Argos
De nieuwe WAO wet.
Een reportage over de omstreden nieuwe WAO-wet in de praktijk. Volgens oud-staatssecretaris Elske ter Veld houdt het kabinet zich niet aan de indertijd gemaakte afspraken.
Wat merken de arbeidsongeschikten zelf van het WAO-besluit en komen de doelstellingen van de wet wel uit de verf? Loopt het aantal arbeidsongeschikten nu werkelijk terug? Dat laatste blijkt niet uit de cijfers.
Vanaf 1 augustus 1993 is de nieuwe wet van kracht. De spil, de andere manier van keuren. Mensen moeten minder snel als arbeidsongeschikt worden aangemerkt plus WAO-ers beneden de 50 jaar moeten opnieuw gekeurd.
Het gaat erom wat iemand nog wel kan, maar of dat werk ook aanwezig is, is niet relevant. Van WAO naar WW en terug naar de bijstand.
Discussie in de studio tussen onderzoekster Caroline Rietbergen, CDA-kamerlid Pieter Jan Biesheuvel, D'66-kamerlid Arthie Schimmel en GAK-stafmedewerker Simon Knepper. In de studio in Hengelo luistert en praat mee Gerrit Grote Beverborg van het WAO-beraad in Overijssel.
Persbericht:
Elske Ter Veld: "Het kabinet moet zich aan de gemaakte afspraken over de WAO houden."
"Het kabinet mag zich niet neerleggen bij de manier waarop WAO-ers op dit moment op grote schaal via de WW in de bijstand verdwijnen", dat zei oud-staatssecretaris Elske ter Veld in Argos. Ter Veld zegt dat het kabinet begin 1991 uitvoerig heeft gesproken over wat te doen wanneer deze ontwikkeling zich zou voordoen. De Wet Arbeid Gehandicapte Werknemers (WAGW) moest in dat geval uitkomst bieden. Werkgevers zouden via een quoteringsverplichting gedwongen worden gehandicapten in dienst te nemen. "Als zou blijken dat als gevolg van het hele proces met herkeuringen, een groter dan normaal deel mensen met een handicap in de WW zou komen, dan zou alsnog zo'n sanctieverplichting door het kabinet serieus worden heroverwogen."
Ter Veld is teleurgesteld dat die bepaling niet meteen in de wet is ingevoerd. Toen tijdens de tussenbalans in 1991 grote bezuinigingen moesten worden doorgevoerd, en een nieuwe WAO-wet ter sprake kwam, wilde Ter Veld daaraan alleen onder bepaalde voorwaarden aan meewerken. "De koppeling tussen uitkeringen en minimumloon, de toepassing van de WAGW en het doorgaan van het plan Simons moesten gelijk met de nieuwe WAO-wet worden doorgevoerd. Ach, zeg ik nu als ik terug kijk, wat naïef."
De oud-secretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is vooral teleurgesteld over de houding van haar sociaaldemocratische collega's in het kabinet. "De WAGW vond iedereen een oude koe. Zo van, wat verwacht je daar nou van. We kunnen werkgevers toch niet tot zoiets verplichten."
"Dat vind ik zelf een van de jammere dingen, dat we toen omwegen zijn gaan maken met bonus-malus en dat soort gedoe. Terwijl we daar een simpele wet voor hadden. Ik heb het er gewoon niet mee gered, behalve de bepaling dat als mocht blijken dat het toch verkeerd gaat, dan zou het kabinet niet aarzelen. Welaan kabinet, aarzel niet! Jullie zijn nog niet weg, de verkiezingen komen nog."
Draaiboek reportage WAO:
Kopfragment Kok.
in: de WAO is uit het lood geslagen
uit: sociaaldemocratie daarin. 0.49.
Tekst 1.
PvdA-partijleider Kok in de zendtijd voor Politieke Partijen, 2 september 1991. Kok had het een en ander uit te leggen.
Vooral de eigen aanhang en de vakbeweging hadden er geen goed woord voor over dat uitgerekend de sociaal demokraten de verzorgingsstaat hardhandig saneerde. De PvdA kwam zwaar onder vuur te liggen. 0.21.
B.1. = NA 237870.1. vakbondsmanifestatie okt '91.
in: Als het kabinet z'n zin krijgt
uit: daar word ik doodziek van. 0.37.
Tekst 2.
