*** START TRANSCRIPTIE***

Transcriptie 'De strijdmethodes in het VUMC' Argos, 1 februari 2014

Presentator Max van Weezel: Maar nu naar het VU Medisch Centrum, het ziekenhuis in Amsterdam waar de artsen anderhalf jaar geleden zo vreselijk veel onderlinge ruzie maakten. Maakten, of doen ze het nog steeds?Eric Arends en Sanne Boer togen naar Amsterdam-Buitenveldert. Dit is hun verslag.

Professor Hans van den Heuvel: Potverdikke! Ja, ik schrik hier wel van, wat u mij hier voorlegt aan documenten. Dit zijn intriges aan het worden.

Sacha van Tongeren, dochter van overleden longpatiënt: Je zit zelf in een rouwproces. Ja, en als je dan dit hoort achteraf, dat er een spel wordt gespeeld waar je dan onderdeel van bent. Ja, dat is natuurlijk heel schokkend om te horen.

Van den Heuvel: Dat een hoge ambtenaar dit soort stappen zet, vind ik buiten proportie en ook ethisch onverantwoord. Niet deugen.

Argos: Wat gebeurde er écht tijdens het conflict in het VUmc? Anderhalf jaar geleden onthulden we dat hevige interne ruzies tussen artsen en chirurgen van dat ziekenhuis de patiëntveiligheid in gevaar brachten. De Inspectie voor de Gezondheidszorg greep in, de raad van bestuur vertrok grotendeels, einde conflict. Zo lijkt het. Maar zo eenvoudig ligt het niet. Sterker, ondanks een nieuwe leiding sluimert het conflict nog altijd voort. En dat komt omdat een belangrijk deel van het verhaal nooit goed is uitgezocht.

Anonieme bron: Er zijn allerlei afspraken gemaakt om nieuwe ruzies te voorkomen. Maar die afspraken worden regelmatig geschonden, waardoor sommige medewerkers elkaar nog steeds wantrouwen. Dat is geen werkomgeving waar je je op je gemak voelt.

Argos: Wij hielden de afgelopen maanden opnieuw gesprekken met vele betrokkenen, en kregen de beschikking over vertrouwelijke documenten, die de ruzie in een ander daglicht zetten. En daarbij speelt een topambtenaar uit Den Haag een bijzondere rol.

Van den Heuvel: Dit lijkt heel duidelijk op samenzwering.Vraag: Echt waar? Jazeker, deze topambtenaar die gaat zich bemoeien, niet alleen met de interne gang van zaken in een ziekenhuis, maar ook - met voorbijgaan van de regels - hoe er moet gehandeld worden.

Argos: Waar ging de ruzie tussen de specialisten eigenlijk over? Wat waren de motieven van de klokkenluiders in deze zaak? En waarom werd het onderzoek naar de dood van een longpatiënt maar half uitgevoerd?

Sacha van Tongeren: Waarom is het zo moeilijk om uit te leggen wat er tijdens een operatie is gebeurd aan een familie? Kerntaak, in mijn ogen, van een ziekenhuis. Ja, wat zit daar dan achter?

Argos: Argos over verregaande broederliefde, behulpzame politieke vrienden en oorlogsstrategieën in een academisch ziekenhuis.

Fragmenten uit nieuwsprogramma's over VUmc-conflict. Goedenavond. Een conflict tussen een aantal specialisten in het VU Medisch Centrum is zo hoog opgelopen, dat het onderlinge vertrouwen totaal is verdwenen. Samenwerking is vrijwel niet meer mogelijk en een oplossing is ver te zoeken. Dat staat te lezen in een rapport van een conflictbemiddelingsbureau. Het is in handen van het VPRO - programma Argos. / VUmc zet tweede klokkenluider op non-actief. Grootste verliezers daar, lijken de patiënten. / Er kan altijd iets gebeuren op de werkvloer, dat er een conflict ontstaat, maar dit ettert zo ontzettend lang door, dat is echt onacceptabel.

Argos: Het was groot nieuws in de zomer van 2012. De ruzie tussen artsen en specialisten in het VU Medisch Centrum was zo geëscaleerd, dat de patiëntveiligheid in het ziekenhuis in gevaar was. De Inspectie voor de Gezondheidszorg stelde het VUmc onder verscherpt toezicht. De leiding van het ziekenhuis stapte op, er verschenen evaluatierapporten, er kwamen verzoeningsgesprekken, hele afdelingen gingen op de schop. Met man en macht werkte men aan verbetermaatregelen. Onder leiding van een nieuwe voorzitter van de raad van bestuur, ex -politicus Wouter Bos, lijkt het ziekenhuis helemaal klaar voor een nieuwe start. Maar toch smeult het vuur van de strijd tussen de dokters nog steeds. Dat merken we tijdens gesprekken met VUmc-medewerkers.

