Argos
Slepen met eten
Een reportage over de lange tocht van de Hollandse garnaal naar Marokko en terug. De Betuwelijn, de uitbreiding van Schiphol, nieuwe autosnelwegen. Omstreden miljardenprojecten, die onontbeerlijk zouden zijn om de positie van Nederland als transportnatie nummer 1 veilig te stellen. Maar is al dat transport wel nodig? Een programma over het slepen met eten en de gekte van het transport.
--------
DRAAIBOEK Slepen met eten
Kopfragmenten:
NB 103647.1 kopfragment-optrekkende vrachtauto
in: --0.02-- belletje + openen portier
uit: 0.30
NB 98840.1 kopfragment-Wouter van Dieren
in: in het transport
uit: rekensom 0.15
NB 98840.2 kopfragment-biggenvoorbeeld
in: Die biggen
uit: naar Nederland 0.34
NB 103647.2 kopfragment-verkeersvideo
in: --0.02(pingels)-- Per werkdag
uit: nu handelen 0.40
tekst 1.
"Nu handelen". Dadendrang, een voor\lichtingsvideo van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Heel Nederland moet op de schop. De uitbreiding van Schiphol, de Hoge Snelheids Lijn, nieuwe autosnelwegen en de Betuwelijn.
NB 103647.3 Protestavond Betuwelijn. (mei '94 Giessendam)
in: --0.04-- De minister
uit: nationale ramp 0.24
tekst 2.
De Betuwelijn roept veel weerstand op. Het nieuwe paarse kabinet heeft daarom besloten de definitieve beslissing een half jaar uit te stellen. Deze week maakte minister Jorritsma van Verkeer bekend dat een onafhankelijke 'commissie van wijzen' die besluitvorming gaat voorbereiden. "Als we er over een half jaar niet uitkomen, dan valt het kabinet", voorspelde de minister. Nederland transport land!
Maar is al dat transport wel nodig? Is het wel nodig om het hele jaar door verse sperziebonen te kopen, ook als ze daarvoor uit Kenia moeten komen? Of aardappelen uit Egypte, of aardbeien uit Spanje? Slepen met eten.
Het kan nog gekker. In Argos volgen we deze week de tocht van de Nederlandse garnaal naar Marokko, en weer terug.
Maar ook het verhaal van de Nederlandse varkenskotelet, een ander voorbeeld van slepen met eten.
A.1 Rotterdamse haven-hijskraan
in: --0.05-- Ik zie hier nu
uit: en in het achterland--0.05-- 0.43
tekst 3
De Rotterdamse haven. Het schip de Federal Times. De ruimen vol met sojabonen uit Noord-Amerika.
Nicolette van Viersen, van de PR-afdeling, van het bedrijf European Bulk Services staat, samen met verslaggever Harm Botje, toe te kijken bij het lossen.
Hier in de haven begint het verhaal van het Nederlandse varkensvlees. Hier komen de grondstoffen binnen voor het voer waarmee de lieve kleine roze biggetjes worden opgefokt tot dikke, grote vleesvarkens.
B.1 Rotterdamse haven-lossen schip
in: --0.06-- Deze soja
uit: ja, dat gebeurt--0.25-- 2.28
tekst 4.
Nicolette van Viersen is trots. Trots op de positie van haar bedrijf als centraal overslagpunt van soja, tapioca en andere ingrediënten voor varkensvoer. Dat daarvoor misschien onnodig veel kilometers worden afgelegd, tja, dat hoort erbij.
VARKENSGELUIDEN, LIEFST GILLENDE VARKENS IN SLACHTHUIS
(INEKE MET GILLENDE VARKENS?)
A.2 NCB-slachterij in Brabant
in: Vanuit de Rotterdamse haven
uit: zo moet je het zien 3.22
tekst 5.
Het transport van varkensvlees naar Spanje kost slechts twintig cent per kilo extra. Rederijen, veevoeder-fabrikanten, varkensfokkers, stallenbouwers, mestverwerkers, slachters, transporteurs, allemaal verdienen ze goed geld met het verslepen van de varkens. Goed voor de werkgelegenheid, goed voor de economie. ,,Nederland distributieland''.
LET OP MUZIEK: DUIDELIJKE MUZIEK OVERGANG, NU KOMEN DE GARNALEN
GELUID MEEUWEN
B.3 Lauwersoog-vissersboot
in: --0.12--De meeuwen zwemmen rondom de boeg
uit: zijn ze nog het allervers-te --0.05-- 1.34
Tekst 6.
De lange reis van de garnaal begint in het hoge noorden van Groningen, bij de haven van Lauwersoog. Hier worden jaarlijks 19 duizend ton garnalen aan wal gebracht.
Van Lauwersoog is het maar een paar kilometer naar Zoutkamp; tot in de jaren zestig een vissersdorpje, nu vooral bekend als de thuisbasis van garnalenhandel Heiploeg:
A.4 In de hal van Heiploeg
in: --0.04--In deze hal verpakken wij
uit: oostgrens van Europa--0.11-- 2.20
tekst 7.
Een omzet van 1 miljoen gulden per dag dus, daar in Zoutkamp. De aanvoer van Nederlandse garnalen is lang niet voldoende om aan de grote vraag naar de lekkernij te voldoen. Slechts een derde van de garnalen is afkomstig uit de Noordzee. Daarom laat Heiploeg garnalen van over de hele wereld aanvoeren. Die hebben voordat ze in Zoutkamp komen, al een héele lange reis achter de rug.
