Argos
CO2-uitstoot
De CO2-uitstoot moet in het jaar 2000 met drie procent zijn afgenomen. Zo werd in 1990 in het Nationaal Milieubeleidsplan vastgelegd. Minister De Boer van Milieu sprak vorige maand als trotse EU-voorzitter zelfs met haar Europese milieu-collega's af dat daar in 2010 nog eens tien procent reductie bijkomt. Optimistische voornemens, maar hoe verloopt het CO2-beleid in de praktijk? Wat is er terecht gekomen van energiebesparende projecten? Wat gebeurt er met tegenvallende cijfers? En hoe houdbaar is de positie van minister De Boer? Argos over gegoochel met cijfers en over de keerzijde van de Nederlandse economische groei.
Argos over het falende overheidsbeleid m.b.t. de vermindering van de uitstoot van CO2 (kooldioxide). Subsidies op energiezuinige woningbouw en energiebesparende warmte-krachtcentrales blijken telkens onder druk van economische belangen stopgezet te worden. Om het falende beleid te maskeren, wordt er door het ministerie van VROM gegoocheld met cijfers.
Gesprekken hierover met:
- medewerker Ludsem Bijlsma van het Rijksinstituut voor Kust en Zee, die tevens ingaat op het stijgen van de zeespiegel en de gevolgen voor het kustbeheer;
- professor Turkenburg van de Universiteit van Utrecht, tevens adviseur van minister De Boer van VROM;
- klimaatdeskundige Sible Schöne van het Wereld NatuurFonds;
- een medewerker van projectontwikkelaar Mabon;
- Ko Hamers (?), die betrokken was bij de bouw van de warmtekrachtcentrale Roca 3;
- directeur Wiegers van de PNEM;
- CO2-deskundige Wim Kersten van Milieudefensie.
Het programma bevat oude geluidsfragmenten, een fragment uit een toespraak over de vermindering van de CO2-uitstoot van premier Kok op een partijcongres van de PvdA, een fragment uit de presentatie van de jaarcijfers van het CBS door directeur Don en een fragment uit een spotje van Postbus 51 over verantwoord gebruik van de auto.
------------
Inleidende teksten (niet compleet):
tekst 1
Een vastberaden milieuminister De Boer, tijdens de Algemene Beschouwingen afgelopen september. Ze lijkt haar politieke lot te hebben verbonden aan het halen van de CO2-normen. CO2, het broeikasgas, dat ontstaat bij het gebruik van gas, olie en kolen. Volgens het Nationaal Milieubeleids Plan uit 1990 moet de CO2-uitstoot in het jaar 2000 met 3 procent zijn gedaald. Het paarse kabinet worstelt met de CO2. De bouw van nog meer wegen, de uitbreiding van Schiphol, het maakt het milieubeleid er niet geloofwaardiger op. Premier Kok zette tijdens het PvdA-partijcongres in februari dan ook zijn groenste gezicht op toen hij speciale aandacht vroeg voor het CO2-probleem.
Tekst 1-b
Het kabinet heeft 750 miljoen extra uitgetrokken om de CO2- uitstoot te verminderen. En vorige maand nog maakte minister De Boer als EU-voorzitter trots bekend dat ze met haar Europese milieu-collega's nieuwe afspraken had gemaakt over verdere CO2-reducties in het jaar 2010. Optimistische voornemens allemaal. Maar hoe verloopt het CO2-beleid in de praktijk? Wat is er terecht gekomen van energiebesparende projecten? Wat gebeurt er met tegenvallende cijfers? En hoe houdbaar is de positie van minister De Boer?
Argos vandaag over de Achilleshiel van het paarse kabinet, over gegoochel met cijfers en over de keerzijde van Nederlands economische groei.
Tekst 2
Heftige stormen, het oprukken van woestijnen, het afsterven van bossen. De opwarming van de aarde door de enorme hoeveelheid CO2 die in de lucht terecht komt, zal het leven op aarde drastisch gaan beïnvloeden.
Jarenlang draaiden de westerse landen, inclusief Nederland, om de hete brij heen. Maar eind jaren '80 kwam de kentering. In 1990 presenteerde de toenmalige Milieuminister Ed Nijpels het Nationaal Milieubeleids Plan.
