Argos
Hoe Minister Andriessen Philips redde (Deel 2)
In Argos van 8 oktober 1993 vindt een interview plaats met Koos Andriessen, minister van Economische Zaken, over een geheime transactie die plaatsgevonden zou hebben tussen de belastingen (staatssecretaris Van Amelsvoort), minister Andriessen, Philips en de Rabobank.
De uitzending veroorzaakt politieke commotie. In deze uitzending een follow-up.
Inleidende teksten:
Kop
-> Vr:Max. U heeft van de zomer in alle stilte, zonder dat iemand het merkte, Philips gered?
<- geen commentaar op gaan geven. 1.10.
tekst 1.
Zo bevestigde Minister Andriessen vorige week in ons programma subtiel zijn bemoeienis met de deal tussen Philips en de Rabobank.
Philips zou deze zomer grote problemen hebben gehad met zijn buitenlandse financiers, bij wie het bedrijf voor een kleine negen miljard in het krijt staat. De buitenlandse banken vonden dat Philips te weinig eigen vermogen had en te veel leunde op geleend kapitaal. Philips wilde om de dreiging af te wenden, snel meer eigen vermogen verwerven. Er werd, zoals het Parool het deze week noemde, een knap staaltje financiële cosmetica bedacht. Philips verkocht zijn in honderd jaar opgebouwde kennis aan de Rabobank. Waarschijnlijk ging het om enige tienduizenden octrooien. (Om de waarde van deze Philips-kennis even illustratief te maken: vorig jaar kostte het werk van de 28-duizend wetenschappers en technici op het gebied van chemie, fysica en materiaalkunde Philips 3,7 miljard gulden.)
De Rabobank kocht pro-forma een groot gedeelte van de Philips kennis en betaalde daar naar schatting 800 miljoen voor. Een aankoopsom die de RABO mooi van haar winst af kon trekken en de bank zo honderden miljoenen belastingvoordeel opleverde.
Philips was ook dik tevreden want ze kregen een hoop geld en de kennis waren ze niet echt kwijt want die huren ze nu doodleuk weer terug van de RABO. Philips zal ongetwijfeld de enige zijn die de octrooien nu mag huren van de Rabobank en ze zullen zeker ook het recht op terugkoop hebben.
Er was nog één lastig probleem. De belastingdienst wilde niet meewerken. Ook de politieke baas van de belastingdienst, staatssecretaris Van Amelsvoort, weigerde de slimme constructie van Philips te accepteren. Dus riep Philips minister van Economische Zaken Andriessen te hulp. Andriessen en Lubbers bemiddelde en Philips kreeg zijn zin.
Van Amelsvoort moest bakzeil halen.
Toen de door de overheid goedgekeurde geheime Philips-constructie vorige week door ons openbaar werd gemaakt ontstond er onrust op de beurs. Had Philips koersgevoelige informatie achtergehouden, zo was de vraag? Moest er een officieel onderzoek gestart worden? Sommige beursanalisten op de vloer vonden van wel, zo registreerde vrijdagmiddag het NOS-journaal.
tekst 2.
Nu een week later bestudeert het beursbestuur nog steeds de vraag hoe ze zullen reageren. Begin volgende week zal er een officieel standpunt naar buiten worden gebracht.
Maar ook voor minister Andriessen van Economische Zaken was het duidelijk dat de onrust gedempt moest worden. Hij haastte zich dan ook, vorige week vrijdagavond, geruststellende en zelfs een beetje bagatelliserende verklaringen af te leggen. Er zou niets bijzonders aan de hand zijn. Het zou veel vaker voorkomen. In het televisieprogramma NOVA vertelde hij Paul Witteman hoe hij wel vaker in dit soort belastingconstructies bemiddelde.
tekst 3.
De Tweede Kamer was er niet meteen van overtuigd dat er niets bijzonders aan de hand was. De VVD wilde het naadje van de kous weten en verzocht om een ingelaste bijeenkomst van de vaste Kamercommissies van Financiën en Economische Zaken. Gistermiddag vond deze commissievergadering achter gesloten deuren plaats. Vooral de suggestie van minister Andriessen dat het verkopen en terughuren van kennis wel vaker voor zou komen was onderwerp van gesprek. Meteen na afloop spraken we met een aantal Kamerleden, om te beginnen met de VVD-er Rudolf de Korte. Is de Philips-constructie nu wel of niet vaker toegepast in Nederland?
tekst 4.
De VVD wil dat er nu regels komen. Regels die nu, in alle openbaarheid, moeten worden vastgesteld in de vaste Kamercommissie Financiën.
Ook het D66 kamerlid Ybema wil dat er voorwaarden gesteld worden aan het toelaten van dit soort constructies al is het maar om een run op dit lucratieve belastingvoordeel af te remmen.
tekst 5.
Eigenlijk alle Kamerleden die we spreken vinden dat de minister en de staatssecretaris er verstandiger aan hadden gedaan de zaak meteen openbaar te maken. Ook de meeste andere betrokkenen die we om een reactie vragen zijn die mening, om uiteenlopende redenen, toegedaan.
De directeur van de Vereniging van Effectenbezitters, de heer de Haze Winkelman reageert in eerste instantie, wanneer we hem begin deze week bellen, niet erg geschokt op de geheime deal tussen Phillips en de Rabobank. De Haze Winkelman is, als vertegenwoordiger van vooral de kleine aandeelhouder, uitsluitend geïnteresseerd in de vraag of Philips 'koersgevoelige' informatie heeft achtergehouden. Gisteravond belden we hem opnieuw.
tekst 6.
De belastingdienst en staatssecretaris Van Amelsvoort krijgen in deze affaire de rol van zuinige penningmeesters toegedicht.
Maar aan de andere kant kenmerkt het Nederlandse belastingstelsel zich juist door een zeer milde aanpak van het bedrijfsleven. De mogelijkheid voor bedrijven om vooraf over constructies te overleggen met de fiscus is bijvoorbeeld uniek in de wereld.