Anonieme bron: De zogenaamde oplossing van het conflict in het VUmc is uiterst teleurstellend verlopen. Rick Paul is hier nog steeds aan het werk. Krap twee jaar geleden hebben elf chirurgen het vertrouwen in hem officieel, per brief aan de raad van bestuur, opgezegd. Aan die situatie is in de tussentijd niets veranderd. Het is nog steeds mogelijk dat je als chirurg bent gedwongen om met Rick Paul samen te werken. Dan moet je dus doen alsof er niets aan de hand is, alsof er niets is gebeurd. Dat is toch vreemd?

Argos: Aanleiding voor de ruzie zijn twee meldingen bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg van sterfgevallen van patiënten. De eerste melding wordt gedaan in maart 2011, door longchirurg Rick Paul. En de tweede in december van dat jaar, door longarts Piet Postmus. Op de intensive care, de IC, zou de kwaliteit van de zorg ver onder de maat zijn. In het ziekenhuis ontstaat boosheid, want andere artsen vinden de meldingen totale onzin. Ze vinden dat er niks mis is gegaan. Maar ze zijn vooral boos over de manier waarop Paul en Postmus de kwesties aan de orde stellen. Die wachten de uitkomsten van interne onderzoeken naar de sterfgevallen niet af, en stappen buiten de raad van bestuur om naar de inspectie. En dat is in het ziekenhuis not done. Rick Paul wordt op de IC- afdeling tot persona non grata verklaard en wordt enkele maanden op non-actief gesteld. Na een halfjaar wordt het verscherpt toezicht van de inspectie opgeheven. En Rick Paul gaat weer aan de slag.

Anonieme bron: Er zijn allerlei ingrijpende veranderingen in de organisatie van het ziekenhuis doorgevoerd, alleen maar om één persoon te herbergen. En daardoor dringt de gedachte zich op, dat Rick Paul voor sommigen koste wat kost behouden moet blijven.

Argos: We merken tijdens vele achtergrondgesprekken met medewerkers uit het ziekenhuis dat de kou nog steeds niet uit de lucht is. En dat heeft minstens twee oorzaken. Ten eerste bestaat onder medici het sterke vermoeden dat één van de hoofdrolspelers in de ruzie, longchirurg Rick Paul, bescherming geniet van hogerhand.

Paul zou die bescherming krijgen van z’n broer, Harry Paul, een invloedrijk ambtenaar in Den Haag, die over een uitgebreid netwerk zou beschikken. Medewerkers in het VUmc zeggen te vermoeden dat topambtenaar Paul tijdens het conflict in het ziekenhuis achter de schermen aan de touwtjes heeft getrokken. Twee jaar geleden werden deze vermoedens ook al geuit, in een rapport van een conflictbemiddelingsbureau.

Citaat uit 'Conflictanalyse Heelkunde' De invloed, of vermeende invloed van deze broer hangt als een schaduw over deze kwestie en roept veel wantrouwen op bij de chirurgen. De wijze waarop de heer Rick Paul zijn broer ter sprake brengt, wordt als bedreigend en onveilig ervaren.

Argos: De andere reden voor de aanhoudende onvrede is het feit dat de tweede melding van een sterfgeval aan de inspectie niet bevredigend is afgehandeld. De dood van deze longpatiënt is nooit volledig onderzocht. Toeval of niet, maar juist dat deel van de behandeling waar longchirurg Paul medeverantwoordelijk voor was, bleef daardoor buiten beschouwing. Wat steekt daarachter? Dat vragen sommige medewerkers zich af. Moest Rick Paul uit de windworden! gehouden? We besluiten het uit te zoeken. Te beginnen bij die hoge ambtenaar, die geholpen zou hebben.

Fragment Harry Paul in Nieuwsuur: De firma Selten heeft vlees ingekocht, rundvlees ingekocht, ook paardenvlees ingekocht. Maar wij zien in zijn administratie dat hij alleen maar rundvlees verkoopt. Waar is dat paardenvlees gebleven?

Argos: Harry Paul. De broer van longchirurg Rick Paul, in een uitzending van Nieuwsuur in april vorig jaar. Paul is de hoogste baas bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, en reageert hier op de ontdekking van fraude met vlees. Deze topambtenaar heeft een rol gespeeld bij de eerste calamiteitenmelding die zijn broer Rick deed bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Dat meldt de inspectie zelf in haar rapport.

Citaat inspectierapport: Hierop legde longchirurg Paul de casus in geanonimiseerde vorm aan de inspectie voor, via zijn broer.