Oktober 1991, het Malieveld, de grootste protestbijkomst van na de oorlog georaniseerd door vakbeweging. En de PvdA en het Kabinet begonnen wel wat te vijlen aan de scherpe kantjes. Vreemd genoeg verstomde de inhoudelijke diskussie al snel. Niemand leek verder nog geïnteresseerd in hoe de wet in de praktijk uitpakte. De WAO diskussie leek alleen nog maar over de electorale schade voor de PvdA te gaan. De PvdA raakte in een vrije val. Over enige weken slaat het echte uur van de waarheid. Hoeveel schade zal het WAO-besluit de PvdA bij de komende Tweede Kamerverkiezingen berokkenen?
Dat de traditionele aanhang de PvdA het WAO-besluit nog niet vergeven viel ook deze week nog op verkiezingsbijeenkomsten te horen. 0.55.
A.2. Boze WAO-ers in Venray mrt '94.
in: binnen, nu en
uit: dat vind ik triest. 0.37.
Tekst 3.
In Argos speculeren we vanmorgen niet over het electorale effect van het WAO-besluit maar kijken we vooral naar wat de arbeidsongeschilkten zelf er van merken en of de doelstellingen van de wet eigenlijk wel uit de verf komen. Loopt het aantal arbeidsongeschikten nu werkelijk terug?
Tot nu toe blijkt dat laatste nog niet uit de cijfers. Het aantal arbeidsongeschikten neemt nog steeds toe. In 1993 waren het er 921.700.
We spraken in de afgelopen weken ook nog eens met de architekt van het WAO-besluit, oud- staatssecretaris Elske ter Veld. En ondanks dat haar politiek loopbaan er door ten einde kwam verdedigd ze nog steeds het principe van het besluit. 0.43.
B.2.. Elske ter Veld.
in: Ik vind het volstrekt
uit: verdedig ik nog steeds. 0.18.
Tekst 4.
Vanaf 1 augustus 1993 is die nieuwe WAO-wet inmiddels officieel van kracht.
De spil waar de wet om draait, is de andere manier van keuren, van beoordelen of iemand inderdaad arbeidsongeschikt is en zo ja in welke mate. Mensen moeten minder snel als arbeidsongeschikt worden aangemerkt. Niet alleen mensen die nu arbeidsongeschikt worden maar ook bestaande gevallen jonger dan vijftig jaar, dat zijn er 320.000, moeten de komende vier jaar volgens die nieuwe criteria gekeurd worden.
Deze herkeuringen zijn in de afgelopen weken begonnen. 0.36.
A.3. herkeuring.
in: Ik wil even naar uw knieeen kijken
uit: dat is het ook niet. -----1.00----- 0.43.
Tekst 5. (over voorafgaande staart leggen)
Een kale dokterskamer in een groot kantoor van het GAK in Utrecht. Keuringsarts mevrouw Pietersen, moet deze ochtend twee jonge arbeidsongeschikten herkeuren. Het keuren volgens de nieuwe criteria is vooral om te kijken wat mensen allemaal nog wel kunnen. 0.16.
B.3. herkeuring.
in: ja, ik weet niet of de dokter het
uit: met de arbeidsdeskundige ----10--- 1.00.
A.4. herkeuring.
in: Op zich denk ik dat ik genoeg weet
uit: weer ziek melden. 1.02.
Tekst 6.
De nieuwe criteria van de WAO-wet dienen er dus vooral voor om te bepalen wat iemand nog wel kan. Met behulp van een computerprogramma wordt er vervolgens aan de hand van de medische gegevens bepaalt welk werk iemand in THEORIE nog zou kunnen verrichten. Er is geen enkele garantie dat dat werk ook echt voorhanden is. Die vacatures zijn er in werkelijkheid meestal niet.
Maar dat is sinds de invoering van de nieuwe wet niet meer het probleem van de WAO-keurders. Als eenmaal bepaalt is wat voor werk iemand nog wel maar geen passende baan beschikbaar is, dan komt de arbeidsongeschikte in de WW terecht.
Drie etages lager in het GAK-gebouw in Utrecht, kijken we ook over de schouder van de arbeidsdeskundige mee naar het invoeren van de codes, het medische belastbaarheidspatroon. 0.57.
B.4. arbeidsdeskundige met de computer.
in: deze codes breng ik in op de
uit: boren in metaal -------20--- 0.58.
Tekst 7. (tekst nogal veranderd)
in: Veel WAO-ers kunnen dat door de computer
Een arbeidsongeschikte kan in de meeste gevallen best ander werk doen. Werk waarbij hij geen last heeft van z'n kwaal. Nu met het nieuwe systeem, braakt de computer een indrukwekkende lijst met mogelijkheden uit. Maar vrijwel altijd is dat werk ver onder het niveau van de oorspronkelijke baan die de WAO-er vervulde. En dan is er ook nog dat gebrek aan vacatures en dus beland de WAO-er in de WW.
