Argos
De brandstichter
Programmamaker Gerard Legebeke zag zijn evenbeeld in het programma 'Opsporing verzocht'. Hij ging zich verdiepen in deze man, die een brandstichter bleek te zijn.
Inleidende teksten:
COR + TUNE
Hirsch Ballin.
De criminaliteit is harder geworden
worden geconfronteerd.
tekst 1.
Of het nu komt doordat er weer verkiezingen aankomen? Er lijkt een zichzelf versterkend proces op gang te zijn gekomen. Politici laten geen gelegenheid onbenut om hun bezorgdheid over de oprukkende criminaliteit te manifesteren. De publieke opinie is er volledig van in de ban. En dat stimuleert de politici weer om er nog een schepje bovenop te doen. Vorige week de behandeling van de Justitiebegroting, die Hirsch Ballin verlokte tot de uitspraken die zojuist hoorde. Deze week het bommetje van Nordholt over maffia-infiltratie in politieke partijen. Het licht staat op groen voor een heuse War on Crime. De sfeer is er rijp voor.
Voor nuances is weinig plaats meer. Zorgvuldig omspringen met de rechten van verdachten, dat is soft gezeur uit de jaren zeventig.
De bestrijding van de criminaliteit, daar was tien jaar geleden nog iedereen het over eens, dat was vooral een taak van politie en openbaar ministerie. En vooral niet van de burgers zelf, al was het maar om 'eigen richting' en 'volksgerichten' te voorkomen. Vandaag de dag worden burgers steeds vaker actief ingezet om criminelen op te sporen. Het begon eigenlijk met de komst van het programma Opsporing Verzocht.
Uniek beeldmateriaal.
Dames en heren, goedenavond, welkom bij opsporing.
videobanden laten zien. 0.21.
tekst 2.
Dinsdag 29 juni. We steken de binnenplaats over van een oud gebouw in het centrum van Roermond. Een monument uit de zestiende eeuw, zo staat te lezen op een bord bij de ingang, het voormalige bisschoppelijk paleis. Nu zetelt er de rechtbank van Roermond.
rechtbank Roermond
(deur gaat open)
zeker niet met opnames. 0.34.
(galmende gangen en lopen op trappen)
tekst 3.
De rechtbank in Roermond, donker, grauw en verveloos. Vandaag staat hier een 35-jarige man uit Venlo terecht. Hij wordt er van beschuldigd vijftien keer brand te hebben gesticht.
"Een heel bijzondere zaak", zegt officier van Justitie Posthumus, bijna trots in zijn requisitoir, dat we dus niet mogen opnemen. De officier komt dan ook met een bijzondere eis: Opsluiting in een Tbs-kliniek en daarnaast een gevangenisstraf van drie maanden. Als de rechtbank twee weken later vonnis wijst, doen de rechters er nog een schepje bovenop: naast de TBS krijgt de man geen drie maar negen maanden gevangenisstraf.
In ARGOS vanochtend een voetnoot bij een onopgemerkte rechtszaak tegen één van die vele criminelen die minister Hirsch Ballin zo graag wil bestrijden.
repo Jammerdal.
(geloop door losse bladeren +vogels)
erg door. 0.45.
tekst 4.
Omdat de brandstichter in kwestie zelf achter de tralies zit gaan we met een lid van de Venlose natuurorganisatie 'Vrienden der Natuur', naar de plaats van het misdrijf. Het natuurgebied het Jammerdal ten zuiden van Venlo. Een tocht over smalle bospaadjes, tussen hoge houtwallen en langs snel stromende beekjes.
vervolg repo Jammerdal.
(beekje) Maar is dit nou
het zand naar boven brengen en het grind.+ (bulldozer) 2.13.
Tune opsporing verzocht.
(sirene)
(nagalm) 0.35.
tekst 5.
Maandagavond 5 april, het AVRO televisieprogramma Opsporing Verzocht.
item brandstichter Opsporing Verzocht.
In Limburg in de omgeving van Venlo
het is een blanke man. 2.40.
tekst 6.
Deze publieke opsporing van de Venlose brandstichter, er was trouwens ook nog een beloning van tienduizend gulden uitgeloofd, heeft die avond meteen succes. Er komen tientallen telefoontjes binnen, die allemaal naar dezelfde man wijzen. Dat is ook niet zo vreemd want de regionale pers heeft vol trots aangekondigd dat er een Limburgs onderwerp in het AVRO programma zit. De 35-jarige Paul S. zit zelf ook voor de televisie en voelt dat zijn ontmaskering een kwestie van tijd is. Hij gaat zelf naar het politiebureau om zich aan te geven en bekent alle brandstichtingen. Een mooi succesje voor het programma Opsporing Verzocht.
