Argos
Huiszoeking in Vaals (Radikal)
Argos over de de 'import' van Duitse politieke opsporingsmethoden naar Nederland. Aanleiding is de inval op 11-12-1996 van de Nederlandse politie in het huis van de Spanjaard Miguel Diaz in Vaals. Diaz werd er van verdacht betrokken te zijn bij het in Duitsland verboden linkse tijdschrift 'Radikal'.
Het programma bevat vraaggesprekken met:
- Henrike (in het Duits, via tolk), de vriendin van Miguel, over de inval en de teleurstelling van de politie toen er niets gevonden werd;
- Miguel Diaz (in het Duits, via tolk) over de inval en de reden waarom hij vermoedelijk is opgepakt;
- een verkoper van de linkse boekwinkel Fort van Sjakoo over het tijdschrift 'Radikal' dat in zijn winkel verkocht wordt en de mensen die het tijdschrift kopen;
- journalist Hansjörg Schumacher (telefonisch) die moest vluchten omdat hij voor 'Radikal' werkte, over de personen die zijn veroordeeld voor het uitgeven van het blad;
- advocaat Arnoud Willems over het feit dat de West-Duitser Schumacher in Nederland politiek asiel wilde aanvragen en het feit dat de Duitse regering het uitleveringsverzoek voor Schumacher introk;
- Ties Prakken, advocaat van Miguel, die van mening is dat de activiteiten van Miguel niet gezien moeten worden als een politiek delict;
- jurist André Klip over rechtsbijstand bij politieke delicten. Hij is van mening dat minister Sorgdrager hulp verleende in de zaak rond Miguel omdat zij de verhouding met Duitsland niet op het spel wilde zetten
- strafdeskundige Rüter over de rechtmatigheid van de huiszoeking en de gevaren van het "importeren" van justitiële handelingen uit andere landen;
- officier van Justitie Kolkert (telefonisch) over de handelwijze van justitie bij grensoverschrijdende activiteiten.
De programmamaakster koopt in het Amsterdamse Fort van Sjakoo een exemplaar van het tijdschrift en vraagt publicaties van 'Radikal' op Internet op. Ook leest zij een brief voor van rechter-commissaris Hoekstra aan officier van justitie Geuns over de vraag of het ministerie van Justitie geraadpleegd had moeten worden over deze zaak.
Inleidende teksten (niet compleet):
Tekst 1
11 december 1996. In het Nederlandse plaatsje Vaals ligt de Duitse Henrike nog in bed. Haar vriend Miguel is niet thuis.
Plotseling wordt er aangebeld. Er volgen harde voetstappen op de trap. Ze hoort mensen haar woonkamer ingaan. Laden en kastdeuren worden opengetrokken. Ze schrikt, maar durft er niet meteen op af te gaan.
Tekst 2
15 politieagenten, 11 Nederlanders en 4 Duitsers, onderzochten op elf december vorig jaar 2,5 uur lang het huis van de Spanjaard Miguel Diaz en zijn Duitse vriendin Henrike in het Nederlandse Vaals. Dat gebeurde in opdracht van de Duitse justitie. De politie was op zoek naar aanwijzingen dat Diaz iets te maken had met het Duitse tijdschrift Radikal.
Radikal is een Links-radicaal blad. Een blad, vergelijkbaar met het actieblad 'Ravage' en het vroegere 'BLUF' in Nederland. Radikal werd in 1984 in Duitsland verboden en is toen ondergronds gegaan.
Sindsdien maken de Duitse politie en Justitie op grote schaal jacht op alles en iedereen die ook maar iets met 'Radikal' van doen heeft. Huiszoekingen, overvallen, gevangenisstraffen, de Duitse justitie schuwt geen enkel middel om het tamelijk marginale blaadje uit te roeien. En iedereen die er ook maar iets mee te maken heeft, of je nou journalist bent of uitgever of boekhandelaar; iedereen kan veroordeeld worden wegens propaganda voor een terroristische organisatie.
Een ware heksenjacht dus. Een heksenjacht die zich - getuige de recente huiszoeking in Vaals - lijkt uit te breiden naar Nederlands grondgebied. Want Nederlandse justitie heeft tenslotte meegewerkt aan die inval.
