Argos
Zwart geld (deel 1)
Met de beursfraudezaak wekt Justitie de indruk een flinke klap toe te brengen aan het gesjoemel in de wereld van de banken en het grote geld. Maar is die indruk terecht? Een van de hoofdverdachten in de beursfraudezaak, de in Zürich gevestigde Nederlandse geldbelegger Dirk de Groot, verklaarde tegenover Argos: wat ik deed in Zwitserland doen de grote Nederlandse banken ook allemaal. Argos nam de proef op de som. Hoe gemakkelijk kun je een ton zwart geld kwijt bij de Nederlandse banken in Zürich? En wordt er op enige wijze gecontroleerd of dat geld op criminele wijze is verkregen?
Argos over de wijze waarop filialen van Nederlandse banken in Zwitserland omgaan met grote hoeveelheden geld die Nederlanders bij hen onderbrengen.
Hoewel de banken wettelijk verplicht zijn ongebruikelijke transacties te melden bij justitie, gebeurt dit in veel gevallen niet. Behalve om geld dat wordt ondergebracht om de Nederlandse belasting te ontduiken, gaat het hierbij in veel gevallen ook om geld dat is verkregen uit criminele activiteiten. Daarnaast blijken ook de criteria voor ongebruikelijke transacties zeer verschillend te kunnen worden gehanteerd. De verslaggever onderzoekt in het programma hoe gemakkelijk het is honderdduizend gulden zwart geld op een rekening van een Nederlandse bank in Zwitserland te storten en peilt vervolgens de reacties in Nederland.
De reportage bevat vraaggesprekken hierover met:
- de Nederlands-Zwitserse zakenman Dirk de Groot die verdachte is in het beursfraudeschandaal (telefonisch);
- Dolf Hautvast, die in de jaren '80 geldkoerier was voor verschillende bevrijdingsbewegingen en uitlegt hoe gemakkelijk het is een rekening te openen bij een Zwitserse bank;
- hoofd Koppe van het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties (MOT) in Zoetermeer (telefonisch);
- directeur Blocks van de Nederlandse Vereniging van Banken (telefonisch);
- woordvoerder Frau Matile van de Schweizerische Bankverein (telefonisch, in het Duits, met vertaling);
- PvdA-Kamerlid Tineke Witteveen (telefonisch).
Bevat tevens een fragment uit het Tv-programma 'Nova' en nagespeelde gesprekken met een medewerker van een filiaal van de ABN AMRO Bank in Zwitserland gesprekken, met een medewerker van een filiaal van ROBECO en met een medewerker van een filiaal van de Rabobank. Ook leest de programmamaker de schriftelijke reacties voor van Nederlandse bankmedewerkers op de handelswijze van hun buitenlandse collega's.
-------------
Inleidende teksten, niet volledig:
Tekst 1
Een eenvoudige geldtransactie in een bank in Zwitserland. Veertig tot tachtig miljard Nederlandse guldens staat geparkeerd in het buitenland. Buiten het bereik van de fiscus.
Tekst 2
De heer Vrakking, Hoofdofficier van Justitie in Amsterdam in een uitzending van Nova in februari van dit jaar. Vrakking geeft commentaar op de beursfraudezaak. Een schandaal dat in oktober vorig jaar losbarstte met niet eerder vertoonde invallen in de Amsterdamse effectenbeurs. Effectenhandelaren en financiers zouden zich op grote schaal schuldig hebben gemaakt aan handelen met voorkennis, belastingfraude en corruptie. Met de beursfraudezaak wekt justitie de indruk een flinke klap toe te brengen aan het gesjoemel in de wereld van de banken en het grote geld.
Of de hooggestemde verwachtingen uit zullen komen moet nog blijken. Feit is dat er tot nog toe door de rechter pas een veroordeling is uitgesproken. Dirk de Groot is een van de vier hoofdverdachten in het beursfraudeschandaal. Dat De Groot iets met belastingontduiking te maken heeft gehad is niet onwaarschijnlijk. Maar, zegt De Groot, wie heeft dat eigenlijk niet in Zwitserland?
Tekst 3
Dirk de Groot in Zwitserland. Een van de vier hoofdverdachten in de beursfraudezaak. Hij beheerde Nederlandse vermogens vanuit Zwitserland. Hij wordt aangepakt door justitie maar deed hij nou zoveel anders dan al die bekende Nederlandse banken in Zwitserland? Argos nam de proef op de som. We proberen hoever we bij Nederlandse filialen in Zwitserland komen met een ton zwart geld in contanten. Maar hoe pak je zoiets aan. Dolf Hautvast is een man met ervaring. Twaalfeneenhalf jaar vloog hij regelmatig naar Zwitserland om miljoenen guldens op Zwitserse coderekeningen te storten.
Hautvast werkte tot 1990 als koerier voor diverse bevrijdingsbewegingen in de Derde Wereld. Hun bronnen moesten absoluut geheim blijven.
Tekst 4
Dolf Hautvast, koerier voor goede doelen in de jaren tachtig. Hij weet uit eigen ervaring hoe makkelijk het is om enorme bedragen te stallen op Zwitserse rekeningen. Zijn geldgevers waren vakbonden, politieke en kerkelijke organisaties. Maar dat interesseerde de Zwitserse bankiers geenszins. Die stelden geen vragen.