Toen dit samenwerkingsverband tussen AVRO en Justitie elf jaar geleden begon was er nog behoorlijk wat discussie over de wenselijkheid van het inschakelen van de kijkers bij het opsporen van criminelen. Zou er geen heksenjacht ontstaan?
Dergelijke discussies worden vandaag de dag geheel overschaduwd door de angst dat de samenleving volledig in de ban van de oprukkende criminaliteit zal geraken. Het enige wat nog telt is succes. Succes in de 'War on Crime'.
En het loont de moeite om burgers bij de opsporing in te zetten. Afgelopen dinsdagavond liet presentator en eindredacteurs Jan Scholtens van Opsporing Verzocht dat de kijkers nog eens vol trots weten:
fragment Opsporing Verzocht afgelopen dinsdag, opsomming resultaten
Even een paar cijfers van het afgelopen seizoen
worden opgelost 0.30.
tekst 7.
Toch kleven er nog steeds bezwaren aan deze manier van publieke opsporing.
Nog maar weinig mensen beseffen hoe intimiderend en risicovol dergelijke uitzendingen kunnen zijn voor de betrokkenen en soms ook voor niet-betrokkenen. Zo zit onze redacteur Gerard Legebeke die avond in april ook voor de televisie en ziet tot zijn verbijstering dat de gezochte brandstichter als twee druppels water op hem lijkt. Genoeg aanleiding dus voor Legebeke om te gaan praten met de politieman die vanuit de Centrale Recherche Informatie Dienst, de CRI, fulltime betrokken is bij de productie van het programma Opsporing Verzocht.
Meneer Jeronimus, want zo heet hij, is tevens secretaris van de selectiecommissie, die speciaal voor dit programma door de minister in het leven is geroepen. Zorgvuldigheid is immers geboden, zo vindt ook de minister. Het op televisie opsporen van mensen mag alleen als alle andere opsporingsmethoden gefaald hebben. Toch lijkt die zorgvuldigheid steeds ruimer geïnterpreteerd te worden. Steeds vaker zien we videobeelden en foto's van verdachten in het programma.
Jeronimus van de CRI.
Ja, de zorgvuldigheid vereist ook dat de toestemming van de behandelend officier van justitie moet zijn gegeven denk ik voordat de beelden, met name
die de zaak behandelt, dat klopt. 2.01.
MUZIEKBRUG
Jeronimus/CRI.
Een misdrijf kan ernstig zijn televisie van kunnen maken van daar eindredacteur jan Scholten AVRO bij vergadering zijn blik over
iets gezien hebben. 1.49.
tekst 8.
Het moet dus wel een beetje spannende televisie zijn want anders worden de kijkcijfers te laag. En lage kijkcijfers betekent minder tips.
In de zaak van de Venlose brandstichter zit het voor de redactie van Opsporing Verzocht daarom wel snor, want ze kan de kijkers video-opnames voorschotelen die èn spannend èn heel duidelijk zijn.
Maar waarom moeten die videobeelden via de televisie in miljoenen Nederlandse huiskamers getoond worden. Voor de Venlose politie moet het toch een fluitje van een cent zijn om met zulke duidelijke video-opnamen deze inwoner te vinden? We krijgen nog meer argwaan als we horen dat verschillende Venlose politiemensen de beelden nooit te zien hebben gekregen, terwijl ze de man wel kennen. We leggen onze vragen voor aan rechercheur Bonn die in Venlo het onderzoek naar de brandstichtingen coördineerde.
politieman Cor Bonn.
Ja, als je uitvoerig gaat doen
dan de privacy van zo'n persoon. 6.20.
tekst 9.
Het mag duidelijk zijn dat de Venlose politie zich niet veel heeft aangetrokken van de ministeriële richtlijn om pas als alle andere middelen niets opleveren videobeelden van een verdachte op televisie te tonen. We leggen onze bevindingen uiteraard ook voor aan secretaris Jeronimus van de Selectiecommissie. Zijn commissie moet immers toezien op de naleving van die richtlijnen.
Jeronimus/CRI.
Die berichten hebben mij nooit
Vr: Nou heb ik de afgelopen tijd onderzoek gedaan naar een
alle fases in doorlopen zijn. 4.20.
tekst 10.
