Argos
De zorg voor bewoners van verpleegtehuizen
De zorg voor bewoners van verpleegtehuizen laat te wensen over. Dit blijkt uit een geheime notitie van de Nederlandse Vereniging voor Verpleegzorg.
De zorg voor bewoners van verpleegtehuizen laat te wensen over. Dit blijkt uit een geheime notitie van de Nederlandse Vereniging voor Verpleegzorg. De Inspectie voor de Volksgezondheid onderschrijft deze conclusie. Maar ook de verzorgingstehuizen schieten tekort. In Argos ervaringen van drie bejaarden, hun familieleden en andere betrokkenen. Argos over structurele klachten betreffende de dagelijkse zorg van hulpbehoevende ouderen.
----------
Persbericht:
Inspectie Volksgezondheid: onderzoek naar klachten over zorg in verpleeghuizen
De Inspectie voor de Volksgezondheid begint dit jaar een onderzoek naar klachten over de dagelijkse zorg in Nederlandse verpleeghuizen, waar ouderen met zwaardere lichamelijke of dementie-problemen verblijven. "Wij willen in tien procent van de verpleeghuizen inventariseren hoe het nu werkelijk gesteld is." Dat zegt mevrouw drs. J.A.H. van Veen, Inspecteur voor de Volksgezondheid in Utrecht, die zich speciaal bezighoudt met verpleeghuizen, in Argos. Van Veen denkt dat het bij veel klachten om structurele problemen gaat. "Bijvoorbeeld het lang moeten wachten op de toiletgang, het lang zitten in incontinentiemateriaal. Dat horen wij heel vaak uit de verpleeghuizen."
Van Veen: "Die alledaagse zorg lijkt vaak heel simpel, maar het is voor mensen heel erg als je niet meer zelfstandig naar het toilet kunt. Om het tig keer te moeten vragen en dan nog misschien in je broek te moeten plassen."
Bewoners in verpleeghuizen en hun familie hebben over het algemeen veel schroom om te klagen bij de Inspectie, vertelt inspecteur Van Veen in Argos. "Dat komt door de specifieke situatie waarin mensen verkeren die in verpleeghuizen wonen en leven. Ze zijn er vaak lange tijd en zijn er erg afhankelijk van de zorg en bedenken zich wel twee, drie keer voor ze iets zeggen waar ze niet zo tevreden over zijn. Ze denken dan vaak dat het op ze terug komt, dat ze iets naars daarvan merken. Dat wil niet zeggen dat dat altijd gebeurt, maar ze hebben die hele sterke overtuiging dat ze dat niet moeten doen."
Van Veen: "Het is nog niet zo erg gebruikelijk dat mensen in een verpleeghuis mogen zeggen wat ze niet leuk vinden. Ik vind dus eigenlijk dat je daar als werkers naar zou moeten vragen. Dat het initiatief bij hen zou moeten liggen in plaats van af te wachten dat bewoners zeggen wat ze niet leuk vinden. Want dan zet je ze in een afhankelijke positie en die is niet goed voor ze."
"Elk mens vindt het niet leuk om kritiek te horen op zijn functioneren. In heel veel verpleeghuizen zie je dan gebeuren dat mensen in het defensief gaan. Ze gaan zich verdedigen en gaan allerlei omstandigheden bedenken waarom het niet zo erg is wat ze hebben gedaan. En die zijn er wellicht ook. Want ook ziekenverzorgenden in verpleeghuizen hebben het zwaar. Het is zwaar werk, maar het is geen vergoelijking om snauwerig te zijn of om hard op te treden."
Inspecteur voor de Volksgezondheid Van Veen verwacht in dit verband niet erg veel van de klachtencommissies in de tehuizen. "Een klachtencommissie is vaak voor heel veel bewoners heel ver weg. Er is een heel hoge drempel om daar naartoe te gaan. Klachten zien mensen als iets juridisch, waarvoor je naar de rechter moet en dat willen ze niet. Dus als je wil weten hoe de mensen het hebben in je tehuis, dan zul je er zelf naartoe moeten gaan. Dan zul je een persoon waar heel veel mensen vertrouwen in hebben, de taak moeten geven om regelmatig bij bewoners langs te gaan. Of doe dat door een schriftelijke enquête, of doe dat mondeling, ga praten."