Tekst 5
Tot 1990 bracht Dolf Hautvast vele miljoenen dollars naar de bank in Zwitserland. Maar sindsdien is er internationaal een jacht op het witwassen van geld begonnen. In Nederland moeten sinds 1994 ongebruikelijke transacties gemeld worden. Banken moeten bij hun cliënten informeren naar de herkomst van grote geldbedragen. Zwitserland hoort ook bij de club van 26 landen die proberen het zwarte geldcircuit aan te pakken. Maar zou het desondanks nog mogelijk zijn, zo vragen wij ons af, om 100.000 gulden cash te storten bij de filialen van Nederlandse banken in Zwitserland. We bellen eerst met de ABN/AMRO. Daar wordt in eerste instantie erg verbaasd op onze vraag gereageerd. Om privacy-redenen spelen we het gesprek na.
Tekst 6
De medewerker van ABN/Amro spreekt ons een beetje belerend toe. Maar gaandeweg het gesprek wordt hij wat toeschietelijker. Uiteindelijk blijkt dat er geen moeilijke vragen aan ons gesteld zullen worden als we maar niet met meer dan 140.000 gulden aankomen.
Tekst 7
Vervolgens bellen we met Robeco in Zwitserland.
Een allervriendelijkste mevrouw staat ons te woord.
Omdat we nadrukkelijk zeggen niets over de herkomst van onze 100.000 gulden te willen melden wil deze medewerkster eerst met haar directeur overleggen. Ze belt ons enkele dagen later terug.
De directeur wil wel dat u als u hier komt min of meer kunt vertellen hoe u aan het geld komt. Als u nou zegt dat u het beetje bij beetje bij elkaar heeft gespaard of wat dan ook. U kunt er van maken, eh eh,ja.... dan is het geen probleem.
Tekst 8
Maar het meest klantvriendelijk worden we geholpen door het Zwitserse kantoor van de Rabobank. U hoort het originele telefoongesprek waarbij de stem van de Rabobankmedewerker wordt nagespeeld.
Tekst 9
Het is dus nog steeds een fluitje van een cent om een rekening te openen voor zwart geld bij verschillende Nederlandse banken. Bij de Rabobank kunnen we zelfs miljoenen guldens uit handen van de Nederlandse fiscus te houden zonder dat ze onderzoek doen naar de herkomst van het geld.
De heer Koppe is hoofd van het Meldpunt ongebruikelijke transacties in Zoetermeer. We leggen hem onze bevindingen bij de Rabobank in Zwitserland voor.
Tekst 10
De heer Koppe, van het meldpunt ongebruikelijke transacties. Wij vragen ook een reactie aan de heer Blocks, directeur van de Nederlandse Vereniging van Banken. Blocks keurt ook de reacties van de ABN/AMRO en Robeco af. Die laatste twee banken wilden van ons zonder fatsoenlijke navraag 140.000 en 100.000 gulden accepteren.
Tekst 11
Nederlandse bankmensen reageren verontwaardigd. Maar niemand weet ons te vertellen of of het soepele gedrag van de Nederlandse banken in Zwitserland strijdig is met de lokale, Zwitserse voorschriften. Met andere woorden handelt met name de Rabobank niet tegen de Zwitserse wetgeving. Die vraag leggen we voor aan de woordvoerder van de Zwitserse bankiersvereniging, Frau Matile.
Tekst 12
De woordvoerder van de Zwitserse bankiersvereniging is duidelijk. De Rabobank handelt in Zwitserland tegen de wet. Maar de zwakte van het Zwitserse systeem zit in de grote ruimte die het laat aan de persoonlijke beoordeling van de bankemployé.
Tekst 13
Het meldpunt Ongebruikelijke Transacties in Nederland heeft daarom voor een andere werkwijze gekozen, vertelt ons het hoofd van dat meldpunt de heer Koppe. Er is een lange lijst met zogenaamde indicatoren die de bankbedienden verplichten tot melden van ongebruikelijke transacties.
Tekst 14
Natuurlijk hebben we ook een reactie gevraagd aan het hoofdkantoor van de Rabobank in Nederland. Daar had men geen behoefte om voor onze microfoon te reageren. Na lezing van de letterlijke weergave van het gesprek dat wij met hun medewerker in Zwitserland hadden stuurde de Rabobank ons de volgende reactie.
Tekst 16
Maar hoe kan het dan dat we toch 140.000 gulden cash zonder vragen bij de bank konden wegzetten, leggen we de woordvoerder voor. Het antwoord is kort:
Tekst 17
De Nederlandse overheid kan niet veel uitrichten tegen het Zwitserse bankgeheim. Kapitaalvlucht naar het buitenland kan alleen met internationale overleg bestreden worden. Dat heeft tot nog toe nog maar weinig resultaat. En bovendien gaapt er een kloof tussen de voorschriften die er zijn en het gedrag van bankbedienden in de praktijk. Maar de banken hebben een ding beloofd: ze zullen niet openlijk in Nederland adverteren met de mogelijkheid geld uit handen van de fiscus te houden. Maar op de Internetsite van de Robeco-bank vinden we tot onze verbazing de volgende advertentie:
Tekst 18
Deze tekst leggen we voor aan de directeur van de Nederlandse Vereniging van banken, de heer Blocks.
Tekst 19.
Tot slot vragen we een reactie aan Tineke Witteveen. Zij zit in de Tweede kamer voor de Partij van de Arbeid. Robeco spreekt in de advertentie over het onttrekken van uw geld aan het spiedend oog van instanties. Daarmee bedoelen ze natuurlijk de belastingdienst. Tineke Witteveen.