Argos
Praktijk van de armoedebestrijding
Het aantal huishoudens met een minimuminkomen is, ondanks de economische opleving, niet verminderd in de periode 1990 tot 1996. Aldus de conclusie van het derde jaarrapport ‘Armoede en sociale uitsluiting’ dat 3 december 1998 is aangeboden aan minister De Vries van Sociale Zaken. Dat er een ‘sociaal tekort’ bestaat, moest Wim Kok al toegeven in de verkiezingscampagne afgelopen voorjaar. Maar hij beloofde beterschap met een tweede paars kabinet. ’Sterk en sociaal’ luidde dan ook de verkiezingsslogan van de PvdA. Maar wat komt er in de praktijk terecht van de armoedebestrijding? Argos luisterde mee in de spreekkamer van de Sociale Dienst en sprak onder meer met wetenschapper Ruud Vlek, Groen Links-fractievoorzitter Paul Rosenmöller en PvdA-minister Klaas de Vries.
Argos over het armoedebeleid onder het kabinet Paars 2. Wat is er terechtgekomen van de verkiezingsslogan van de PvdA: 'Sterk en sociaal', terwijl er rond de 1 miljoen mensen op of onder de armoedegrens leven?
Het programma bevat de volgende onderdelen:
- verslag van een demonstratie naar het Congrescentrum in Rotterdam, waar de Derde Sociale Conventie plaatsvindt, met als spreker o.a. Klaas de Vries, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (PvdA);
- verslag van drie aanvragen voor bijzondere bijstand bij de Sociale Dienst in Nijmegen;
- vraaggesprek met Ruud Vlek, die als politicoloog verbonden is aan de Amsterdamse school voor sociaalwetenschappelijk onderzoek, en die een beeld schetst van de geschiedenis van de armoede zoals die begon onder het kabinet-Lubbers en de geschiedenis van het armoedebeleid waar een begin mee is gemaakt door minister Melkert van Sociale Zaken;
- vraaggesprek met minister De Vries over de aanpak van de armoede, de mate waarin de verkiezingsbeloften van de PvdA daarbij waargemaakt zullen worden en de bezwaren tegen een structurele verhoging van het sociaal minimum;
- vraaggesprek met fractievoorzitter Rosenmöller van GroenLinks (in plaats van het geplande debat, bij gebrek aan discussiepartners over dit onderwerp) over zijn ervaring met de gang van zaken bij sociale diensten, de kern van het armoedebeleid van Paars 2 en het standpunt van GroenLinks over de aanpak van het armoedeprobleem.
-----------
Inleidende teksten:
Tekst 1:
“Geen uitsluiting van mensen in de samenleving”, aldus minister Klaas de Vries van Sociale Zaken gisteren op de derde Sociale Conferentie in Rotterdam.
Twee honderd armen en hun vertegenwoordigers vergaderden daar voor de derde maal over armoede en sociale uitsluiting.
De Sociale Conferenties zijn een initiatief van minister Ad Melkert, de voorganger van De Vries in het vorige kabinet, Paars-1. Melkert plaatste in 1995 met zijn nota ‘De arme kant van Nederland’ het armoedevraagstuk voor het eerst sinds dertig jaar uitdrukkelijk op de politieke agenda. Voor het eerst werd erkend dat er wel degelijk sprake is van maatschappelijke uitsluiting van grote sociale groepen.
Maar sinds het aantreden van het tweede paarse kabinet is er niet veel meer vernomen over armoede als politiek item. Toch moest Wim Kok tijdens de verkiezingscampagne afgelopen voorjaar al toegeven dat er een ‘sociaal tekort’ bestaat. Hij beloofde toen beterschap; ‘sterk en sociaal’ luidde immers de verkiezingsslogan van de Partij van de Arbeid.
Komt daar in de praktijk iets van terecht onder Paars-2? Of was politieke aandacht voor armoede slechts een tijdelijke luxe?
Vandaag in Argos berichten uit de andere kant van Nederland. Over de meer dan één miljoen mensen, die op of onder de armoedegrens leven.
Tekst 2:
Minister de Vries neemt stijfjes de symbolische kaart van de actievoerders in Rotterdam in ontvangst. Op de eis van de demonstranten – een forse verhoging van het sociaal minimum – gaat De Vries niet in.
Wat het in de praktijk betekent om te moeten leven van dat sociaal minimum, bleek een paar maanden geleden, toen we een microfoon plaatsten in de spreekkamer van de Sociale Dienst in Nijmegen. Daar wordt dagelijks de arme kant van Nederland tegen het licht gehouden. In die spreekkamertjes wordt gecontroleerd of je wel echt arm bent, of je die nieuwe bril of die nieuwe vloerbedekking wel echt nodig hebt. Daar wordt het leven in regels geperst. Daar toont de verzorgingsstaat zijn ware gezicht.
Tekst 3:
Teleurgesteld verlaat de cliënt het pand van de sociale dienst in Nijmegen. Zijn aanvraag voor bijzondere bijstand is afgewezen. Een nieuwe wasmachine kan hij voorlopig vergeten.
Een derde van de mensen die moeten leven van een minimuminkomen, doet dat al langer dan vier jaar. Steeds meer uitkeringsgerechtigden moeten aankloppen bij de sociale dienst voor een aanvulling op hun inkomen. De bijstandsuitkering is ternauwernood voldoende voor de eerste levensbehoeften.
De politicoloog Ruud Vlek promoveerde op een uitgebreid onderzoek naar het armoedebeleid van de overheid. Vanaf begin jaren tachtig – als gevolg van het beleid van de kabinetten-Lubbers - begon de armoede in Nederland sterk toe te nemen, vertelt Vlek.
Tekst 4
Het zou nog tot midden jaren negentig duren, vertelt Vlek, voordat het armoedevraagstuk serieus op de politieke agenda kwam. Dat gebeurde vlak nadat de toenmalige PvdA-minister van Sociale Zaken Melkert in Kopenhagen had deelgenomen aan een conferentie van de Verenigde Naties over sociale ontwikkeling.
Tekst 5
Een fragment van een gesprek in een spreekkamer van de Nijmeegse sociale dienst.
PvdA-minister Klaas de Vries van Sociale Zaken sprak gisteren voor het eerst in het openbaar over het armoedebeleid van Paars-2. Zijn toespraak tijdens de derde Sociale Conferentie in Rotterdam bevat weinig nieuws. De Vries borduurt voort op het beleid van zijn voorganger Melkert.
Maar hoe zit het dan met de belofte van Kok dat Paars-2 zou socialer worden dan Paars-1. Dat was toch de inzet van de Partij van de Arbeid bij het tot stand komen van het nieuwe kabinet. Kort na zijn toespraak gisteren vroegen we de minister wat hij van de door Kok in de verkiezingscampagne gewekte verwachtingen waar kan maken.
Tekst 6
De minister reageert laconiek. De politieke toezeggingen van Kok zijn gedaan in de hitte van een verkiezingscampagne. De Vries zet het beleid van Melkert gewoon voort. Dat betekent extra geld stoppen in potten waar specifieke groepen van uitkeringsgerechtigden een beroep op kunnen doen. Volgend jaar bijvoorbeeld geeft De Vries 175 miljoen extra uit aan de bijzondere bijstand. Voor een algehele verhoging van de minimum uitkeringen, wat ook gisteren op de sociale conferentie door uitkeringsgerechtigden werd gevraagd, voelt de minister helemaal niets.