Argos
Dioxine in melk uit België
Argos over de gevolgen van de dioxine-uitstoot van afvalverbranders in Vlaanderen (die vele malen hoger is dan Nederlandse en Belgische normen toestaan), de aanwezigheid van hoge concentraties dioxine in melkproducten die vanuit België wordt ingevoerd en de vraag waarom er zo weinig controle is op dioxine. Terwijl de Belgische vervuilde melk in de handel kon worden gebracht, werd de melk van boeren uit de door dioxine vervuilde Lickebaertpolder in Nederland uit de handel genomen. Van de twee Vlaamse vuilverbranders die na aandacht in de media in 1995 werden gesloten ging er deze week weer een open.
De reportage bevat vraaggesprekken hierover met:
- oud-inwoners Gui Dillen en Rita van der Spiegel van de Neerland-wijk in Wilrijk, ouders van kinderen met zeldzame genetische afwijkingen en lid van het actiecomité 'De pijp uit';
- professor Schepens, toxicoloog aan het Academisch Instituut Antwerpen;
- het Vlaamse parlementslid Johan Malcorps van de groene partij Agalev (telefonisch);
- de Vlaamse minister Kelchtermans van Milieuzaken (telefonisch);
- medewerker Arne Schoevers van de Stichting Afval en Milieu;
- de in de Lickebaertpolder werkzame boeren Olsthoorn en Van der Kooy;
- toxicoloog Djien Liem van het RIVM (telefonisch);
- dioxinedeskundige Niels Lucas Luijckx van het Ministerie van VWS;
- GroenLinks-kamerlid Marijke Vos.
Bevat fragment van een Greenpeace-actie op 18 maart 1998 bij een afvalverbrander in Wilrijk (een voorstad van Antwerpen), fragmenten uit Belgische Tv-Journaal en voorgelezen uitspraken van een ambtenaar van het Belgische ministerie voor Middenstand sen Landbouw. Ook brengt de programmamaakster een bezoek aan het industriegebied Europoort en de zwaar vervuilde Lickebaertpolder.
----------
Inleidende teksten:
Tekst 1
Wilrijk, een voorstad van Antwerpen, afgelopen woensdagavond. Aktievoerders van Greenpeace proberen de heropening van een huisvuilverbrandingsoven te voorkomen. Het is het voorlopig hoogtepunt van een strijd die in België de afgelopen maanden voor felle discussies heeft gezorgd.
Tekst 2
Opwinding in de Belgische media.
Vandaag in Argos de jarenlang ongecontroleerde dioxine-uitstoot van afvalverbranders in Vlaanderen. Door een gebrek aan filters kwam het gif onder andere in de Belgische melk terecht. Terwijl de Nederlandse melk van boeren uit de Lickebaertpolder jarenlang werd vernietigd, ook vanwege een te hoog dioxinegehalte, kwam in België de besmette melk gewoon op de markt. Melk die bijna zonder controle door Nederland wordt ingevoerd.
Terug naar Wilrijk, de voorstad van Antwerpen waar het afgelopen najaar allemaal begon. Waar de stad Wilrijk eindigt en het platteland begint werd in de jaren '50 de Neerlandwijk gebouwd. Witte en mosterdgele huizen met rode dakpannendaken. Vanaf een dakterras in het midden van deze ruim opgezette wijk zijn links en rechts twee schoorstenen te zien. Het zijn de schoorstenen van de afvalverbranders waar het allemaal om gaat. Gui Dillen groeide op in deze wijk.
Tekst 3
Dodelijke schouwen, zo noemt Gui Dillen de schoorstenen van de IHK-en de ISVAG- verbrandingsovens die pal naast de wijk Neerland staan. Afgelopen najaar werd bekend dat de twee ovens voor de verbranding van huishoudelijk afval jarenlang enorme hoeveelheden uiterst giftige dioxine over de woonwijk hebben uitgebraakt. En niet zonder gevolgen vermoedt Gui Dillen.
Tekst 4
Gui Dillen, vader van een zoontje met een zeldzame stofwisselingsziekte. De toevallige ontmoeting met Rita van der Spiegel wierp een nieuw licht op de zaak. Van der Spiegel bleek ook al een kind met een zeldzame genetische afwijking te hebben. Samen kwamen ze 21 ernstig zieke kinderen op het spoor van ouders opgegroeid in de jaren '60 en '70 in de Neerlandwijk in Wilrijk.
In 1995 bleef het Antwerpse gemeentebestuur nog volhouden dat de gezondheidsproblemen van de kinderen niets te maken had met de afvalverbranders al moest men toegeven dat de situatie in de wijk wel verontrustend was. Rita van der Spiegel ziet wel degelijk een verband tussen de ziekte van haar bijna 4-jarige dochter Jolien en de dioxine-uitstoot te maken heeft.
Tekst 5
Dillen en van der Spiegel richten een actiecomité op en stappen met alle gegevens over de ziektes van de kinderen naar het Antwerpse gemeentebestuur. Zonder resultaat. Het gemeentebestuur vindt de situatie verontrustend, maar wijst een verband met de dioxine-uitstoot van afvalverbranders van de hand. Dan ontdekt het actiecomité dat Antwerpen eigenaar is van een van de afvalverbranders naast de Neerlandwijk. In september 1995 neemt Rita van der Spiegel een moeilijk besluit.
