Argos
Lucien Fila (Deel 1)
De 29-jarige Lucienne Fila overlijdt op 13 november 1993 in de vrouwengevangenis Ter Peel in het Midden Limburgse Evertsoord, drie dagen voordat zij zou vrijkomen. Volgens officiële stukken is Fila, die op dat moment verslaafd is aan heroïne, gestikt in haar eigen braaksel. Er ontstaat paniek onder de gevangenen in Ter Peel. Zij beschuldigen bewakers, de medische dienst en de gevangenisarts van nalatigheid. Toch ziet het openbaar ministerie geen reden voor een onderzoek door de rijksrecherche en de gedetineerden worden niet gehoord.
In Argos een reconstructie van de dood van Lucien Fila.
--------
Inleidende teksten:
Tekst 1
Koel en zakelijk. Op die manier hoort Dennis Ko op 18 november 1993 dat zijn vriendin Lucien Fila die dag is overleden. Overleden in een cel van vrouwengevangenis Ter Peel in het midden Limburgse Evertsoord. Twee dagen voordat zij zou vrijkomen, wordt Lucien Fila dood aangetroffen. Oorzaak, volgens de officiële stukken: gestikt in haar eigen braaksel. Niemand treft schuld, zeggen de gevangenisautoriteiten.
Familie, nabestaanden en kennissen van Lucien geloven dit niet.
Nu, anderhalf jaar later, vechten ze nog steeds om de waarheid over de dood van Lucien boven tafel te krijgen. Er blijven teveel vragen open. Vriendin Helga wordt wantrouwig als ze het lichaam van Lucien kort na haar dood te zien krijgt.
Tekst 2
Argos gaat vandaag over de dood van Lucien Fila uit Nijmegen. Over een vrouw van 29, verslaafd aan heroïne, die een gevangenisstraf van drie weken niet overleeft. Over een gevangenisdirecteur, een gevangenisarts en bewakers, die blijven volhouden dat alles volgens de regels is gegaan. Over het openbaar ministerie en de politie die zeggen dat nader onderzoek niet nodig was. Over medegedetineerden die Lucien Fila hebben horen smeken om hulp:
Tekst 3
De Nationale Ombudsman zegt in zijn jaarverslag van vorige maand dat het Nederlandse gevangenispersoneel veel te weinig medische kennis heeft. Hij constateert dit naar aanleiding van vier klachten over overlijdensgevallen in Nederlandse gevangenissen.
Het komende uur een reconstructie van de dood van Lucien Fila.
Tekst 4
Lucien Fila wordt op donderdagochtend 18 november om tien minuten voor tien dood aangetroffen in kamer 29 van de vrouwengevangenis Ter Peel. Het dagrapport van de dienstdoende bewaker meldt het als volgt:
"Op het moment dat ondergetekende de kamerdeur opende zag ik dat gedetineerde Fila voor de verwarming op de grond lag met haar hoofd richting wasbak. In haar rechterhand had zij een emmer met daarin braaksel. Ik riep gedetineerde Fila met haar achternaam, maar daarop reageerde zij niet. Ook op schudden van haar arm reageerde ze niet. De dames van de medische dienst zijn onmiddellijk gekomen en zij stelden vast dat gedetineerde Fila helaas overleden was".
De twee broers van Lucien Fila worden van de dood van hun zus op de hoogte gesteld. Haar ouders zijn jaren geleden al overleden. Onmiddellijk stappen ze in de auto en rijden naar Ter Peel. Theo Fila.
Tekst 5
Ook vriend Dennis Ko voelt zich door de gevangenis slecht behandeld. Hij krijgt alleen voortdurend te horen dat de gevangenis geen enkele fout heeft gemaakt.
Tekst 6
Het wantrouwen van de nabestaanden groeit met de dag. Wat is er in de laatste week met Lucien gebeurd. De berichten van de laatste twee weken waren juist zo positief. Zo schrijft zij aan beste vriendin Monique, die in Griekenland woont:
"Ha, die Monique.
Ik heb me voorgenomen om jullie dit voorjaar op te zoeken. Ik zit nu in de gevangenis maar na drie weken kom ik weer vrij en kan ik gaan en staan waar ik wil. Het valt hier best wel mee. Je moet redelijk hard werken, maar dat is op het boeren land en dat vind ik niet zo erg.
Ik heb wel dope hiermee naar toe genomen, zodat ik niet ziek hoef te zijn. Tot nog toe ben ik niet betrapt, maar ik moet wel voorzichtig zijn. Ik houd stijf me bek dicht, want niemand hier weet dat ik verslaafd ben en dat hoop ik zo te houden tot het eind want ik ga voor niemand ziek zitten wezen. Dennis is op bezoek geweest en volgend weekend komen twee vriendinnen langs. Fijn he.
