Argos
IRT/CID/BVD
Argos over de vraag waarom er wel een parlementair onderzoek kwam naar de ontsporingen van het Interregionaal Rechercheteam (IRT) en de Centrale Inlichtingen Dienst (CID) en niet naar de ontsporingen van de Binnenlandse Veiligheids Dienst (BVD) en haar lokale afdelingen, de Plaatselijke Inlichtingen Diensten (PID).
Er zijn sterke aanwijzingen dat - net zoals bij de CID's - ook informanten van de BVD hun gang mochten gaan om datgene op te roepen wat de BVD eigenlijk moest bestrijden. Uit het onderzoek van de Commissie van Traa blijkt dat de BVD zich bijna ongecontroleerd op het terrein van de opsporing kan begeven. Ook verrichtte de BVD hand- en spandiensten voor de politie op het gebied van afluisteren en inkijkoperaties, terreinen waar de bevoegdheden van de politie niet ver genoeg reiken.
------
Persbericht 5 april 1996
Regionale inlichtingendiensten zonder sturing BVD
Achttien van de 25 Regionale Inlichtingen Diensten (RID's), de regionale afdelingen van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (ondergebracht bij de regionale politiekorpsen), werken volkomen in het luchtledige. Dat onthult het VPRO-radioprogramma ARGOS (radio 1, 5 april 1996). Minister Dijkstal van Binnenlandse Zaken beloofde in mei 1995 dat er per RID een 'protocol' zou komen om de samenwerking met de BVD te regelen. Die zou de RID's daarmee beter kunnen sturen dan in het verleden. De BVD maakte eind maart 1996 tijdens een hoorzitting op het ministerie van Binnenlandse Zaken duidelijk dat er pas in zeven van de 25 gevallen zo'n protocol is.
Minister Dijkstal beloofde vorig jaar mei bij de behandeling van het jaarverslag van de BVD deze nieuwe protocollen, omdat in het recente verleden er veel was misgegaan in de verhouding tussen de BVD en haar lokale 'afdelingen', toen nog de Politie Inlichtingen Diensten (PID's), ondergebracht bij de lokale politiekorpsen. Door de regiovorming bij de politie zijn de PID's overgegaan in de RID's. De protocollen zouden ervoor moeten zorgen dat de BVD een strakkere sturing krijgt over de 'afdelingen' in het land.
De samenwerking tussen de BVD en de 148 PID's was in het verleden geregeld via de SAPID (Samenwerkingsregeling PID-BVD). Door een aanhoudende stroom onthullingen over ontsporingen van PID's vond de Tweede Kamer de regiovorming bij de politie een prima gelegenheid om die banden nauwer te definiëren. Maar de opvolger van de SAPID is niet verder gekomen dat zeven protocollen. R. Vleugels, deskundige op het gebied van inlichtingen- en veiligheidsdiensten, komt op grond hiervan in Argos tot de conclusie: "De RID's zweven sinds ze bestaan." Van de strakkere aansturing door de BVD, zoals beloofd aan de Tweede Kamer, is volgens hem niets terecht gekomen.
Vleugels vertelt in Argos ook dat van 58 procent van de mensen die inzage in hun BVD-dossier vragen, er ook inderdaad een dossier blijkt te bestaan bij de dienst. En van nog eens 25 procent is er mogelijk een dossier. Bij de meeste mensen die om inzage vragen, handelt het om politieke activisten. Vleugels: "Van ruim 1 op de 2 activisten blijkt dus een BVD-dossier te bestaan."
Het PvdA-Tweede Kamerlid G. J. van Oven, woordvoerder van zijn partij op het gebied van de BVD, noemt dit cijfer in Argos "onrustbarend".
--------
Inleidende teksten:
Tekst 1
Een voormalig lid van de kraakbeweging vertelt hoe hij in het begin van de jaren '90 door mede-actievoerder Lex H. werd aangezet tot geweld. Lex H., die later bleek te werken als informant voor de BVD, de Binnenlandse Veiligheidsdienst.
Een van de voorbeelden die de laatste jaren bekend zijn geworden, waarbij informanten van de BVD hun gang mochten gaan om datgene op te roepen wat de BVD eigenlijk moet bestrijden; hun gang mochten gaan om actievoerders uit te lokken tot een radicalere manier van actievoeren.