Argos: Rick Paul meldde deze casus dus bij de inspectie met hulp van z’n broer Harry. Die was toen net gestopt als hoofd van de inspectie van het ministerie van VROM. Dankzij die baan kent Harry ook het klappen van de zweep bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg. En hij is een goede bekende van de hoogste baas bij die inspectie, Gerrit van der Wal. Hoe ver ging die betrokkenheid van Harry Paul bij z’n broer? Heeft Paul bijvoorbeeld de calamiteitenmelding van zijn broer Rick en de grote ruzie die daarop volgde, persoonlijk besproken met de baas van de inspectie? We vragen het aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg.

Inspectie voor de Gezondheidszorg: Er is inderdaad contact geweest tussen Harry Paul en de inspectie. Dat was kort en informeel. Harry Paul en Gerrit van der Wal zijn elkaar afgelopen tijd bij bepaalde gelegenheden wel eens tegengekomen. En daar is de melding die Rick Paul bij de inspectie heeft gedaan wel eens ter sprake gekomen.

Argos: Heeft topambtenaar Paul in dat contact gepleit voor de belangen van zijn broer? Daar krijgen we in dit stadium nog geen antwoord op. Maar de inspectie geeft wel iets anders toe, in antwoord op onze vragen.

Inspectie voor de Gezondheidszorg: De toenmalig inspecteur- generaal, Gerrit van der Wal, heeft de minister van VWS omwille van de transparantie eenmalig gemeld dat de broer van de betrokken arts een collega-inspecteur-generaal is. Maar dat van geen enkele betrokkenheid bij of beïnvloeding van de zaak sprake is geweest of zal zijn.

Argos: Dat leggen we voor aan Hein Abeln. Abeln is bestuursadviseur in de zorg, met name voor ziekenhuizen, en was jarenlang voorzitter van de raad van advies van de Inspectie voor de Gezondheidszorg.

Hein Abeln: Ja, je daagt politieke bemoeienis uit, toch op z’n minst. Dit is niet alleen maar informeren. Het risico is dat de minister dan denkt: hier moet ik wat mee. En vervolgens zou ze kunnen bellen: nou Gerrit, kijk een beetje uit. Nou, dat moet je niet willen. Door die informatie te delen, kan zij ineens met die informatie aan de haal. En moet ze ook. Ik bedoel: je geeft die informatie aan een politiek gevoelig mens, en ja, dan is het ook heel belangrijk dat ze er iets mee doet.

Argos: Dan stuiten we op nog iets anders. En dat gaat over de tweede reden waarom onder artsen in het VU-ziekenhuis grote onvrede bestaat, namelijk over de tweede melding bij de inspectie, over een overleden longpatiënt. Meneer Van Tongeren.

Sacha van Tongeren: Wij waren bij hem. We zijn met z’n allen daar naartoe gegaan. En we hebben ook gewacht, in zo’n familieruimte, wat eindeloos lang duurde, de operatie heeft elf uur geduurd. Ja, je wilt niet weten hoe je er dan bij eh... Ik hing aan het plafond gewoon, je wordt helemaal krankzinnig.

Argos: Sacha van Tongeren. Bij haar vader moet een heel grote tumor, tussen de longen en het hart, worden verwijderd.

Van Tongeren: Volgens mij begon het gewoon ’s morgens, en ’s avonds laat kwam die naar buiten, dokter Paul, en die heeft toen heel kort - want die was volledig gesloopt, zag je al - even kort verteld wat hij had aangetroffen. Het was eigenlijk een openhartoperatie, een longoperatie tegelijk. Ontzettend veel bloed verloren, vertelde hij al. En je zag ook wel aan hem dat ie ... Hij was niet blij. Niet van: het is me gelukt of zo. Dat was absoluut niet aan de orde.

Argos: De dood van meneer Van Tongeren is aan de inspectie gemeld. Maar gek genoeg, deze casus is nooit goed uitgezocht. Waarom niet? Er is alleen maar gekeken naar wat er mogelijk fout ging ná de operatie, toen meneer Van Tongeren op de intensive care lag. Want volgens de melder, longarts Postmus, lag dáár het probleem: bij de intensive care-artsen. Die hadden volgens hem - zoals wel vaker - niet geluisterd naar de adviezen van de specialisten. En daardoor zijn de overlevingskansen van meneer Van Tongeren drastisch afgenomen. En dat is vreemd, want uit de medische verslagen over de behandeling van meneer Van Tongeren blijkt dat er ook tijdens en vlak na de operatie complicaties waren. Zo verloor meneer Van Tongeren tijdens de ingreep onvoorzien twaalf liter bloed, kreeg hij kort nadien een klaplong en moest hij bij aankomst op de intensive care worden gereanimeerd.