Groetjes en Liefs. Lucien."
Tekst 7
De laatste twee mensen van buiten de gevangenis die Lucien levend hebben gezien, zijn twee vriendinnen, Petra van Niekerke en Helga. De vrouwen kennen elkaar van het uitgaanscircuit in het zuiden van Nederland. Op zondag 14 november gaan de twee op bezoek bij Lucien in Ter Peel. Ze worden neergezet in de bezoekersruimte.
Tekst 8
Tot een afspraak komt het niet meer. Want het gaat mis die week. Aan haar vriend Dennis schrijft Lucien:
"De laatste week is alles fout gegaan. Ik ben betrapt met heroïne en heb werk geweigerd. Ik krijg vier dagen afzondering en twee dagen isoleercel, dus ik zie je wel weer als ik thuis ben. Liefs Lucien".
Tekst 9
Het gevangenispersoneel is boos op Lucien, omdat ze bij binnenkomst niet heeft verteld dat ze heroïne gebruikt. Ze wordt geïsoleerd en krijgt slechts een kleine hoeveelheid methadon om het afkicken op te vangen. Dat vertelt Joke Roos uit Nijmegen, die in november 1993 ook als gedetineerde in Ter Peel zit en veel met Lucien op trekt.
Tekst 10
Jolanda van Hees zat in de cel pal naast Lucien Fila.
Ze kon alles horen wat er in de cel naast haar gebeurde, en vooral hoe Lucien smeekte en smeekte.
Tekst 11
Ook ex-gedetineerde Joke Koole heeft Lucien horen smeken om extra methadon.
Zij moest schoonmaken in de gevangenis en kon daarom overal rondlopen. Zij zag hoe de bewakers het hulpgeroep van Lucien Fila in veel gevallen negeerden.
Tekst 12
Op donderdagochtend worden alle gevangenen bij elkaar geroepen en deelt directeur Suer mee dat Lucien Fila is overleden. Een mededeling die inslaat als een bom, vertelt ex-detineerde Jolanda van Hees.
Tekst
Joke Koole werkte in de gevangenis Gevangene die werkte als schoonmaakster kon daarom overal rondlopen.
Bewaakster Lemon doet op de ochtend van de dertiende november de ronde en is de laatste bewaker
Tiny Dello werkte in november 1993 bij de medische dienst van gevangenis Ter Peel. Bent u ondervraagd door de politie?
Waarom is zij als gestichtsarts van Ter Peel niet gaan kijken?
Omdat ze niet geroepen is. Wiens fout is het eigenlijk
We maken de afspraak om mevrouw Keijzer nog een keer terug te bellen. We blijven namelijk met een vraag zitten: waarom heeft Lucien maar zo weinig methadon gekregen.
Herman van Aalderen, hoogleraar ... aan de VU in Amsterdam, lid van de commissie van toezicht in de Bijlmerbajes, ziet er op toe dat gevangenen goed worden behandeld. Onafhankelijke commissie.
We laten hem het sectierapport lezen. Hij onderschrijft de conclusie gestikt in eigen braaksel.. (Ook arts CAD die we de zaak voorleggen, bevestigt dit)
Wat hem opvalt weinig methadon heeft gekregen, maar zeveneneenhalve milligram.
Een ander vraag blijft waarom geen rijksrecherche-onderzoek
In tekst: gesprek met Spa
Altijd een rijksrecherche-onderzoek
Directeur Suer: waarom is er geen rijksrecherche-onderzoek geweest?
Hij heeft eigenlijk geen zin om een weerwoord te geven.
Normaal gesproken bij zo'n overlijdensgeval in de gevangenis wordt er altijd een onderzoek ingesteld door de rijksrecherche.
We bellen met het OM. Het OM heeft indertijd de beslissing genomen om de rijksrecherche niet zelf een onderzoek te laten doen. Dat had op dat moment geen prioriteit, zegt officier van Justitie Quaks, woordvoerder van het Openbaar Ministerie in Roermond.
We leggen hem de nieuwe feiten uit de uitzending voor: ex-gedetineerden die getuigen dat Lucien tevergeefs om hulp heeft gesmeekt. Wat gaat hij daarmee doen.
EVENT. RAPPORT LAATSTE NACHT VOORLEZEN
Tekst
Hierin verwerken geen richtlijnen voor methadonverstrekking in gevangenissen.
tekst
in het Limburgs Dagblad: overlijdensadvertentie
bewaker Jos Kurvers
JK: Nee, het zit me niet hoog, want er is helemaal niets vreemds gebeurd.
vr: Er zijn een heleboel mensen die zeggen dat er wel vreemde dingen zijn gebeurd?