B.4 In de hal van Heiploeg
in: --0.03--De andere garnalen
uit: in Zoutkamp zijn geweest--0.15-- 1.11
B.2 optrekkende vrachtauto
in: --0.02-- belletje + openen portier
uit: 0.30
A.3 Janco in vrachtwagen
in: --0.02--Ik ben Janco Wijbenga
uit: in Marokko--0.06-- 1.25
A.5 station call Radio Nostalgia
in: station call Radio Nostalgia
uit: bon soir --1.04-- 0.15
Tekst 8.
De glimmende vrachtwagencombinatie van chauffeur Janco Wijbenga, met aan boord verslaggever Harm Botje en 24 duizend kilo garnalen, is inmiddels gevorderd tot onder Parijs, op de snelweg richting Bordeaux.
Janco - lang haar, ongeschoren, hardrock T-shirt, grote ring in linkeroor - rookt de ene zware Brandaris na de andere. Hij zit onderuitgezakt op de bestuurdersstoel, de voeten op het dashboard, de motor op de automatische piloot. Bij een vaste pleisterplaats voor vrachtwagenchauffeurs draaien ze de snelweg af.
B.5 scene restaurant
in: -- 0.12 -- Het is vrijdagmiddag twee uur
uit: hopen we op de Spaanse grens te zijn --30-- 2.03
A.6 optrekkende auto ,,Zullen we gaan?''
in: Oké, zullen we gaan?
uit: + optrekkende auto 0.16
B.6 interview bij benzinestation
in: --0.08--laatste portier dicht, begin benzinestation
muzak uit speaker
(0.23) eerste tik van benzine pomp
1800 + 350 liter nodig voor de reis
uit: een beetje verstookt worden. Ja--0.07-- 2.08
A.7 Stationcall radio nacional espanol informativas
in: --0.20 gezang--peeps van het nieuws
uit: buenos dias--0.47-- 0.47
B.7 smog in dal Spanje
in: --0.17(decor rijdende auto)--Het is maandagochtend elf uur
uit: in Marokko gaat brengen--0.27-- 1.57
MUZIEK LET OP: MAROKKAANSE MUZIEK
A.8 scene bij ingang van fabriek
in: --0.16(pratende meisjes)-- Het is dinsdagmorgen zeven uur
uit: loop ik nu zelf ook naar toe--0.08-- 1.10
MUZIEKBRUG
B.8 scene in fabriekshal
in: --0.06(decor fabriekshal)-- Ik heb een witte jas
uit: nu nog even naar luisteren--1.10-- 5.15
A.9 interview met M. Van de Ploeg
in: vr: //De transportkosten
uit: ik denk dat we daar te weinig over nadenken 3.23
tekst 10.
Het veelgehoorde standpunt van een ondernemer: we willen wel anders maar we kunnen niet. Milieu prima, maar er moet wel geld worden verdiend. Naar Marokko met die garnalen. En naar Polen. En naar de Oekraïne, als de lonen maar laag zijn. Een kilometer meer of minder doet er dan niet toe.
Niet alleen met garnalen wordt gesleept. Henk van Meurs van het slachthuis in Boxtel, die u eerder in dit programma hoorde, komt met een voorbeeld van transportgekte uit zijn eigen dagelijkse praktijk:
B.9 NCB extreme voorbeelden varkensvlees
in: het gebeurt zelfs
uit: en het gebeurt ook 1.00
MUZIEKBRUG
A.10 telefoniste IMSA
in: geluid telefoon --0.03--Goedemiddag met IMSA
uit: hai--0.07-- 0.07
tekst 11.
Amsterdam, de Keizersgracht. Achter een statige gevel ligt het kantoor van IMSA, het Instituut voor Milieu en Systeem Analyse, het bedrijf van Wouter van Dieren. Van Dieren is milieudeskundige en lid van de Club van Rome, het eerbiedwaardige gezelschap dat al in de jaren zeventig de noodklok luidde over de uitputting van de natuurlijke bronnen op aarde. Van Dieren probeert al lange tijd de mythes over vervoer, globalisering en economische groei door te prikken. Tijdens een lezing aan de Erasmus-universiteit introduceerde hij het begrip `de parmaham metafoor'.
B.10 Wouter van Dieren
in: Ik heb proberen aan te duiden
(op 1.50 zit een rare knip, maar kan niet anders)
uit: hele goede ontwikkeling 6.28
A.12 kerkklokken
in:
uit: 1.00
B.11 boerenmarkt
in: --0.11-- Dit zijn heksenboleten
uit: eerste vereiste? Ja --0.15-- 3.30
tekst 12.
Iedereen aan het biologische voedsel. Een mooi streven maar dat zal nog lange tijd duren. Want de economie groeit weer en zelfs de tot voor kort noodlijdende vrachtwagenfabrikant DAF scoort weer goede verkoopcijfers. Meer winst, meer vrachtwagens, meer kilometers.
De enige manier om het transport op korte termijn terug te dringen is een drastische verhoging van de energieprijzen, vindt Wouter van Dieren.
A.11 Wouter van Dieren
in: De goedkope energie verruïneert
uit: inclusief wij zelf 1.11
Afkondiging
Tot zo ver Argos over slepen met eten.
Natuurlijk hebben we ook een reactie gevraagd aan de nieuwe bewindslieden van de ministeries van milieu en van Verkeer en Waterstaat. Het nieuwe paarse kabinet had immers een frisse nieuwe start beloofd. Maar voorlopig houden zij hun kruit liever droog over dit heikele onderwerp van transport versus milieu.