Sacha van Tongeren: Het was meteen al duidelijk dat het zo’n zware operatie was geweest, dat het echt de vraag was of ie daar uit zou komen. En dat is eigenlijk niet echt gebeurd.

Argos: Het ziekenhuis wil de zaak van meneer Van Tongeren aanvankelijk in z’n geheel laten beoordelen door een externe commissie. Drie hoogleraren uit het UMC Utrecht en het AMC worden daarvoor gevraagd. Zij krijgen de opdracht om de gehele behandeling te onderzoeken, inclusief de operatie - het deel waarvoor Rick Paul, als chirurg, verantwoordelijk is. Maar nog voordat die externe commissie met haar onderzoek aan de slag kan, wordt ze alweer ontbonden. En dat gebeurt op advies van de inspectie.

Hein Abeln: Dit heb ik nog nooit meegemaakt, je gaat zeker niet aan een instelling zeggen: maak het onderzoek maar kleiner. Ver-bá-zend!

Argos: Waarom geen externe onderzoekscommissie? Waarom vond de inspectie het onnodig om het overlijden van meneer Van Tongeren in z’n geheel te laten onderzoeken? En waarom adviseerde zij het ziekenhuis om alleen de zorg op de IC- afdeling uit te pluizen? Ook de Tweede Kamer wil na onze uitzending weten hoe dat komt. Minister Schippers van Volksgezondheid antwoordt de Kamer dat het geplande onderzoek van het ziekenhuis te breed was. En dat daardoor de focus op de inhoud van de melding bij de inspectie, dus de veronderstelde fouten op de intensive care, verloren dreigde te gaan. Dat leggen we voor aan Hein Abeln, die de inspectie jarenlang adviseerde. Gebeurt het wel eens dat de inspectie een zorginstelling adviseert om geen extern onderzoek te laten doen?

Hein Abeln: Nee. Tenminste, ik kan me niet voorstellen dat dat gebeurt. Ik denk eerder dat het de andere kant op gaat. Dus dat iemand zegt: ik wil het zelf onderzoeken, en dat de inspectie zegt: dat is niet voldoende. Vraag: Dat ligt meer voor de hand? Dat ligt voor de hand, ja. Nee, ik kan me deze kant niet voorstellen. V: En als bijvoorbeeld de zorginstelling die externe commissie een iets breder onderzoek wil laten doen? Kan dat dan een argument zijn voor de inspectie om te zeggen: nee, dat externe onderzoek moet je niet doen, je moet je beperken tot het kleine onderzoek en dat moet je gewoon zelf doen? Nee, dat is echt ongebruikelijk. V: Waarom dan? Kan toch te groot zijn, misschien? Ja, maar daar gaat de inspectie niet over. Daar gaat de instelling over. De instelling mag alles onderzoeken wat ze nodig vindt en de inspectie mag zeggen: ik heb maar een klein stukje nodig. Prima. Maar het is echt aan de instelling om de breedte van het onderzoek te bepalen. En de inspectie moet zich daar absoluut niet mee bemoeien. Ik heb ook nog nooit meegemaakt dat de inspectie een beperking voorstelde. V: En nu zegt minister Schippers in antwoord op vragen van Kamerleden over deze zaak: nee, de focus lag te weinig op de inhoud van de melding. Ja, daar kan ik niks mee. Dat strookt niet met het toezichtskader van de inspectie bij kwaliteit.

Argos: Dan krijgen we de beschikking over een grote stapel interne documenten. Ze hebben betrekking op een periode van vijf jaar, van 2008 tot en met 2012. De stukken geven een gedetailleerd inzicht in hoe de ruziënde specialisten in het conflict te werk zijn gegaan. Opvallend daarin is de rol van longarts Piet Postmus en longchirurg Rick Paul. Advocaat en voormalig hoogleraar ambtenarenrecht Loe Sprengers.

Loe Sprengers: Ik zit hier achter een stapel documenten die jullie mij hebben laten lezen. Verschillende documenten, in de tijdsvolgorde ook neergezet, waarvan aannemelijk is dat deze ook zo gebruikt zijn. Dus in die zin maken ze een authentieke indruk.

Argos: In de documenten lezen we iets pikants. Rick Paul heeft bezwaar gemaakt tegen de externe onderzoekscommissie. En dat heeft ie gedaan op advies van zijn broer, Harry Paul. Zou dat de reden zijn dat die commissie er niet is gekomen? We leggen de stukken ter duiding voor aan verscheidene deskundigen.

Loe Sprengers: Uit de stukken die ik hier lees blijkt ook dat er actief meegedacht is door Harry Paul met zijn broer en zijn collega Piet Postmus over hoe om te gaan met het conflict en welke stappen en strategieën daarin te bedenken zouden zijn om het aan te pakken.