Tekst 3
Ferme woorden, flinke voornemens. En inderdaad er is nu, zeven jaar later, veel veranderd op milieugebied. Alleen het CO2-beleid, dat is niet van de grond gekomen. Dat moest de huidige Milieuminister De Boer afgelopen september opnieuw erkennen, nadat het RIVM, het Rijks Instituut Voor Milieuhygiëne, met uiterst sombere cijfers kwam over de nog steeds stijgende CO2-uitstoot.
Tekst 4
Minister De Boer afgelopen september voor het radio 1-Journaal.
Professor Wim Turkenburg van de universiteit in Utrecht is een autoriteit op het gebied van CO2. Sinds kort is hij ook een van de belangrijkste adviseurs van minister De Boer. Turkenburg zag het CO2-beleid de afgelopen jaren mislukken.
Tekst 5
Directeur Don van het Centraal Planburo, het CPB, begin deze maand, met goed nieuws over de Nederlandse economie. Maar de positieve groeicijfers hebben ook een keerzijde. Want hoe meer fabrieken, hoe meer auto's, kortom hoe meer economische activiteit, des te meer CO2-uitstoot.
Omdat minister De Boer afgelopen najaar na de zwaar tegenvallende CO2-cijfers over 1995 beterschap beloofde, is iedereen nu extra benieuwd naar de cijfers over 1996. Cijfers, die op dit moment door het Centraal Buro voor de Statistiek, het Rijks Instituut Voor Milieu en het Energie Centrum Nederland worden berekend. Hoe hoog die cijfers precies uitvallen, is nog onduidelijk. Sible Schone, klimaatdeskundige van het Wereldnatuurfonds, kan al wel een duidelijke indicatie geven.
Tekst 6
Een Postbus 51-spotje van enkele jaren geleden. Bedoeld om mensen de auto uit te krijgen. Veel effect heeft het niet gehad. Uit onderzoek bleek dat slechts een procent van de automobilisten de auto af en toe liet staan. Een vrijblijvende oproep werkt dus niet. En juist vrijblijvendheid bepaalde de afgelopen jaren het energiebesparingsbeleid van de regering.
Tekst 7
In 1990 dacht het kabinet energiebesparing vooral in de woonsector te kunnen bereiken. Een onderzoek van het ministerie van VROM toonde aan dat door betere isolatie van huizen een winst van 25 procent te boeken was. Dat werd de doelstelling voor het jaar 2000. Sible Schone van het Wereldnatuurfonds vertelt wat er tot nu toe van die plannen is terechtgekomen.
Tekst 8
Voor een forse energiebesparing moesten honderdduizenden woningen per jaar worden geïsoleerd. Om dat voor elkaar te krijgen had er een concreet uitvoeringsplan moeten komen. Maar zo'n plan kwam er niet. Bovendien schrapte VROM in 1992 een subsidieregeling, waardoor de animo om te isoleren sterk afnam. Het ging particulieren teveel geld kosten, vertelt Sible Schone.
Tekst 9
In de woningbouw is het CO2-beleid stukgelopen op krachteloos beleid van de overheid, gecombineerd met extreem lage gasprijzen. In een heel andere sector, de electriciteitsbranche, ging het om een andere reden mis.
Tekst 10
De Roca-centrale bij Rotterdam, waar gebruik is gemaakt van de zogenaamde warmtekrachtkoppelingstechniek. Met dezelfde hoeveelheid gas wordt twee keer zoveel energie opgewekt.
Warmtekrachtkoppeling werd begin jaren negentig in korte tijd het middel om in elektriciteitscentrales energie te besparen; en dus de uitstoot van CO2 te verminderen. En dat moest ook, want de elektriciteitsbedrijven hadden zich tot die CO2-reductie verplicht in zogenaamde milieuactieplannen. Zo ook de PNEM, de Provinciale Noord-Brabantse Electriciteits Maatschappij, vertelt president-directeur Wiegers.
Tekst 11
Warmtekrachtcentrales stoten niet alleen veel minder CO2 uit, de stroom die ze leveren, is ook veel goedkoper dan die uit de oude, veelal kolen gestookte elektriciteitscentrales. De warmtekrachtcentrale werd op die manier een bedreiging voor de gevestigde belangen. En daarmee begonnen de problemen. Twee jaar geleden kwam aan de snelle opkomst zelfs abrupt een einde, vertelt CO2-deskundige Wim Kersten van de Vereniging Milieudefensie.