Van Veen erkent dat de praktijk vaak nog heel anders is. "Dat is jammer dat het niet gebeurt. Wij dringen daar wel op aan als Inspectie. Als wij op werkbezoek komen in verpleeghuizen, adviseren wij de directies om dat wel te doen."
Over de zorg in de Nederlandse verpleeghuizen sloeg de Nederlandse Vereniging Belangenbehartiging Verpleeghuisbewoners (de NVBV) in december 1994 al eerder alarm. Ze publiceerde een lange reeks knelpunten: klachten over te lang wachten bij toiletbezoek waardoor demente bewoners uren doorbrengen in hun eigen ontlasting; klachten over te weinig douchen; klachten dat bewoners te weinig eten en drinken krijgen; maaltijden worden te snel afgeruimd en hulp bij het eten ontbreekt; klachten over ongelukken doordat niet altijd personeel in de gezamenlijke huiskamer aanwezig is.
Als reactie op deze klachtenlijst hield de Nederlandse Vereniging voor Verpleeghuiszorg, de overkoepelende organisatie van de verpleeghuisdirecties, een enquête onder haar leden. 170 verpleeghuizen reageerden. In een interne notitie van eind november 1995 maakte de vereniging de resultaten van de peiling aan haar leden bekend. Uit die notitie, waarover Argos beschikt, blijkt dat de verpleeghuisdirecties het merendeel van de klachten van de verpleeghuisbewoners onderschrijven. Het lange wachten bij toiletgebruik en onvoldoende toezicht op de huiskamers scoren hoog.
Conclusies uit de interne notitie van de Nederlandse Vereniging voor Verpleeghuiszorg: "Alle door de NVBV gesignaleerde klachten worden in meer of mindere mate door de verpleeghuizen herkend. Met name het gebrek aan toezicht op de huiskamers en het wachten op gevraagde hulp vinden veel herkenning.
De meest genoemde verklaring voor het ontstaan van klachten is - in samenhang met een toegenomen zorgzwaarte - een personeelstekort, met name op bepaalde tijden.
Ook de attitude van het personeel speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van klachten. De meest genoemde oplossingsrichting is een uitbreiding en flexibilisering van de inzet van verzorgers."
De vereniging van de verpleeghuizen legt er wel de nadruk op dat de klachten niet structureel van aard zijn. De Utrechtse Inspecteur voor de Volksgezondheid J. van Veen is het daar niet mee eens. De Inspectie gaat niet voor niets een onderzoek instellen.
Van Veen: 'Kwaliteit van zorg' is een hele mond vol maar het gaat wel om dit soort alledaagse zaken. Daar mogen wij directies van verpleeghuizen op aanspreken. Soms denk je wel dat het te maken kan hebben met te weinig mensen in verpleeghuizen. Aan de andere kant heeft het ook met de organisatie zelf te maken. Het is altijd dubbel op. Sommige organisaties kunnen nog doelmatiger worden ingericht. Er zijn verpleeghuizen die van ons als inspectie te horen krijgen dat een aantal zaken binnen een maand of zes weken opgevolgd moeten worden."
---------
Inleidende teksten:
Tekst 1
Het Slotervaart-verpleeghuis in Amsterdam. Afdelingshoofd Loren de Jong geeft een rondleiding. Een van de 323 verpleeghuizen in Nederland, waar ouderen met lichamelijke of geestelijke handicaps hun laatste levensjaren slijten. Andere bejaarden, die vitaler zijn, komen terecht in een van de ruim duizend verzorgingshuizen - de vroegere bejaardentehuizen. Verreweg de meeste ouderen wonen tot op het laatst zelfstandig. Slechts 20 procent sterft in een verpleeg- of verzorgingshuis. Toch is het aantal bewoners van dit soort instellingen vanaf de jaren zestig flink gestegen, in 1994 waren het er bijna 175 duizend. Er komen namelijk steeds meer ouderen in Nederland en die worden steeds hulpbehoevender. Argos gaat vandaag over deze tehuisbewoners. En over de zorg in deze instellingen waarover steeds meer klachten komen.