Argos: Harry Paul en zijn broer, longchirurg Rick Paul, blijken al heel vroeg, in 2009, contact met elkaar te hebben over problemen op de werkvloer van het VUmc.

Citaat uit documenten: Mijn broertje volgt deze zaak vaak met grote belangstelling. Hij zal de informatie die hij privé krijgt niet gebruiken, maar hij geeft wel aan dat bij de eerste gelegenheid dat iets naar buiten komt, de inspecteur -generaal van de Inspectie voor de Gezondheidszorg ogenblikkelijk zal komen. Ik heb begin deze week een tijd met hem zitten praten.

Argos: Om onze bronnen te beschermen, kunnen we uit de meeste stukken niet citeren. De deskundigen die onze informatie beoordelen en analyseren, krijgen wel volledige inzage in de documenten - op vertrouwelijke basis. We lezen dat longchirurg Rick Paul en longarts Piet Postmus hun calamiteitenmeldingen aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg in 2011 niet uitsluitend doen om de kwaliteit op de intensive care aan de orde te stellen. Ze alarmeren de inspectie ook met een ander doel: het wegwerken van het hoofd van de intensive care, Armand Girbes. Girbes heeft op dat moment in het ziekenhuis een machtige dubbelfunctie: hij is naast chef van de intensive care ook voorzitter van Divisie IV, waarin diverse ziekenhuisafdelingen zijn ondergebracht. En als hoofd van die divisie heeft Girbes enkele jaren eerder twee hoogleraren uit hun functie ontheven. Een besluit dat bij Paul en Postmus veel kwaad bloed heeft gezet. In hun ogen is Girbes met zijn autoritaire opstelling en werkwijze een gevaar voor de patiëntveiligheid. En daarom moet ie weg.Hoe! beoordeelt Jan Klein, emeritus hoogleraar Veiligheid in de Zorg, de documenten?

Jan Klein: Mij valt op dat die met name een strategische lading hebben. Men is bezig met de strijd om Armand Girbes uit positie te brengen. V: Als divisiehoofd? Als divisiehoofd. En om eventueel die divisiestructuur te veranderen. Met name ook over: hoe kunnen we ons doel nu bereiken en hoe kunnen we in dat hele spel onze posities sterk houden of versterken? V: U heeft diverse citaten gelezen. Als u kijkt naar de inhoud, wat is uw kwalificatie daarvan? Dat de spelers een bepaalde bedrijfsblindheid gekregen hebben ten aanzien van hoe je nu in de patiëntenzorg moet handelen.

Argos: Dat ze de belangen van de patiënt soms uit het oog verliezen, blijkt onder meer uit hun opstelling in het geval van longpatiënt Van Tongeren. Er is iets vreemd met deze zaak: waar Rick Paul eerder dat jaar, in de eerste casus, de mogelijke calamiteit volgens de regels vrijwel direct meldde bij de inspectie, besluiten Paul en Postmus nu, bij de tweede casus, bewust te wachten. En dat is in strijd met de wettelijke voorschriften. Want die eisen dat een mogelijke calamiteit zo snel mogelijk bij de inspectie moet worden gemeld. Waarom stellen ze nu die melding ineens uit?

Jan Klein: Dat is op zich ook bijzonder. Want wat je hoopt, en wat je nastreeft met z’n allen in een ziekenhuis, is dat als er dit soort ernstige dingen gebeuren, waarvan je zou kunnen leren als organisatie, dan moet je zo’n situatie op korte termijn bespreken met het team. Gewoon simpelweg met de gedachte: hoe kunnen we de volgende patiënt weer beter behandelen? Zo is het ook opgepikt, maar er zit wel drie weken tussen. V: En wat zegt dat dan? Nou, dat men er misschien wel even over nagedacht heeft, van: hoe kunnen we deze situatie gebruiken in het conflict, zodat we onze tegenstander een hak kunnen zetten?

Argos: Uit de documenten blijkt waarom Paul en Postmus de wet deze keer links laten liggen. Ze hopen eerst nog meer informatie te verzamelen, die onvoordelig is voor de IC- afdeling. Informatie die zij kunnen toevoegen aan, zoals zij dat noemen, 'het dossier-Girbes'. Rick Paul heeft ruggespraak gehouden met z’n broer, Harry Paul. En ook die heeft hem geadviseerd om geen haast te maken met de melding, om te kijken of de ziekenhuisleiding - waar zij inmiddels diep wantrouwen tegen koesteren - de zaak goed afhandelt. Professor Hans van den Heuvel is lid van de onderzoeksgroep integriteit van bestuur van de Vrije Universiteit en hij was ook voorzitter van de commissie ‘Schoon Schip’, die vorig jaar onderzoek deed naar de zaak Ton Hooijmaijers in Noord-Holland. We vragen hem om de rol van Harry Paul in dezen te beoordelen.