En dan dus de rechtszitting op 29 juni.
De officier van Justitie stelt dat de zaak niet allen zo bijzonder is door het inschakelen van Opsporing Verzocht maar ook door "de persoon en de motieven van de verdachte". Al snel wordt duidelijk wat hij met dat laatste bedoeld want op zijn verzoek zijn zowel een psychiater als een psycholoog om een uitgebreid advies gevraagd.
En dan ontvouwt zich een verbluffend schouwspel in de rechtszaal. De verdachte kan zo vaak als hij wil benadrukken dat hij de branden uit politiek protest heeft gesticht. Voor de officier bevestigt dit alleen maar dat de man gek is. Want dat is, vrij vertaald, de conclusie van de twee gedragswetenschappers. Zo stelt psychiater Jacob in zijn rapport:
RUW Citaten psych-rapporten
In alles
van schizofrenen. 1.00.
tekst 11.
De psychiater en de psycholoog komen in nauw overleg met elkaar tot de conclusie dat Paul S. ontoerekeningsvatbaar is en daarom moet worden opgesloten in een Tbs-kliniek.
Na afloop van de rechtszitting vragen we aan de officier van Justitie, meneer Posthumus, waarom hij dit oordeel zo klakkeloos heeft overgenomen?
Officier van Justitie Posthumus
De verdachte zelf gebruikt de politieke motieven als een afweer mechanisme
wil niet erkennen brandstichtingen
gevolg van zijn eigen persoonlijke problematiek
ik volg psychiater en psycholoog
iets gedaan kan worden aan die stoornissen. 4.49.
tekst 12.
We spreken uiteraard ook met de advocaten van Paul S.. In juni is dat nog meester Schiens. Ook hij is verrast over de eenzijdige manier waarop zijn cliënt in feite gek wordt verklaard
Schijns over tuinkabouter
Mijn cliënt heeft tijdens een van de brand
stichtingen tuinkabouter
onomwonden naar een bepaalde conclusie toegewerkt. 2.05.
tekst 13.
Zo'n conclusie van een psychiater kan een heel beslissende rol spelen in een strafproces. En dat is nu juist het probleem, zo vindt ook de huidige raadsman van Paul S., de advocaat Wassenberg.
advocaat Wassenberg
Wat, wat mij bevreemdt is dat je juist bij politieke
politiek geladen zaken uiterste voorzichtigheid moet betrachten met een oordeel geven over de toerekeningsvatbaarheid van iemand
heeft recht zich te verantwoorden voor vergelijking met opsluiten in Oostblok
van politieke dissidenten
ontnemen vrijheid om politieke stellingnames in te nemen
kan natuurlijk nooit in een democratie. 2.17.
tekst 14.
We proberen natuurlijk ook een gesprek te krijgen met de man om wie het allemaal draait, de brandstichter die tot gek is verklaard. Maar we krijgen geen toestemming om hem in het Huis van Bewaring te interviewen. Uiteindelijk lukt het ons hem aan de telefoon te krijgen.
De Brandstichter.
Nou, ik heb die branden gesticht
de rechtbank is daar zonder enige kritiek in meegedaan. 7.25.
Aansluitend rechtstreeks interview over het voorafgaande van Hans Simonse met klinisch psycholoog H. J. A. Hamers, actief in de Stichting Belangenbehartiging TBR gestelden
Over Opsporing Verzocht:
Officier van Justitie Posthumus
Vr: Waarom is er in deze zaak voor gekozen
de opsporing te laten verlopen via Opsporing te lokaliseren. 0.19.
Begin requisitoir OvJ: zaak geen doorsnee zaak, door Opsporing Verzocht en door persoon verdachte
Op brandstichting staat 12 jaar
Lang in voorarrest wegens gevaar voor herhaling.
Kopfragment Jeronimus/CRI.
Een misdrijf kan ernstig zijn televisie van kunnen maken
voor uitzending. 0.11.
KOPFRAGMENT Wassenberg
Zeker iemand die stelt politieke daden te
plegen heeft het recht daarvoor te verantwoorden
als je TBS zeg je zo iemand is gek
ik neem mijn verantwoordelijkheid daarvoor. 0.32
tekst
Ook het feit dat hij in conflict is gekomen met de districtspsychiater die over hem gerapporteerd heeft, wordt weer gebracht als dat niet accepteren van autoriteiten. niet zo vreemd want die districtspsychiater rapporteert in die zin over hem die hij niet ziet zitten.