Argos
Jan Pronk
Een interview met PvdA minister Jan Pronk van Ontwikkelingssamenwerking.
Aanleiding is de Den Uyl-lezing van minister-president Kok, gehouden op 8 december 1995, waarin Kok afstand nam van het socialisme als ideologie. Pronk plaatst kanttekeningen bij de lezing en geeft zijn visie op de betekenis van het socialisme. Verdere gespreksonderwerpen zijn het functioneren van het paarse kabinet, het huidige asielzoekersbeleid, het uitblijven van een progressieve samenwerking tussen PvdA, D66 en GroenLinks en de Nederlandse wapenexport door het bedrijf Hollandse Signaal naar Indonesië. Pronk verklaart dat hij niet gemachtigd is hierover uitspraken te doen, maar dat hij niettemin tegenstander is van wapenleveranties aan Indonesië.
Ingeleid door een column van omroeper Cor Galis.
----------
Persbericht 1:
Pronk: plan om vrijwillige terugkeer asielzoekers te bevorderen
Ambtenaren van het Nederlandse ministerie van Justitie moeten in de landen van herkomst een oogje in het zeil houden als vluchtelingen terugkeren naar hun land. Dit idee lanceerde minister Jan Pronk van Ontwikkelingssamenwerking in het VPRO-radioprogramma Argos. Volgens Pronk kan op deze manier de vrijwillige terugkeer van asielzoekers worden bevorderd. "Mijn voorstel is dat we daar speciale vertegenwoordigers benoemen die maar een taak hebben, namelijk kijken wat er gebeurt met degene die teruggaat, en die functioneren als een soort vangnet. Deze functionarissen moeten dan ook de bevoegdheid krijgen om teruggekeerde asielzoekers zodra het toch fout gaat namens het departement van Justitie wederom toegang te verlenen tot de Nederlandse samenleving."
Het gedwongen terugsturen van asielzoekers vanuit Nederland naar Iran noemt Pronk "onverstandig".
Pronk presenteerde zijn idee in Argos in antwoord op de vraag wat hij vindt van het gedwongen terugsturen van asielzoekers vanuit Nederland naar landen als Iran, Somalië en Zaïre. De speciale ambtenaren zouden gestationeerd moeten worden op de Nederlandse ambassades in de landen van herkomst. Volgens Pronk zijn er landen waar niemand naar teruggestuurd zou moeten worden, zoals Iran. Maar er zijn ook landen die voor sommigen levensgevaarlijk zijn, maar voor anderen niet, zoals bijvoorbeeld Zaïre. "Zaïre is niet een land waar het overal even gevaarlijk is. Het is geen homogene dictatuur. Bepaalde mensen kunnen dus best terug. Er zijn landen met risico's. En op deze manier kan je de risico's verminderen."
Pronk heeft bij het kabinet een plan ingediend om de terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers te bevorderen. De speciale ambtenaren van Justitie op de ambassades vormen een duwtje in de rug voor de asielzoekers. Pronk verwacht dat met landen waarmee Nederland al een ontwikkelingsrelatie heeft, gemakkelijk afspraken gemaakt kunnen worden. Hij denkt hierbij aan landen als Sri Lanka, Zaïre of Ethiopië. Aan die landen zou ook extra hulp moeten worden gegeven voor de opvang van vluchtelingen in de eigen regio. De vrijwillige terugkeer van vluchtelingen moet volgens het plan van Pronk ook worden bevorderd door het opzetten van werkgelegenheidsplannen en kredietverstrekking. Door te bezuinigen op slepende procedures hier verwacht Pronk de stationering van de ambtenaren van het ministerie van Justitie te kunnen bekostigen.
In een land als Iran kan natuurlijk nooit zo'n Nederlandse functionaris worden gestationeerd, erkent Pronk. Over het gedwongen terugsturen van asielzoekers naar dat land zegt Pronk in Argos: "Ik vind dat onverstandig. Iran is een land, dat homogeen dictatoriaal is. Ik vind dat je heel voorzichtig moet zijn. Wanneer iemand zegt: ik ben mijn leven niet zeker in Iran, dan moet je hem of haar het voordeel van de twijfel gunnen. Dat heeft iets te maken met humaniteit."
Persbericht 2:
Pronk veroordeelt wapenleverantie aan Indonesië
Minister Jan Pronk van Ontwikkelingssamenwerking vindt dat een nieuwe wapenleverantie van het Nederlandse bedrijf Hollandse Signaal Apparaten aan Indonesië "eigenlijk niet zou moeten gebeuren. De situatie op Timor is mensonwaardig. Daar gebeurt veel wat niet mag gebeuren. Ik vind dat je iedere schijn moet vermijden om het Indonesische leger in staat te stellen nog meer te doen wat niet mag." Dat zegt Pronk in het VPRO-radioprogramma Argos. "Wanneer je een hoop geld probeert te verdienen aan de verkoop van wapens, dan is dit daar een voorbeeld van. Ik heb nu net gelezen dat Nederland de zevende wapenexporteur is in de wereld. Veel te hoog", aldus Pronk.