De vraag is nu waarom Nederland meewerkt aan de harde Duitse aanpak van een tijdschrift dat in Nederland zelf niet verboden is?
Argos gaat vandaag over de import van Duitse politieke opsporingsmethoden naar Nederland.
Tekst 3
De Nederlandse tolerante houding ten opzichte van Radikal is Duitsland een doorn in het oog. Duitsland voert namelijk al sinds 1984 een harde strijd tegen dit Links Radicale blad. Een blad dat de Duitse regering om politieke redenen liever niet ziet verschijnen. Daarom deed de Duitse justitie bij honderden boekhandels en privépersonen invallen op verdenking van medewerking aan Radikal. Verschillende mensen hebben zelfs forse gevangenisstraffen opgelegd gekregen.
Wat dat betreft past de huiszoeking bij Miguel Diaz in Vaals in de traditie van Duits politiek justitie-optreden. Maar het verschil is dat de huiszoeking deze keer op Nederlands grondgebied plaatsvindt met medewerking van de Nederlandse justitie.
Toch is het niet de eerste keer dat de Nederlandse justitie door de Duitsers om hulp wordt gevraagd. Op 13 april 1984 vlucht de Berlijnse journalist Hansjörg Schumacher naar Nederland. Het was duidelijk dat hij ieder moment gearresteerd kan worden omdat ook hij voor Radikal werkte. Hij verzorgde de lay-out van het geruchtmakende blad. We bellen Schumacher in Berlijn.
Tekst 4
Hansjörg Schumacher keert dus in 1988 terug naar Duitsland en heeft nooit meer last gehad van zijn radicale verleden. Hij werkt nu als communicatieadviseur voor Duitse ondernemingen.
Tekst 5
Terug naar Vaals. Terug naar Miguel Diaz wiens huis twee maanden geleden geheel overhoop werd gehaald. De Duitse justitie was op zoek naar materiaal waaruit zou blijken dat Diaz een belangrijke tussenschakel vormt tussen Radikal in Nederland en Duitsland. Voor Diaz en zijn vriendin Henrieke komt de huiszoeking als een donderslag bij heldere hemel. Afgezien van sympathie voor het blad Radikal ontkennen ze ook maar iets met het tijdschrift te maken te hebben. Waarom is Duitse justitie dan zo in Diaz geïnteresseerd?
Tekst 6
U luistert naar Radio 1, VPRO a/d Amstel, Argos. Argos gaat vandaag over de Duitse heksenjacht op het blad Radikal. Die zich nu voortzet op Nederlands grondgebied. Bij huiszoeking in Vaals in december werkte de Nederlandse Justitie kritiekloos mee met de Duitsers. Nederland deed dat na verzoek om rechtshulp vanuit Duitsland.
Nederland is volgens internationale verdragen verplicht rechtshulp te verlenen aan andere Europese landen. Nederland mag rechtshulp alleen weigeren als het gaat om zogenaamde politieke delicten. Als er een politiek luchtje aan de zaak zit, moet het eerst aan de minister van Justitie worden voorgelegd.
Bij de huiszoeking in Vaals is dat niet gebeurt. En dat zit de rechter-commissaris Hoekstra die verantwoordelijk is voor de huiszoeking in Vaals niet lekker. Dat blijkt uit een interne brief van 17 december van de rechter-commissaris aan de behandelend Officier van Justitie Geuns:
"Het probleem is natuurlijk of het hier eigenlijk niet gaat om een vervolging in Duitsland in verband met de staatkundige overtuiging van de betreffende verdachte. En of het hier niet gaat om een geval waarvoor wellicht machtiging van de Minister van Justitie vereist was. Of dat het niet verstandiger was geweest om het ministerie van Justitie minstens vooraf te consulteren".
De zaak kwam eind vorig jaar in de publiciteit. De Tweede Kamerfractie van Groen Links stelde Kamervragen over het politieke karakter van de huiszoeking in Vaals. Minister Sorgdrager antwoordde
"Ik ben van mening dat de onderhavige feiten waarvoor rechtshulp wordt verzocht niet zijn te beschouwen als strafbare feiten van politieke aard.