Tekst 2
Maarten van Traa, begin februari tijdens de presentatie van het rapport van de parlementaire enquêtecommissie, dat binnenkort in de Tweede Kamer wordt besproken. Van Traa hekelde de ongecontroleerde inzet van middelen zoals afluisteren, inkijkoperaties, infiltranten en informanten. Hij doelt hierbij op het gebruik van dit soort methodes door politie en justitie. Maar dezelfde middelen worden ook gebruikt door de BVD.
Argos behandelt vandaag de vraag waarom er wel een parlementair onderzoek kwam naar de misstappen van het IRT en de CID's, de Criminele Inlichtingendiensten, en niet naar de ontsporingen door de BVD. Ontsporingen die door het voormalige hoofd van de BVD, Docters van Leeuwen, altijd met klem werden ontkend.
Tekst 3
De commissie-Van Traa deed wel onderzoek naar de BVD, maar dan beperkt tot de samenwerking tussen de BVD en de politie bij de bestrijding van de georganiseerde misdaad. En dat alleen al levert opvallende gegevens op, die tot nu toe vrijwel onopgemerkt zijn gebleven.
Luistert u bijvoorbeeld naar het verhoor door de parlementaire enquêtecommissie van Nico van Helten, hoofd van de directie 'Democratische Rechtsorde' van de BVD. Hij geeft antwoord op een vraag van commissielid Rabbae.
Tekst 4
Het verhaal van de Nijmeegse BVD-infiltrant Han D., zoals hij dat in mei 1990 voor de VPRO-microfoon vertelde. In 1989 en 1990 probeerde hij actiegroepen, waaronder de groep VAK-mobiel uit de vredesbeweging, te provoceren tot een meer gewelddadige manier van actievoeren. Om dat doel te bereiken richtte hij ook zelf vernielingen aan, op het terrein van de Lunetten-kazerne in Vught. Vernielingen, in opdracht van, en betaald door de BVD.
De onthulling van zijn activiteiten leidde tot Kamervragen, er volgde zelfs een proces wegens vernieling en openbare geweldpleging, maar uiteindelijk liep dat alles op niets uit. De opdrachtgevers van Han D. bij de BVD bleven buiten schot.
Lex H., over wie u al eerder hoorde, opereerde in diezelfde periode voor de BVD. Hij runde een tijdlang het blad 'het INFO', een tijdschrift dat openlijk sympathiseerde met politiek gewelddadig extremisme. In januari 1991 vertelde een boekverkoper van de Amsterdamse alternatieve boekhandel 'het Fort van Sjako' tegen de VPRO over zijn ervaringen met Lex H. in de zomer van 1990.
Tekst 5
Twee voorbeelden, waarbij infiltranten van de BVD proberen actievoerders in de richting van het terrorisme te duwen. Het terrorisme, dat een van de belangrijkste aandachtsgebieden is van de BVD.
De terrorismebestrijding viel buiten de onderzoeksopdracht van de commissie-Van Traa. Maar wel verhoorde de enquêtecommissie officier van justitie mevrouw Van der Molen, de zogenaamde 'landelijk terreurofficier'. Zij werkt nauw samen met de speciale polidienst die zich bezig houdt met terreurbestrijding, de DBRZ, de dienst Bijzondere Recherche Zaken van de CRI. Maar terreurbestrijding is niet haar enige taak.
Tekst 6
De landelijk officier van justitie mevrouw Van der Molen verenigt in een persoon een opmerkelijke combinatie van taken. Een dubbelfunctie die nergens staat omschreven. Mevrouw Van der Molen heeft niet alleen contact met de BVD als het om terreurbestrijding gaat, maar ook over alle andere BVD-informatie die van belang kan zijn voor justitie.
Hoe ziet de samenwerking tussen BVD en justitie er vanuit de BVD-kant uit. Werkt de BVD nauw samen met de speciale regionale politieteam ter bestrijding van de zware criminaliteit.