Tekst 12
De Provinciale Noord-Brabantse Electriciteits Maatschappij heeft door het moratorium een aantal warmtekrachtprojecten in de ijskast moeten zetten om de kolencentrales niet weg te concurreren. En dat, terwijl ambtenaren van het ministerie van VROM toegeven - zij het informeel - dat sluiting van alle kolencentrales de enige mogelijkheid is om de CO2-doelstelling voor het jaar 2000 te halen.
Tekst 13
Een actie van Greenpeace bij de gloednieuwe Hemweg-kolencentrale in april 1995. Ook al kon warmtekrachtkoppeling allang worden toegepast, tot drie jaar geleden werden er nog gewoon van dit soort kolencentrales gebouwd. Zij het onder bet protest van de milieubeweging. Energie-deskundige professor Turkenburg maakte de discussies van nabij mee.
Tekst 14
Wim Kersten van Milieudefensie vindt het onverkoopbaar dat de overheid van de elektriciteitscentrales eist dat ze minder CO2 uit stoten. En tegelijkertijd uitbreiding van de warmtekrachtkoppeling verbiedt
Tekst 15
Het paarse kabinet, dat de vrije markt zo hoog in het vaandel heeft, timmert de elektriciteitsmarkt gewoon dicht als het de gevestigde economische belangen beter uitkomt. Maar net zo gemakkelijk wordt op andere gebieden de markt juist helemaal vrijgelaten. Een eenzijdige keuze voor economische belangen, vindt professor Turkenburg.
Tekst 16
Paal en perk stellen. Regels stellen, dat zou de overheid volgens Turkenburg moeten doen, anders wordt het nooit wat met het CO2-beleid.
Maar het Nederlandse bedrijfsleven voelt niets voor strengere regels. Zo reageerde werkgeversvoorzitter Blankert vorige week voor het 'Radio 1-journaal' als door een wesp gestoken op de nieuwe afspraken die minister De Boer onlangs met haar Europese collega's maakte. Afspraken om in 2010 tien procent minder CO2 uit te stoten.
Tekst 17
Het terugdringen van de CO2-uitstoot blijkt in de praktijk heel wat weerbarstiger dan het in 1990 op papier leek. Dat is de conclusie die uit de afgelopen 7 jaar kan worden getrokken. Onkunde, onwil, gevestigde belangen, geldgebrek, de lage energieprijs, falend overheidsbeleid, het zijn allemaal obstakels die verhinderen dat er van de geplande CO2-reductie ook maar iets terechtkomt.
Ondertussen probeert het ministerie van VROM de povere resultaten te verdoezelen. Er wordt gegoocheld met CO2-cijfers. Al jarenlang zijn er grote verschillen tussen de getallen die onderzoeksinstituten zoals RIVM, ECN en CPB aanleveren, en wat het ministerie naar buiten brengt. Sible Schone van het Wereldnatuurfonds:
Tekst 18
We praten met verschillende medewerkers van onderzoeksinstituten die de cijfers berekenen. Maar de materie ligt gevoelig en daarom willen ze alleen anoniem reageren. Een van hen zegt:
Tekst 19
Wim Kersten van Milieudefensie snapt wel waarom er zo met cijfers wordt gegoocheld.
Tekst 20
CO2-cijfers, waarmee gemanipuleerd wordt. Waarom eigenlijk? Want de jaarlijks terugkerende discussie in de Tweede Kamer over die cijfers heeft steeds meer weg van een rituele dans. De minister kondigt een nieuw maatregelenpakket af om de crisis te bezweren, maar het jaar daarop blijkt de CO2-uitstoot toch weer te zijn gegroeid.
Ook nu nog blijft minister De Boer volhouden dat de voorgenomen reducties een haalbare kaart zijn. En doet ze er met de recente afspraken in EU-verband zelfs een schepje bovenop. Maar haar adviseur professor Turkenburg gelooft daar niet in.
Tekst 21
Natuurlijk hebben we minister De Boer om een reactie gevraagd. Maar zij wilde ons over dit onderwerp niet te woord staan. Daarom tot slot een uitspraak, die de milieuminister een maand geleden deed in het tv-programma Buitenhof: