Argos
De verbrandingsindustrie
Afval 7 juni 1996
Aandacht voor het afval dat op papier wel bestaat, maar er in werkelijkheid niet is. Tevens over de politiek die zijn greep verliest op de machtige verbrandingsindustrie.
De afvalverbranders in Gelderland hebben de grootst mogelijke moeite hun verbrandingsoven vol te krijgen en lijden verlies. Desondanks wordt er in deze provincie nog steeds voor honderden miljoenen in verbrandingsovens geïnvesteerd. En er zijn zelfs plannen om een nieuwe afvalverbrander te bouwen in Eerbeek. Argos over afval dat op papier wel bestaat maar er in werkelijkheid niet is. Over de politiek die zijn greep verliest op de machtige en geldverslindende verbrandingsindustrie.
Inleidende teksten:
Tekst 1
Half mei, café de Bok in Eerbeek, aan de rand van het natuurgebied De Veluwezoom in Gelderland. In een stampvol zaaltje worden de plannen voor de bouw van een nieuwe afvalverbrander besproken. 400 doorgaans bedaarde Eerbekenaren zitten met rooie koppen te luisteren naar het propagandaverhaal van een voorstander van de nieuwe verbrandingsoven. De oven is een initiatief van de papierfabriek Mayr Melnhof in Eerbeek en moet het bedrijfsafval van vijf papierfabrieken uit alle delen van Nederland gaan verbranden. De plannen zijn in het geniep voorbereid, samen met de gemeente Brummen, waar Eerbeek onder valt. Tot grote woede van de inwoners.
Tekst 2
Bij toeval zijn een paar inwoners van Eerbeek achter de mogelijke komst van de afvalverbrander naar hun dorp gekomen. De plannen worden aantrekkelijk gemaakt met het verhaal dat bij de verbranding ook iets wordt teruggewonnen, een stof die gebruikt kan worden in de cementindustrie. Recycling dus, en dat is toch goed voor het milieu, zeggen de initiatiefnemers. Maar bij de bezoekers van de protestavond in café De Bok gaat dat er niet in. Al helemaal niet, omdat Gelderland al twee afvalverbranders heeft. En die hebben de grootst mogelijke moeite hun verbrandingsovens vol te krijgen en lijden grote verliezen.
In Argos vandaag het verhaal van de afvalverbrandingsindustrie. Een klucht over gesleep met afval. Over afval dat op papier voor de verbrandingsovens is bestemd, maar er in de praktijk nooit komt. Over de politiek die zijn greep dreigt te verliezen op de goeddeels geprivatiseerde afvalbranche. Een sector waaraan de commissie-Van Traa in zijn rapport waarschuwende woorden wijdt:
Tekst 3
In februari van dit jaar slaat directeur De Weyer van de ARN, de afvalverbrandingsinstallatie in Weurt bij Nijmegen, alarm. Aan verslaggever Max Sipkes van het Radio 1-Journaal vertelt hij hoe slecht het er voor zijn bedrijf uitziet.
Tekst 4
Directeur De Weijer van de Gelderse afvalverbrandingsinstallatie ARN in Weurt. Niet bepaald het type dat toekijkt terwijl zijn bedrijf ten onder gaat. In maart besluit De Weyer daarom - overigens met een vergunning van de provincie Gelderland - een partij afval uit Duitsland te importeren. Bij wijze van provocatie, want eigenlijk mag dat niet van het ministerie van VROM in Den Haag. De Weyer wil hiermee een soort proefprocedure uitlokken. Het ministerie reageert door de vergunning te vernietigen, het Duitse afval wordt in beslag genomen en afvalverbrander ARN krijgt een flinke boete. De Weyer dient vervolgens bij de Raad van State een schorsingsverzoek in maar dat wordt afgewezen.
Nu, drie maanden later, is de situatie ongewijzigd. De afvalverbrandingsinstallatie in Weurt heeft nog steeds met leegstand te kampen. Een definitieve uitspraak van de Raad van State is er nog niet. En over de eerste vier maanden van dit jaar heeft de ARN 3,7 miljoen gulden verlies geleden.
Tekst 5
De Gelderse Statenleden voelen zich belazerd. Het is al moeilijk genoeg om de andere afvalverbrander ARN bij Nijmegen van voldoende afval te voorzien. En nu de mogelijkheid zich voordoet om een verouderde oven te sluiten, blijkt dat niet meer te kunnen omdat er al 80 miljoen is geïnvesteerd in een opknapbeurt. De provinciale politiek wordt op deze manier buitenspel gezet, zegt Dirk van Uitert, Statenlid voor Groen Links. Volgens hem is het gevaar groot dat de vernieuwde oven straks leeg komt te staan.
Tekst 6
Ook al zijn de Gelderse Provinciale Staten tegen de renovatie van de tweede afvaloven van AVIRA, in de praktijk valt hij niet meer tegen te houden. Dat vindt Lily Jakobs, milieugedeputeerde van Gelderland. De AVIRA heeft nu eenmaal een vergunning voor deze oven en die kun je niet zomaar afpakken. Dat zou onbehoorlijk bestuur zijn. Bovendien heeft het Afval Overleg Orgaan, een organisatie die de afvalstromen op landelijk niveau moet coördineren, berekeningen gemaakt. Berekeningen die laten zien dat er in de provincie Gelderland meer dan genoeg afval zou moeten zijn. Zijn die berekeningen wel betrouwbaar, vragen we aan milieugedeputeerde Jakobs.
Tekst 7
Verslaggever Max Sipkes van het Radio 1-Journaal. Hij volgde vier maanden geleden een vrachtwagen met Gelders afval en zag met eigen ogen hoe dit vuil in Flevoland werd gestort. Dat hoeft op zich niet illegaal te zijn. Want er is weliswaar een verbod op het storten van afval, maar dat geldt alleen voor brandbaar afval. Afval dus dat verwerkt zou kunnen worden in een verbrandingsoven. Niet-brandbaar afval mag gewoon gestort worden. Maar wat voor afval er precies wordt gestort, daar nauwelijks controle op. Ook is het een koud kunstje om van brandbaar afval niet-brandbaar afval te maken. Door het zogenaamde 'sluw scheiden' en 'slim mengen'. Je mengt door het afval bijvoorbeeld gewoon een partijtje puin en: Klaar is Kees. Mogelijkheden genoeg dus om het afval goedkoop gestort te krijgen. Milieugedeputeerde Jakobs.
Tekst 8
Milieugedeputeerde Jakobs van Gelderland. Ze vertrouwt erop dat het allemaal wel goed komt met de aanvoer van afval. En ze kan ook niet anders. Want of er nu wel of niet voldoende afval is, het zijn de verbrandingsbedrijven die zelf bepalen of ze nieuwe investeringen doen. Bij de AVIRA in Duiven bijvoorbeeld. Volgens bedrijfsjurist Sluiter van AVIRA moet de renovatie van oven-2 daar kost wat kost doorgaan, wat de provincie daar ook van vindt.
Tekst 10
Hattem ligt dichtbij de Overijsselse hoofdstad Zwolle, maar aan de andere kant van de IJsel, nog net in de provincie Gelderland. Voor zijn afvalverwerking wordt Hattem al jarenlang bij Overijssel gerekend. Toen op 1 januari van dit jaar in Gelderland het stortverbod voor brandbaar afval werd afgekondigd, voelde Hattem zich dan ook niet aangesproken. Want in Overijssel mocht storten nog wel. Hattem ging daarom rustig door met storten. Op 1 juli zou de stortplaats vol zijn en zou het Hattemse afval voortaan worden verbrand in een nieuwe afvalverbrander in Drenthe. Maar toen in februari de paniek losbrak over de lege ovens bij de ARN, ging Gelderland ineens op zijn strepen staan. De provincie eiste dat het Gelderse Hattem zijn afval naar de Gelderse ARN zou brengen.
Tekst 11
Hattem vocht de kwestie aan bij de Raad van State en werd in het gelijk gesteld. De provincie Gelderland had zorgvuldiger met Hattem moeten omgaan en de dwangsom werd geschorst. De Gelderse ovens kunnen fluiten naar het Hattemse afval, want over drie weken gaat het naar de nieuwe afvalverbrander in Drenthe.
Het Afval Overleg Orgaan is een landelijke organisatie waarin provincie en Rijk samenwerken. Het orgaan moet het aanbod en de verwerking van afval op elkaar afstemmen. Directeur Rense van het overlegorgaan maakt zich grote zorgen over de prijzenoorlog die tussen de verschillende afvalverbranders is ontstaan.
Tekst 12
Het importeren van Duits afval door de Nederlandse afvalverbranders, als alternatief voor het wegblijvende bedrijfsafval, wordt een steeds reëlere mogelijkheid. De ARN bij Nijmegen probeerde het afgelopen maart al een keer. Maar de ARN is zeker niet de enige afvalverbrander die naar Duitsland lonkt. Zo vertelt manager Robbert-Jan Zonneveld van de AVI-Twente in Overijssel, een afvalverbrander in aanbouw. Hij is druk bezig met het binnenhalen van contracten voor zijn ovens die volgend jaar juli gaan draaien.
Tekst 13
Het binnenhalen van Duits afval kan alleen al voor de AVI-Twente 7 miljoen per jaar opleveren. Het Duitse afval kan voor de Nederlandse afvalverbranders een goudmijn worden.
In café De Bok in het Gelderse Eerbeek duurt de protestvergadering voort. De vergadering tegen de komst van een verbrandingsinstallatie voor afval van de papierindustrie naar dit dorp aan de rand van natuurgebied de Veluwezoom.
Een boze tegenstander roept PvdA-gemeenteraadslid Koelwijn naar voren, die voorstander is van de afvalverbrander.
Tekst 14
Arne Schoevers werkt bij de stichting Afval en Milieu. Hij vindt de plannen om in Eerbeek een nieuwe afvalverbrander te bouwen, speciaal voor afval uit de papierindustrie, onbegrijpelijk.
Tekst 15
Natuurlijk vragen wij ook andere betrokkenen bij de geplande oven in Eerbeek om commentaar. Op de eerste plaats aan initiatiefnemer De Wit, directeur van de Eerbeekse papierfabriek Mayr Melnhof. Maar directeur De Wit wil absoluut geen commentaar geven. De voorlichter van het bedrijf wil wel kwijt dat de papierfabrieken de eigen oven vooral willen, omdat ze denken goedkoper uit te zijn.
Voor milieugedeputeerde Jakobs van de provincie Gelderland ligt het heel simpel: de oven in Eerbeek heeft niets met de andere afvalverbranders te maken. En ook bij die al bestaande afvalverbranders wil men officieel geen commentaar geven. Maar als we even aandringen, wint de woede het van de tact. Zo'n nieuwe afvaloven in Eerbeek? Terwijl wij moeten vechten om aan voldoende bedrijfsafval te komen? Dat is toch echt "de limit!", zo krijgen we bij de ARN te horen.
Volgens Arne Schoevers van de stichting Afval en Milieu is de situatie in Gelderland geen geval apart. Het Gelderse voorbeeld is symptomatisch voor het hele afvalverbrandingsbeleid in Nederland.