argos werd deze week gemaakt door Eric Hogenboom, Lejo Siepe, Kees van den Bosch, Elles de Bruin, Huub Jaspers en Gerard Legebeke.
Als u een bandje van deze Argos wilt bestellen, maak dan f 12,50 over gironummer 444600 ten name van VPRO-publieksservice te Hilversum onder vermelding van Argos 12 februari 1999.