Hans van den Heuvel: Dit lijkt heel duidelijk op een samenzwering. V: Echt waar? Jazeker!. Deze topambtenaar die gaat zich bemoeien, niet alleen met de interne gang van zaken in een ziekenhuis, maar ook - met voorbijgaan van de regels - hoe er moet gehandeld worden. Die adviseert daarin. Strategisch, dus niet inhoudelijk. Dat is zeer vergaand. V: Dit gaat verder dan: je broer helpen? Jazeker, dit overschrijdt de grenzen van broederliefde. Harry Paul heeft zich wel op een groteske manier in deze zaak gemengd. Dit gaat veel verder dan je broer een dienst bewijzen.

Sacha van Tongeren: Wij hebben kort na de crematie contact gezocht. En dat heeft best een tijdje geduurd, dat dat gesprek er kwam.

Argos: Sacha van Tongeren, de dochter. Zij mailt naar Rick Paul op 21 november, een maand nadat haar vader is overleden. Sacha wil graag een afspraak met dokter Paul, om de operatie en de dramatische nasleep te evalueren.

Sacha van Tongeren: Ik kan het me niet meer helemaal scherp herinneren, maar ik denk dat het uiteindelijk zes weken na het overlijden heeft plaatsgevonden. V: En dat was alleen met dokter Paul? Nee, dat was met dokter Paul en de medisch directeur. V: Wat was de reden die u kreeg voor de lange duur? U zegt: zes weken heeft het geduurd? Ja, daar werd niet speciaal een reden voor opgegeven, meer dat dat zo via zo’n secretariaat gaat, en: volle agenda’s, ja.

Argos: Maar uit de documenten blijkt iets heel anders. Paul en Postmus schuiven het gesprek met Sacha van Tongeren om tactische redenen opzettelijk voor zich uit. Er is namelijk een kritisch inspectierapport op komst, over het overlijden van de longpatiënt uit de eerste melding. En dat zal, zo vermoeden zij, de nodige ophef opleveren over de situatie op de intensive care. En dus ook over het hoofd van die afdeling, Armand Girbes. Longarts Postmus hoopt dat de nabestaanden van meneer Van Tongeren door die ophef nog meer vragen zullen hebben over het functioneren van Girbes en de IC - afdeling. Waarmee hun doel om Girbes weg te krijgen weer een stukje dichterbij komt. Die informatie leggen we voor aan Jan Klein, oud-hoogleraar Veiligheid in de Zorg. Wat vindt hij van deze opstelling nvan Paul en Postmus?

Jan Klein: Dat vind ik heel kwalijk. Het is natuurlijk dramatisch als er iemand overlijdt. En als er dan een verzoek komt van familie om daarover te spreken met de behandelend arts, dan moet daar zo snel mogelijk op ingegaan worden. Maar als je toch ook vanuit een strategische overweging - en zo heb ik dat geïnterpreteerd - zegt van: nou, laten we dat gesprek toch nog maar even uitstellen, dan doe je die familie enorm tekort, want die moet door na zo’n overlijden. En voor de rouwverwerking is die timing heel belangrijk.

Sacha van Tongeren: Ja en als je dan dit hoort, achteraf, dat er een spel wordt gespeeld waar je dan onderdeel van bent, ja, dat gaat natuurlijk heel ver eigenlijk.

Loe Sprengers: Nou ja, en als ik nog verder kijk naar zaken die ik hier lees, dan blijkt daar bijvoorbeeld ook uit dat er tussen Harry Paul en een lid van de raad van toezicht met regelmaat contact geweest is over het geschil dat rondom zijn broer is ontstaan bij het VUmc.

Argos: Dat zegt voormalig hoogleraar ambtenarenrecht Loe Sprengers. Hij doelt hier op het contact van Harry Paul met Hans Berg, lid van de raad van toezicht van het VUmc. Berg is in die raad van toezicht een grote belangenbehartiger van de zaak van longchirurg Rick Paul. Dat blijkt uit de documenten. En Berg geeft Harry Paul informatie over hoe er in de raad van toezicht en in de raad van bestuur wordt gepraat over het conflict, en over de rol van broer Rick. En die krijgt die informatie zelf ook, want Harry speelt die informatie aan hem door. Maar dat is vertrouwelijke informatie.