JK: Dat zijn meestal mensen die er niet bij zijn geweest..
vr: Ik heb ook met gedetineerden gesproken die ook op dat moment in de gevangenis hebben gezeten.
JK: Ja, maar dat kunnen ze wel vertellen, maar ik ben de enige die weet hoe de vork aan de steel zit, en die vork zat goed aan de steel. Dus, daar bedoel ik mee dat er niets vreemds en niets absurds is gebeurd.
vr: Waarom bent u daar zo zeker van?
JK: Nou, omdat ik dat gewoon voor mezelf weet, daarom ben ik daar zeker van
vr: U zegt daar is helemaal niets vreemds gebeurd, maar war vind U ervan dat mensen in de gevangenis die er toen zaten, en ook familieleden, de bewakers met name en ook de medische dienst beschuldigen van nalatigheid?
JK: Dat heeft te maken met het feit dat men zich toch al zo gauw benadeeld voelt. Als je straf uitzit, dan is de hele maatschappij de schuld dat jij daar moet zitten. D'r wordt eigenlijk nooit naar een persoon zelf gekeken of die wel schuldig is. En als je daar dan binnen zo'n regiem zit, dan ben je al gauw de benadeelde, dan zoek je ook elke honderdste millimeter om naar het systeem terug te slaan. En dat is eigenlijk waarom er in 99 % van de gevallen een hoop ophef wordt gemaakt. Er d'r worden de meest grote lulverhalen worden erop gehangen, die zijn dan zo opgeblazen..
vr: Hoe bedoelt U lulverhalen?
JK: Nou precies zoals ik het zeg. U weet toch wel wat een lulverhaal is. dat is een verhaal dat niet klopt.
vr: U zegt de verhalen over nalatigheid, dat vind U een lulverhaal?
JK: Dat vind ik niet, dat is gewoon een lulverhaal.
vr: Maar hoe kan het dan dat ondanks alle controle door bewakers, dat ze dan toch dood is gegaan?
JK: Ja luister, dat kan gewoon he.
Vr: Hoezo?
JK: Ja, u moet geen domme vragen stellen. Waarom kan iemand doodgaan. Ik bedoel ik kan naar iemand toegaan, die kan daar zitten en hij loopt naar buiten en komt onder een auto en dan is ie dood. Toch makkelijk genoeg.
Als U alle stukken voor u heeft, dan zult u zien dat er goed voor 'dat mens' gezorgd is. Ja, ergens houdt het op: als het over is, dan is het over.
vr: Hoe kan dat dan dat er nooit een arts bij is geweest?
JK: (stilte) Wat zegt U?
vr: Waarom is er nooit een arts bij geweest.
JK: Luister, wat is uw naam?
Ook uit tientallen brieven die na de dood van Lucien door medegedetineerden zijn geschreven geven veel aanwijzingen over haar laatste dagen:
"Ik lig in de kamer naast mevrouw Fila. Op maandag is ze achter gesloten deuren gezet omdat ze niet kon werken. Dinsdagnacht hebben de bewakers die bij haar kwamen hard tegen haar gepraat en met de deuren gegooid, waar ik vreselijk kwaad over was. Woensdagnacht zijn ze ook verschillende keren bij haar geweest en heb ik haar vreselijk horen spugen. Tegen de ochtend was er een vrouwelijke bewaakster die op een onverschillige manier tegen haar zei: "Voor de rest kunnen we voor jou niets meer doen". Donderdagochtend wou ik nog een klacht indienen, daar de bewakers vreselijk te keer gingen. Haar stem hoorde ik toen al niet meer, want ik denk dat ze te ziek was".
ANDERE BRIEF
"Graag willen wij u laten weten dat Lucien niet dood had hoeven te zijn als het onderlinge contact tussen bewakers en medische dienst beter was geweest. Op dinsdagmiddag is ze nog bij de directeur geweest. Hij zal haar wel een verdere straf hebben opgelegd, anders was zij achter open deur gezet. Dus ook hij heeft haar twee dagen voor haar dood nog gezien en toen zag ze er bar slecht uit. Zij heeft een vreselijke doodstrijd geleverd in een hok van 1 bij 1. De bewakers hebben haar totaal aan haar lot overgelaten. Ze is behandeld als een beest. Wij willen absoluut niet dat dit de doofpot ingaat. Dit was poging tot doodslag".
Bij de hele affaire Fila valt ook nog een ding op. De dood wordt niet onderzocht door de rijksrecherche. Volgens de Nationale Ombudsman, het ministerie van Justitie en rechtsgeleerden van het Van der Pompe instituut vindt er altijd een onderzoek plaats van de rijksrecherche bij dood in cel. Waarom is dat hier niet gebeurd? Dat vragen we aan persofficier Quaks.