Tekst 1-B
De klachten over verpleeghuizen worden bevestigd door de instellingen zelf. Dat blijkt uit een notitie van de Nederlandse Vereniging voor Verpleeghuiszorg, de overkoepelende organisatie van de verpleeghuisdirecties. Een notitie die als het aan de vereniging zelf had gelegen, intern was gebleven.
De zorg in de tehuizen komt ook steeds meer onder druk te staan door bezuinigingen. Zo vergaderde de Tweede Kamer eergisteren over het plan van staatssecretaris Terpstra om de eigen bijdragen voor verzorgings- en verpleeghuizen te verhogen.
Argos over het eindstation van een kwetsbare groep. Zijn al die klachten slechts incidenten? Of betreft het een structureel probleem?
Tekst 2
Koosje Hubers. Haar moeder, mevrouw Hubers-Goossens, overleed begin dit jaar. Tweeënhalf jaar geleden, ze was toen 77, werd moeder Hubers opgenomen in het verzorgingshuis Maaszicht. In dit kleine tehuis in het Brabantse Grave kreeg ze een jaar geleden een ongelukje, waarbij ze alweer haar pols brak.
Tekst 3
Koosje Hubers verwijt het verzorgingstehuis gebrek aan verzorging. Ook zegt ze dat ze ondanks talloze pogingen pas drie weken na de dood van haar moeder een gesprek kreeg met het hoofd verzorging van het tehuis.
Directeur Van Zutfen van het verzorgingstehuis in Grave ontkent de hele gang van zaken, die Koosje Hubers beschrijft.
Tekst 4
Aldus directeur van Zutphen van het verzorgingshuis in Grave.
De 66-jarige mevrouw Meijer heeft ook klachten over hetzelfde tehuis. In de zomer van 1994 heeft zij er drie weken doorgebracht. Ze was toen gevallen en brak haar arm en schouder. In het ziekenhuis werd haar arm in het gips gezet, maar ze kon daar niet langer blijven. Mevrouw Meijer die al 35 jaar reuma heeft, is weduwe en heeft verder niemand die voor haar kan zorgen. Daarom heeft het verzorgingshuis Maaszicht in Grave haar toen tijdelijk opgenomen.
Tekst 5
Mevrouw Meijer wil vanwege haar slechte ervaringen nooit meer naar een tehuis.
We leggen directeur Van Zutfen het verhaal van mevrouw Meijer voor.
Over de zorg in de Nederlandse verpleeghuizen, waar de bewoners zwaardere lichamelijke of dementie-problemen hebben dan in de verzorgingstehuizen, slaat de NVBV, de Nederlandse Vereniging Belangenbehartiging Verpleeghuisbewoners, in december 1994 alarm. Ze publiceert een lange reeks knelpunten: klachten over te lang wachten bij toiletbezoek waardoor demente bewoners uren doorbrengen in hun eigen ontlasting; klachten over te weinig douchen; klachten dat bewoners te weinig eten en drinken krijgen; maaltijden worden te snel afgeruimd en hulp bij het eten ontbreekt; klachten over ongelukken doordat niet altijd personeel in de gezamenlijke huiskamer aanwezig is.
Als reactie op deze klachtenlijst houdt de Nederlandse Vereniging voor Verpleeghuiszorg, de overkoepelende organisatie van de verpleeghuisdirecties, een enquête onder haar leden. 170 verpleeghuizen reageren. In een interne notitie van eind november 1995 maakt de vereniging de resultaten van de peiling aan haar leden bekend. Uit die notitie, waarover Argos beschikt, blijkt dat de verpleeghuisdirecties het merendeel van de klachten van de verpleeghuisbewoners onderschrijven. Het lange wachten bij toiletgebruik en onvoldoende toezicht op de huiskamers scoren hoog.
Fragment uit notitie (Niels)
"Alle door de NVBV gesignaleerde klachten worden in meer of mindere mate door de verpleeghuizen herkend. Met name het gebrek aan toezicht op de huiskamers en het wachten op gevraagde hulp vinden veel herkenning.
De meest genoemde verklaring voor het ontstaan van klachten is - in samenhang met een toegenomen zorgzwaarte - een personeelstekort, met name op bepaalde tijden.