BVD-directeur Van Helten:
Tekst 7
Officieel mag Nederlands geheime dienst, de BVD, geen opsporingsactiviteiten ondernemen. Dat is de exclusieve taak van justitie en politie. De BVD mag daarom niet als deelnemer meedraaien in politieteams. Maar in de praktijk gebeurt dat wel, vertelt landelijke officier van justitie mevrouw Van der Molen aan de parlementaire enquêtecommissie.
Tekst 8
Een voorbeeld van zo'n politieteam waarin de BVD wel degelijk een belangrijke rol speelt, is het zogenaamde CoPa-team van de Haagse politie; het speciale team dat onderzoek doet naar de drugshandel door de Surinaamse legerleiding. BVD-directeur Van Helten probeert de BVD-betrokkenheid bij dit team in eerste instantie te ontkennen.
Tekst 9
BVD-directeur Van Helten. Hij maakt duidelijk dat in de praktijk BVD-ers wel degelijk meedraaien in politieteams.
Tekst 10
Aan de telefoon is de Nijmegenaar Rob Kamphuis, een pseudoniem. In 1978 begon Kamphuis zijn carrière als BVD-informant door in opdracht van de dienst in het radicaal-linkse Rood Verzetsfront te infiltreren. Op dezelfde manier opereerde Kamphuis later ook in de Nijmeegse kraakbeweging en anti-kernenergiebeweging. Vijftien jaar lang bleef hij actief voor de BVD. Op 20 mei 1993 onthult Argos dat BVD-infiltrant Kamphuis de initiatiefnemer is geweest achter verschillende gewelddadige acties in Nederland. Een voormalig lid van het Rood Verzetsfront vertelt hoe Kamphuis binnen zijn organisatie mensen uitlokte.
Tekst 11
Kamphuis is de initiatiefnemer geweest achter verschillende bomaanslagen in Nederland. Een voormalig lid van het Rood Verzetsfront geeft daarvan een voorbeeld.
Tekst 12
Een voorbeeld van hoe informatie van een BVD-informant wordt doorgespeeld aan de politie en wordt gebruikt om tot vervolging over te gaan. Een heel kras voorbeeld.
Als BVD-informatie wordt doorgegeven aan justitie en politie dan gebeurt dat officieel door middel van een zogenaamd ambtsbericht. Hoe er dan verder gebruik van wordt gemaakt, valt niet meer onder onze verantwoordelijkheid, zegt BVD-directeur Van Helten. Dat is de verantwoordelijkheid van de officier van justitie.
Tekst 13
Een BVD-er hoeft - op een enkele uitzondering na - nooit als getuige voor een rechtbank verantwoording af te leggen en uit te leggen hoe ze aan bepaalde informatie komt. En binnen het Openbaar Ministerie kan alleen de landelijk 'BVD-officier' daar informatie over krijgen. Maar wat kan zij met die informatie doen om de herkomst te controleren.
Landelijk officier mevrouw Van der Molen.
Tekst 14
De scheiding tussen inlichtingenwerk en opsporingswerk wordt steeds onduidelijker door de mogelijkheid om BVD-informatie door te sluizen naar justitie en politie steeds on. Officieel moet dat wel altijd gebeuren met medeweten van mevrouw Van der Molen.
Tekst 15
Via de BVD heeft de politie volgens mevrouw Van der Molen dus toch een mogelijkheid om in bepaalde zaken direct af te luisteren.
BVD-directeur Van Helten vertelt dat de BVD wel vaker hand- en spandiensten verricht voor de politie.
Tekst 16
BVD-directeur Van Helten maakt duidelijk dat in het recente verleden de BVD op elk verzoek van de politie om "een handje toe te steken", zoals hij dat noemt, ja zei.
Tijdens het verhoor van landelijk officier mevrouw Van der Molen roept dit soort BVD-praktijken bij commissievoorzitter Van Traa irritatie op.
Tekst 17
De controle op het toepassen van allerlei technische middelen door de BVD is nog steeds niet geregeld.
BVD-directeur Van Helten.
Tekst 20.
Deze zelfde Lex H. probeerde explosieven en valse paspoorten te verkopen aan Amsterdamse krakers. Henk, een vrijwilliger in de alternatieve boekhandel het Fort van Sjako over zijn ervaringen met Lex H. in de zomer van 1990.