Volgens de minister gaat het dus niet om politieke feiten. Maar ze zegt ook:
"In dit geval ware het beter geweest dat overleg was gepleegd alvorens tot uitvoering van het verzoek was overgegaan."
We leggen de tegenstrijdige antwoorden van minister Sorgdragher voor aan Ties Prakken. De Nederlandse advocaat van Miguels Diaz.
Tekst 7
André Klip werkt bij het Pompe-instituut in Utrecht. Hij is specialist op het gebied van Europees strafrecht. Hij vertelt dat in de jaren '80 nog regelmatig rechtshulp werd geweigerd vanwege het politieke karakter van een zaak. Maar nu gebeurt dat nog hoogstzelden.
Tekst 8
Duitsland heeft nooit veel succes gehad met de poging Radikal monddood te maken. Maar het lijkt erop dat de strijd nu een dieptepunt heeft bereikt. De huiszoeking bij Miguel Diaz lijkt op een wanhopige poging om te ontdekken hoe de lijnen tussen Nederland en Duitsland in verband met Radikal lopen.
Dias vriendin Henrike, die bij de huiszoeking aanwezig was.
Tekst 9
Na lang zoeken krijgen we de officiële Duitse rechtshulpverzoeken voor de huiszoeking in handen. We lezen daarin dat Diaz ervan wordt verdacht zich schuldig te hebben gemaakt aan de oprichting van zowel een terroristische als een criminele organisatie. Dit alles door mee te werken aan een aantal nummers van Radikal. Maar de onderbouwing van dit verhaal is bijzonder vaag. We citeren uit de officiële brief aan de rechtbank in Maastricht:
"De op 13 juni 1995 en 19 december 1995 bij een huiszoeking in beslaggenomen bewijsmiddelen laten zien dat de beschuldigde Miguel Diaz zich bezig heeft gehouden met productie resp. distributie van de uitgaven no 151, 152 en 153."
en
"Er is een handgeschreven briefje gevonden waarop staat dat de persoon met de codenaam Hans te bereiken is onder telefoonnummer ........ Dat is het aansluitnummer van een ??vereniging in Vaals. Volgens de Kamer van Koophandel is Miguel Diaz een van de bestuursleden van deze vereniging. Bij deze codenaam Hans gaat het dus om Miguel Diaz."
We leggen het rechtshulpverzoek voor aan de Amsterdamse strafrechtdeskundige professor Ruter.
Wat vindt hij van de rechtmatigheid van die huiszoeking?
Tekst 10
Ook de rechtbank in Maastricht vragen we om commentaar. Had de Nederlandse justitie niet meer informatie aan de Duitsers moeten vragen. informatie over waarom Diaz van nu eigenlijk van tal van strafbare feiten wordt verdacht. Officier van justitie Kolkert:
Tekst 11
Bij verzoeken tot rechtshulp wordt volgens de Maastrichtse rechtbank alleen gekeken of de strafbare feiten ook in Nederland strafbaar zijn.
We spreken ook met vertegenwoordigers van de rechterlijke macht in het arrondissement Maastricht. Maar niemand wil voor de microfoon praten. Wel blijkt ons uit die gesprekken dat niet iedereen blij is met de gang van zaken. Zo zegt een van onze gesprekspartners:
"Ik vind dat je in dit soort zaken, rond blaadjes uit links-radicale hoek, alert moet zijn. Het zou heel goed om politieke vervolging kunnen gaan. De minister heeft er nu naar gekeken, ben wel blij dat ze gezegd heeft dat het beter was geweest als deze zaak eerst aan haar voorgelegd was geweest. Ik ben ook wel blij met aandacht in de pers. Ik heb me aan de cultuur hier te houden en in die cultuur is het heel ongebruikelijk om meer informatie te vragen over een rechtshulpverzoek. Als de Duitsers zeggen dat ze iets hebben tegen iemand dan moet je ervan uitgaan dat dat zo is.
Je loopt natuurlijk het gevaar om een andere aanpak te importeren als je op deze manier op basis van goed vertrouwen werkt."