Ook de attitude van het personeel speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van klachten. De meest genoemde oplossingsrichting is een uitbreiding en flexibilisering van de inzet van verzorgers."
Tekst 8
Aldus de conclusies uit de interne notitie van de Nederlandse Vereniging voor Verpleeghuiszorg. Wel leggen de verpleeghuisdirecties er de nadruk op dat de klachten niet structureel van aard zijn.
De klachten in de verpleeghuizen hebben lang niet altijd extreme gevolgen. Maar soms kan ontevredenheid over de geboden zorg heel ver escaleren. In het geval van de familie Kastelen bijvoorbeeld.
Tekst 9
In een huiskamer met paarse leunstoelen en zachtroze gordijnen zitten vijftien bejaarden. Een verpleegster streelt de arm van een 95-jarige mevrouw om haar wat te kalmeren, drie mensen zitten vlak voor de televisie en een andere man zit gebogen over een papiertje. Hij is de sneldichter.
Joke en Frits Kastelen begroeten hun 87-jarige moeder in het particuliere verpleeghuis Boschoord in Lunteren. Moeder is dement. Ze zit in een rolstoel, gekleed in een paars-zwart geblokte jurk aan, met gekapt haar en oorbellen in. Drie weken geleden woonde ze nog in een ander verpleeghuis, verpleeghuis Pauwenhof in Wageningen. Maar daar moest ze weg, omdat de leiding van Pauwenhof - althans volgens de familie Kastelen - niet tegen kritiek kon. Kritiek van de familie over de dagelijkse zorg in het verpleeghuis.
Frits Kastelen:
Tekst 10
De familie Kastelen praat met het personeel, met het hoofd van de afdeling en de maatschappelijk werkster over hun zorgen. Alle partijen beloven beterschap maar volgens de familie verandert er niet veel. Op 19 januari van dit jaar escaleert de zaak. Schoonmoeder komt te vallen, zonder ernstige gevallen. Dat wordt aan de familie gemeld door het verpleeghuis. Maar de bom barst als de familie de volgende - naar eigen zeggen - ineens een heel andere versie van het gebeurde te horen krijgt.
Tekst 11
Begin februari volgt er een gesprek tussen de familie en de directie van het verpleeghuis.
Tekst 12
Met ingang van 1 maart wordt de zorgovereenkomst met de familie Kastelen opgezegd door het verpleeghuis. De familie realiseert zich dat de sfeer voorgoed verpest is en dat ze naar een ander huis op zoek moet. Maar zegt daar meer tijd nodig voor nodig te hebben en spant een kort geding aan. Dat verliezen ze, ook al erkent de rechter dat het tehuis procedurefouten heeft gemaakt.
We vragen de leiding van het verpleeghuis Pauwenhof om een reactie. Waarom is moeder Kastelen het tehuis uit gezet. U hoort mevrouw Van Kettwich, vicevoorzitter van het bestuur van Pauwenhof.
Incomplete teksten:
Tekst
De klachten in de verpleeghuizen zijn geen incidenten, aldus de Utrechtse Inspecteur voor de Volksgezondheid Jenneke van Veen. Ze is het dan ook niet eens met de Vereniging voor Verpleeghuiszorg die in haar interne notitie het structurele karakter van de klachten ontkent. Het lijkt wel of ze geschrokken zijn de resultaten van hun eigen enquête, zegt Van Veen.
Tekst
We spreken in deze uitzending ook met de Jenneke van Veen, inspecteur voor de Volksgezondheid in Utrecht. Op het specifieke geval van mevrouw Kastelen kan ze niet ingaan, omdat het in Gelderland speelt en ze de details van de zaak niet kent. Maar in zijn algemeenheid wil ze er wel iets over zeggen.
Tekst
Promoveerde een jaar geleden op de situatie
Ze begon vijftien jaar geleden aan haar onderzoek uit verbazing. Onderzocht zo'n 150 tehuizen.
Zij kwam erachter dat veel problemen in de verzorgingstehuizen veroorzaakt worden doordat de te huizen te weinig uitgaan van de individuele behoeftes van hun bewoners.