Tekst 7
Tot op de dag van vandaag zijn de twee afvalverbranders naast de Neerlandwijk gesloten. Drie andere ovens in Vlaanderen zijn alweer in gebruik. Maar de gemeente Antwerpen kreeg deze week toestemming van de ISVAG-oven in Wilrijk weer in gebruik te nemen. Daarom ketenden Greenpeace-actievoerders zich afgelopen woensdag vast aan de poort.
Wilrijkse huisartsen sloten zich aan bij het Wilrijkse actiecomité en vier professoren van de Antwerpse universiteit schreven een Open brief aan het gemeentebestuur van Antwerpen.
Ze vinden de heropening van de ISVAG-verbrandingsoven onverantwoord. Een van die vier professoren is de toxicoloog Prof. Schepens.
Tekst 8
Toxicoloog Professor Schepens van het Academisch Instituut Antwerpen. Bewijzen dat de genetische afwijkingen in de Neerlandwijk met de hoge dioxine-uitstoot te maken hebben is vrijwel onmogelijk. Ook al is het inmiddels zeker dat de bewoners van deze wijk jarenlang veel teveel dioxine over zich heen hebben gekregen. De problemen in Wilrijk staan niet op zichzelf. Minister Kelchtermans van leefmilieu heeft de zaak veel teveel op zijn beloop gelaten vindt Johan Malcorps, parlementslid voor de groene partij AGALEV.
Tekst 9
Johan Malcorps, parlementslid van AGALEV heeft weinig vertrouwen in de maatregelen die minister Kelchtermans van leefmilieu heeft aangekondigd. Maatregelen die ervoor moeten zorgen dat de enorme dioxine-uitstoot in Vlaanderen stopt. Malcorps beschuldigt de minister er van dat hij gedoogt dat afvalverbranders meer dioxine uitstoten dan wettelijk mag.
Minister Kelchtermans.
Tekst 10
de Vlaamse Minister Kelchtermans van leefmilieu. Hij heeft een probleem. Als hij te streng optreedt tegen de afvalverbranders en teveel afvalverbranders sluit kan hij nergens zijn afval kwijt.
Tekst 11
Behalve directe gezondheidsproblemen door de uitstoot dioxines is er nog een ander probleem: de giftige stof hecht zich aan melkvet. Door het drinken van melk komt het in de mens terecht.
Een ambtenaar van het Belgische Ministerie voor Middenstand en Landbouw, die liever anoniem wil blijven, zegt over met dioxine besmette melk het volgende :
"Er zijn de afgelopen jaren inderdaad hoge waarden dioxines in melk gevonden in de buurt van afvalverbrandingsovens. Toch zijn er toen geen maatregelen getroffen, de melk is gewoon met andere schonere melk vermengd. Dat lijkt vanuit Nederland gezien vreemd maar U moet zich realiseren dat België op dat moment geen norm had voor dioxinen in melk. Europese normen waren er niet. En om even te vergelijken: in Engeland werden begin jaren ‘90 nog veel hogere dioxinegehalten gemeten dan in België. Dus zagen wij niet in dat we op dat ogenblik iets hoefden te doen."
Tekst 12
Boer Olsthoorn wil liever niet aan die pijnlijke periode herinnerd worden. Een andere getroffen boer is Siem van der Kooij.
Tekst 13
Siem van der Kooy, tot voor kort boer in de Lickebaertpolder.
Er is nog steeds geen norm voor dioxine in melk in België.
Tot grote opluchting van Johan Malcorps van de Vlaamse milieupartij AGALEV is er op dit moment wel een in de maak. Maar men is er nog niet helemaal uit of het nodig is zwaar verontreinigde melk daadwerkelijk uit de handel te nemen. Malcorps.
Tekst 14
Nederland importeert per jaar ongeveer 300 miljoen kilo zuivel uit België. dat is zo'n 7 % van wat er in Nederland wordt geconsumeerd.
Is die melk wel te vertrouwen? In 1990,vlak na de Lickebaertaffaire ontstond daar al eens eerder twijfel over in Nederland. Minister Kelchtermans was toen al minister van leefmilieu. In die functie verklaarde hij toen tegenover de Volkskrant dat er met de Vlaamse afvalverbranders niets mis was.
Tekst 15
Minister van Leefmilieu Kelchtermans.
De controle in België op de dioxine in de melk is ernstig tekort geschoten. Sinds de Lickebaertaffaire in 1989 is in Nederland zelf slechts 2 keer een beperkt onderzoek gedaan naar Belgische melk. Dat onderzoek werd verricht door de dioxine-deskundige in Nederland Djien Liem van het RIVM, het Rijksinstituut voor Milieu.
Wil je echt weten hoe het zit met Belgische melk dan zou je eigenlijk veel vaker de melk uit België moeten onderzoeken zegt Liem.
Tekst 16
We sturen Liem het onderzoek toe dat de afgelopen jaren in België zelf is gedaan naar Belgische melk en op basis waarvan men in België zegt dat er niets aan de hand is. Wat vindt hij van de uitkomsten van dit onderzoek?
Tekst 17
Niels Lucas Luijckx, dioxinedeskundige van het Ministerie van Volksgezondheid bevestigt dat de onderzoeken naar dioxine in Belgische melk summier zijn geweest.
Als je echt een goed beeld wil krijgen moet je vaker controleren.
Tekst 18
Tot slot vragen we Marijke Vos, Tweede Kamerlid voor Groen Links om commentaar.