Integriteit-deskundige Van den Heuvel: Ik vind het vooral kwalijk dat iemand uit de raad van toezicht uit de school klapt, in een zaak die heel brisant lijkt te zijn, die heel gevoelig ligt, waarin de posities nog niet duidelijk zijn en waar de feiten nog op tafel moeten komen. Dus dat lijkt mij een fundamentele fout die gemaakt is door het lid van de raad van toezicht, de heer Berg. En ja, die topambtenaar zit helemaal fout, omdat die zich niet met zo’n zaak moet bemoeien. Die topambtenaar is alleen maar in staat om iets voor zijn broer te doen, desgevraagd - blijkt uit de documenten - door gebruik te maken van zijn hoge functie, en ook gebruik te maken van zijn netwerk, waarin de belangrijke spelers in deze kwestie, om die in te schakelen ... Ja, dat is misbruik maken van je overheidsfunctie.

Argos: Maar hoe zien Harry Paul en Hans Berg dat zelf? Beiden wilden ze niet met hun stem op de radio, en daarom lezen we voor wat ze tegen ons hebben gezegd.

Harry Paul: Ik wil benadrukken dat ik mijn broer gewoon als privépersoon heb geholpen. En ik wil benadrukken dat ik me inhoudelijk niet met deze zaak heb bemoeid of over de streep ben gegaan. Hans Berg is een oud-docent bestuurskunde van mij. Ik wist niet dat hij in de raad van toezicht zat, laat ik dat even voorop stellen. Hij is met een proefschrift bezig. Hij was bij mij in maart of april 2011, en vervolgens hadden we het over integriteit, hadden we het over een aantal onderwerpen. En toen zei ik dat er op dit moment ook in mijn familierelatie best een heftig geval speelde. En toen heb ik hem ook verteld dat er een calamiteitenmelding was geweest en dat er problemen waren. En toen zei hij, na een kwartiertje: maar weet jij wel dat ik inde! raad van toezicht van het VUmc zit? Ik zei: nee, dat weet ik helemaal niet. Zo is het gegaan.V:! En hoe is dat verder gegaan? Berg heeft het ter sprake gebracht in de raad van toezicht?Dat! moet u aan hem vragen.

Argos: En dat doen we. V: Waarom heeft u Harry Paul op de hoogte gebracht van de gesprekken en standpunten in de raad van toezicht en de raad van bestuur?

Hans Berg: Ik moest het kwijt. V: Maar u weet dat dat niet mag. Nee, dat mag misschien niet, het mag zeker niet, dan heb ik daar ook een fout gemaakt. Maar ja, het is toch menselijk? Het was een hele nare periode in mijn leven, ik stond helemaal alleen in de raad van toezicht. Ja, ja... dat heb ik niet goed gedaan, dat had niet gemogen, dat geef ik toe. U moet weten, we hebben het over Rick Paul, dat is een heel aardige man. Ik vond dat hij de ruimte moest krijgen om gehoord te worden door de raad van bestuur. En ik vond dat hij, nadat hij op non-actief was gesteld vanwege de meldingen aan de inspectie, gerehabiliteerd moest worden.

Argos: Harry Paul was in een vorige functie directeur Voedselkwaliteit en Diergezondheid op het ministerie van Landbouw, onder toenmalig minister Cees Veerman. Dezelfde Cees Veerman die tijdens het conflict voorzitter is van de raad van toezicht van het VU Medisch Centrum. In de documenten lezen we dat Harry Paul de mogelijkheid oppert of het niet verstandig is dat hij contact opneemt met Cees Veerman.

Integriteit-deskundige Van den Heuvel: Goh!... goh... Potverdikke. Pótverdikke... Potverdikke, dit wordt toch wel erg uit... Dit is intrigerend, hè. Dit zijn intriges aan het worden. Wat ik hier lees ... ja. Ja, ja, ja. Potverdikke. Ja, ik schrik hier wel van, wat u mij hier voorlegt aan documenten. De affaire tussen de specialisten heeft...ja, dreigt uit te lopen op een intrige. Er wordt geschermd met informatie, met mogelijke ontwikkelingen, met een handje helpen, moeten er meer mensen ingeschakeld worden? Dit is een affaire die, tot zover ik het lees, dreigt uit de hand te lopen.

Argos: We bellen met Harry Paul. Die wil helemaal niks kwijt over een eventueel contact met Veerman. Maar, na lang aandringen, zegt hij het volgende:

Harry Paul: Nou ja, laat ik zo zeggen: ik ben regelmatig Cees tegengekomen in allerlei gremia. En ik heb hem er alleen maar op gewezen dat ik hoopte dat hij in deze kwestie zijn verantwoordelijkheid als bestuurder zou nemen. Punt. V: En wat is daarvan de boodschap, van zo’n mededeling? Nou ja, laat ik zo zeggen, ik heb altijd gezegd, of het nou tegen mijn vrouw was of tegen een ander: het gaat er mij niet om dat mijn broer gelijk krijgt. Daar gaat het helemaal niet om. Het gaat er wel om dat deze zaak eerlijk behandeld wordt. Als mijn broer het fout heeft, dat heeft ie het gewoon fout. Maar op het moment dat hij om een gesprek met de raad van bestuur vraagt en hij krijgt dat niet, dat heeft mij verbaasd. Ik heb dus ook altijd alleen maar tegen Cees gezegd: Cees, ik hoop wel dat je je verantwoordelijkheid neemt.