Het komt er uiteindelijk toch op neer dat iemand door z'n arbeidsongeschiktheid werkloos wordt.
Een verschuiving van de WAO naar de WW. Wat lost dat nu eigenlijk op, zo vragen de critici van het WAO-besluit zich hardop af? Het is typisch broekzak - vestzak politiek, zo vinden zij. Broekzak - vestzak politiek met de arbeidsongeschikte die het gelach uiteindelijk betaald. En is het niet onrechtvaardig dat iemand die door z'n arbeidsongeschiktheid in de WW terechtkomt na verloop van tijd in de bijstand belandt, op het bijstand minimum terecht komen?
dekor van NB 79194.1. 0.52.
Afgelopen maandag, buurthuis De Kiosk in Venray. Een kleine honderd uitkeringsgerechtigden luisteren naar de Tweede Kamerleden Biesheuvel van het CDA en Van Zijl van de PvdA. De Industriebond FNV organiseert een debat over de toekomst van de sociale zekerheid. Van Zijl van de PvdA hoopte vooraf nog dat het voornamelijk over het CDA en de AOW-uitglijder van Brinkman zou gaan, maar dat valt tegen. Er zijn arbeidsongeschikten in de zaal en die vinden de WAO minstens zo
aktueel 0.55.
(+0.10)
A.5. Venray zaal.
in: Meneer van Zeil
uit: t'is een spelletje 2X ---28---- 1.02.
MUZIEKBRUG.
B.5. Venray, gesprek achteraf over de computer.
in: (applaus), ze hebben me 15%
uit: is toch. ---8---- 1.45.
Tekst 8. Nog bewerken.
Inmiddels blijkt dat mensen door de nieuwe wet weer arbeidsgeschikt worden verklaard. Hun WAO-uitkering in de meeste gevallen verliezen. Geen werk kunnen vinden en vervolgens in de WW terecht komen. Dit blijkt ook uit een eerste onderzoek dat een paar weken geleden uitkwam. In de studio onderzoekster Caroline Rietbergen. Maar ook CDA-kamerlid Pieter Jan Biesheuvel, D'66-kamerlid Arthie Schimmel, en GAK-stafmedewerker Simon Knepper. In studio Hengelo luistert en spreekt mee, Gerrit Grote Beverborg van het WAO-beraad Overijsel. Van de PvdA wilde niemand aan het debat deelnemen, het trauma is blijkbaar nog te groot.
Ook de heer Knepper van het GAK onderschrijft nog eens dat een groot deel van de huidige WAO-ers hun uitkering in de komende tijd zal verliezen. 1.01
A.6. debat.
in: (Knepper) Het ziet er naar uit dat
uit: daar zitten wij hiervoor. 2.56.
Tekst 9.
Arbeidsongeschikten weer aan een baan helpen, zegt meneer Grote Beverborg van het WAO-beraad. Zeker als de stafmedewerker van het GAK, meneer Knepper, gelijk krijgt, hij zegt dat het GAK verwacht dat nog maar 20% van de arbeidsongeschikten een volledige WAO-uitkering zal krijgen in de toekomst. Al die gedeeltelijk arbeidsongeschikten die dan dus geen WAO-er meer zijn zullen of een baan moeten krijgen of in de WW belanden.
De politici kunnen zich dan in de toekomst misschien op de borst kloppen omdat er getalsmatig minder WAO-ers zijn , kijk eens er zijn nu toch veel minder WAO-ers. Maar het blijft gegoochel met cijfers. Het verandert allemaal niets aan de onmogelijkheid voor arbeidsongeschikten om zich weer een plaatsje te verwerven op de arbeidsmarkt.
Ook oud-staatssecretaris Elske ter Veld erkent dat het daarmee
beroerd gesteld is. 0.31.
B.6. Ter Veld
in: er wordt onvoldoende
uit: tot de gewenste uitkomsten. 2.41.
A.7. vervolg debat.
in: (Max pakt de draad weer op) Elske ter Veld
(fragment Ter Veld begint op 7.30)
uit: verkiezingen komen nog. 10.54.
B.7. vervolg debat.
in: (Max pakt het weer op) Fragmenten uit een gesprek
uit: dank u allemaal voor de discussie. 4.59.