Pronk reageert hiermee op het bericht dat Argos twee weken geleden bekend maakte dat Hollandse Signaal Apparaten bezig is met het binnenslepen van een defensieorder van 75 miljoen gulden van de Indonesische Marine. Woordvoerder Van Rooijen van Hollandse Signaal sprak in Argos over een "grote order" die "belangrijk" is voor HSA. De onderhandelingen over de levering van het defensiemateriaal wordt tussen zes weken en een half jaar worden afgerond, aldus Van Rooijen. Hij wilde niet bekendmaken over wat voor soort defensiematerieel het precies gaat. HSA produceert vooral vuurgeleidings-, commando- en radarsystemen voor marineschepen.
Pronk doet de uitspraken over de wapenleverantie aan Indonesië ondanks het feit dat hem alle invloed op het Indonesië-beleid is ontnomen. Hij toont zich daar in Argos bitter over. "Ik ben met betrekking tot de relatie met Indonesië ´kalltgestellt´, dus ik moet daar zeer voorzichtig mee zijn. Ik ga er niet over. Dat soort onderwerpen (wapenhandel met Indonesië) komt jammer genoeg niet eens aan de orde in de ministerraad. Ik ben als minister van Ontwikkelingssamenwerking niet eens ingeschakeld bij het besluitvormingsproces over wapenleveranties aan Indonesië. Omdat ik over Indonesië niks mag zeggen, vindt men. Ik sta aan de kant. Indonesië is een aangelegenheid waar bijna iedereen over meepraat, behalve de Nederlandse minister van Ontwikkelingssamenwerking."
-------
Uitgebreide beschrijving:
00:01:00 Programmatune. Aankondiging door omroeper Cor Galis. Inleiding door presentator Jan Donkers.
00:01:57 Inleidende column door omroeper Cor Galis.
00:03:38 Compilatie van eerder gedane uitspraken van Pronk over migratiestromen uit de Derde Wereld, de val van Srebrenica, wapenleveranties aan de Derde Wereld, het functioneren van de secretaris-generaal van de VN.
Tussenteksten door presentator Elles de Bruin.
00:09:22 Op vraag interviewers Gerard Legebeke en Harm Botje verklaart Pronk dat hij geen ambitie heeft om secretaris-generaal van de VN te worden. Hij reageert vervolgens op zijn populariteit
onder jongeren.
00:11:45 Op vraag geeft Pronk zijn visie op het functioneren van het paarse kabinet. Hij meent dat dit kabinet creatiever is in het oplossen van maatschappelijke problemen dan voorgaande kabinetten. Hij meent daarentegen dat de ideologische discussie tussen de partijen vooruit wordt geschoven.
00:16:49 Op vraag reageert Pronk op uitspraken van VVD-leider Bolkestein die het socialisme dood heeft verklaard.
00:19:44 Fragment uit de Den Uyl-lezing van premier Kok [8 december 1995] waarin hij afstand neemt van ideologieën als voedingsbodem voor het socialisme. Pronk reageert hierop. Hij geeft aan op welke punten zijn visie op het socialisme afwijkt van die van Kok en gaat vervolgens in op het belang dat Kok en het paarse kabinet toeschrijven aan het vrije marktmechanisme.
00:34:44 Pronk wijst op de rol die het ideologische erfgoed van de PvdA heeft gespeeld. Hij meent dat het onverstandig is deze ideologie te ontkennen. Hierdoor ontstaat het risico dat mensen hun heil zoeken bij andere maatschappelijke bewegingen, zoals de vakbeweging.
00:38:17 Pronk gaat in op de ooit door hem gedane suggestie van een progressieve samenwerking tussen PvdA, D66 en GroenLinks. Hij verklaart waarom een discussie hierover nooit op gang is gekomen. Hij geeft zijn mening over de culturele aspecten die deel uitmaken van een socialistische visie.
00:43:33 Op vraag geeft Pronk zijn visie op het huidige beleid omtrent vluchtelingen en asielzoekers. Hij is erop tegen dat de 'gedoogtermijn' wordt verlengd van drie naar vijf jaar. Hij gaat vervolgens in op het terugsturen van asielzoekers naar veilig verklaarde landen als Iran en Zaïre.
00:50:26 Op vraag geeft Pronk zijn mening over diverse maatregelen die worden genomen tegen illegalen, zoals het van school halen van kinderen. Hij is hierop tegen.
00:52:30 Op vraag int. geeft Pronk zijn mening over aanstaande leveranties door wapenfabrikant Hollandse Signaal aan Indonesië. Hoewel hij over dit onderwerp geen uitspraken kan en mag doen is hij tegen een exportvergunning.
00:55:15 Afsluiting door pres. Programmatune.
00:56:25 Einde