Van den Heuvel: Ja, dat lijkt een hele neutrale uitlating. Maar die is veelzeggend. Die dekt een enorme lading. Dat wil ook zeggen dat je daar niet stilzwijgend aan voorbij kunt gaan, dat je er aandacht aan moet schenken, dat je daar ook personen die er toe doen in moet mengen, redelijkerwijze. Is niet verplicht, maar het hoort wel zo. En dat je ook moet terugkoppelen. Dat wordt niet op afroep gedaan, na twee weken, van: wat heb je eraan gedaan? Maar dat zijn de mores. V: Dus zo’n opmerking, daar gaat die boodschap van uit? Die heeft een enorme lading, dat kan niet zo maar per ongeluk gedaan worden, nee. V: Maar vertelt u eens dan, wat is dan de boodschap van zo’n zin? Nou, als ik 'm moet interpreteren: het is gewenst dat je - lees: mijn broer - helpt. Jazeker. V: Dat is eigenlijk de boodschap? Ja. Je kent je verantwoordelijkheid: dat is nogal wat. Iemand aanspreken op zijn verantwoordelijkheid, dat is heel streng. Dat is veelzeggend.

Argos: Voormalig hoogleraar aan de VU Van den Heuvel. We leggen onze bevindingen voor aan oud-huisarts en SP -Tweede-Kamerlid Henk van Gerven. Over het onderzoek van de externe commissie dat niet is doorgegaan, en over de contacten van Harry Paul met oud-inspecteur-generaal van de inspectie Van der Wal, zegt van Gerven:

Henk van Gerven: Deze hele kwestie wil ik toch voorleggen aan minister Schippers. Zij is natuurlijk politiek verantwoordelijk voor de inspectie. Waarbij ik zal vragen haar oordeel te geven over wat er is gebeurd. Is er sprake van laakbaar handelen van aan de ene kant de inspecteur- generaal Van der Wal, maar aan de andere kant natuurlijk ook topambtenaar Harry Paul? Hebben die volstrekt integer gehandeld? Nou, dat moet worden beoordeeld. En ten tweede vind ik het erg belangrijk dat toch dat uitgebreide onderzoek plaatsvindt. Want Rick Paul is weer in functie, en ik denk dat -gezien wat we gehoord hebben - het ontzettend belangrijk is dat de onderste steen boven komt. En volstrekte duidelijkheid is ook nodig, om naar de toekomst toe daar een werkbare, goede situatie te krijgen. Want ik denk dat er nu een situatie is van gewapende vrede. Maar dat is natuurlijk geen goede basis voor toekomstig goed functioneren. En we moeten natuurlijk niet een herhaling hebben van wat er gebeurd is. Want als er tussen specialisten niet goed wordt samengewerkt, is dat een groot risico voor de kwaliteit van de geboden zorg.

Presentator Max van Weezel: Had iedereen maar een broertje als Harry Paul. U hoorde een reportage van Eric Arends, Sanne Boer, Kees van den Bosch en technicus Alfred Koster.De! longarts Piet Postmus, één van de hoofdrolspelers in het conflict, is onlangs met vervroegd pensioen gegaan. Hij wilde niet reageren. Oud -inspecteur- generaal Gerrit van der Wal ook niet, en oud-voorzitter van de raad van toezicht Cees Veerman ook al niet. Longchirurg Rick Paul verwijst naar de afdeling voorlichting van het VUmc. En daar liet men ons gisteren per mail weten dat we er helemaal naast zitten. Het ging longchirurg Paul namelijk alleenom! de veiligheid van de patiënten. En het gesprek met de nabestaanden van meneer Van Tongeren is niet om strategische redenen uitgesteld. De expertcommissie die zijn dood moest onderzoeken, ja, dat klopt wel, die moest zich terugtrekken.De! volledige antwoorden van het VUmc kunt u terugvinden op de site: vpro.nl/argos. En daar staat ook het volledige gesprek met topambtenaar Harry Paul.

Correctie door presentator Max van Weezel aan het einde van de uitzending: Ik zei daarnet dat Cees Veerman, voormalig voorzitter van de raad van toezicht van het VUmc niet wilde reageren op de incidenten daar. Dat is niet waar. Zijn reactie komt binnenkort op onze site.

 

 *** EINDE TRANSCRIPTIE***