Argos heeft de ambitie hoogstaande journalistiek te bedrijven, daarom zijn we ook kritisch op onszelf en reflecteren we op de inhoud, het werkproces en het welzijn van de medewerkers. In december 2023 is door de hoofdredactie van VPRO en HUMAN besloten om het dossier ritueel misbruik, met daarin publicaties uit de periode 2018-2021, offline te halen. Dat was voor de redactieraden een logische aanleiding om met extra aandacht te kijken naar vragen, besluiten en afwegingen die gemaakt zijn op eind- en hoofdredactioneel niveau bij de publicatie en intrekking van dit dossier.

Wij, de directies en redactieraden van VPRO en HUMAN, hebben hoogleraar Yael de Haan en oud-journalist Kees Tukker gevraagd om onafhankelijk het besluitvormingsproces tegen het licht te houden en met aanbevelingen te komen om dit in de toekomst mogelijk te verbeteren. Een inhoudelijke beoordeling van het dossier was geen onderdeel van de opdracht.

Juist bij onderzoeksjournalistiek willen we aan de hoogste standaard voldoen en over onze werkwijze zo transparant mogelijk zijn. De Haan en Tukker hebben op 15 oktober 2024 hun bevindingen gepresenteerd, die integraal zijn in te zien, zodat iedereen kan meelezen. Misschien dient het op die manier ook andere redacties om een gesprek op gang te brengen. Onderdeel van journalistiek is immers het zelflerend vermogen om aan te passen aan nieuwe omstandigheden en inzichten. Afgelopen jaren zijn daarom al verbeteringen in het werkproces en de samenwerking doorgevoerd. We omarmen de verschillende conclusies en aanbevelingen die worden gedaan. 

Het rapport schetst de complexiteit rondom de verschillende publicaties die onderdeel uitmaken van het dossier. Het betreft onduidelijkheid over verschillende rollen en verantwoordelijkheden, wisseling van meerdere eindredacteuren, hoofdredacteurschap vanuit twee omroepen en het te weinig tijd nemen voor het organiseren van checks and balances, tegenspraak en een frisse blik die nodig is bij dit soort complexe en/of gevoelige onderwerpen. 

De belangrijkste conclusies uit het rapport zijn dat veel onduidelijkheid wordt ervaren over taak- en rolverdeling onder de verschillende functies die verantwoordelijk zijn voor Argos: directie, hoofdredactie, eindredactie en redactiemedewerkers en een gevolg daarvan is dat verantwoordelijkheden binnen de verschillende functies onvoldoende genomen worden. 

Daarnaast had op de redactie meer tegenspraak moeten worden georganiseerd. Juist in dit soort gevoelige dossiers is het van belang dat er een betere balans is tussen de gewenste autonomie van de makers en de kritische blik en inbreng van eind- en hoofdredactie. Duidelijke afspraken en taakverdelingen op de redactie moeten zorgen voor een optimaal professioneel en collegiaal werkklimaat. 

De onderzoekers doen verder meerdere aanbevelingen: 

  • Het verduidelijken van rollen en verantwoordelijkheden van verschillende functionarissen en de omroepen onderling. 
  • Een meer open en uniforme werkwijze op de redactie.  
  • Het als vanzelfsprekend en toegankelijk organiseren van tegenspraak op de redactie en in het journalistieke proces. 
  • Het bedrijfsbrede personeelsbeleid beter toepassen op de redactie.  
  • Het gesprek over verbeteringen van het werkproces faciliteren en organiseren. 

We hebben, zoals in het rapport ook al wordt gesteld, al een verandering in gang gezet. Het rapport helpt om dit verder door te zetten. We omarmen de aanbevelingen en gaan deze met betrokkenen uitwerken. 


Zakia Guernina, directeur-bestuurder VPRO 
Martijn Kieft, voorzitter redactieraad VPRO 
Willemien van Aalst, directeur-bestuurder HUMAN 
Jules Ruijs, voorzitter redactieraad HUMAN 

 

Over onderzoekers Yael de Haan en Kees Tukker

Yael de Haan is lector Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie aan de Hogeschool Utrecht en bijzonder hoogleraar Lokale Publieke Omroep aan de Rijksuniversiteit van Groningen. De Haan is daarnaast nauw verbonden aan de School voor Journalistiek in Utrecht. Ze was van 2011-2019 lid van de Raad voor de Journalistiek. Sinds 2021 is ze bestuurslid van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. Ook is ze lid van de kerngroep Ethisch Beraad van het project Oorlog voor de Rechter. 

Kees Tukker werkte onder meer als journalist bij de NOS en de AVRO, waar hij tussen 2005 tot 2011 verantwoordelijk was voor de televisieprogrammering. In de jaren negentig stond hij onder andere aan de basis van de programma’s Netwerk en Goedemorgen Nederland. 

 

Reactie redactie Argos

Wij van Argos nemen in onze programma’s iedereen de maat. Nu is onze eigen organisatie aan de beurt. En ook al hebben we dit onderzoek zelf geïnitieerd, de conclusies doen best een beetje pijn. Het is niet leuk om zo’n stevig rapport te lezen over een periode en een dossier waar veel gedoe over is geweest. Maar Argos wil journalistiek bedrijven op het hoogste niveau en dan moet je ook naar jezelf kijken. In de loop der jaren is er al veel veranderd en verbeterd binnen onze organisatie en op onze redactie. Maar we lezen in het rapport nog een boel aanbevelingen waarmee we aan de slag kunnen, willen en gaan. Dat gaan we de komende periode met elkaar doen in de vaste overtuiging dat we op die manier de mooie programma’s kunnen blijven maken, zoals we dat het liefste doen.

 

Additionele reactie redactieraden op rapport Argos dossier ritueel misbruik

De redactieraden van de VPRO en HUMAN zijn onder de indruk van het gedegen rapport over Argos en het dossier ritueel misbruik, en zullen monitoren op welke manier de aanbevelingen ter harte worden genomen door directies en hoofdredactie van de twee omroepen. Daarnaast zullen we ons, gezien de aanbevelingen, beraden op de rol van de redactieraden en deze anders invullen.    

In aanvulling op het rapport adviseren de redactieraden de hoofdredacties van VPRO en HUMAN om te reflecteren op het offline halen van journalistieke producties, en beleid te ontwikkelen hoe in de toekomst te handelen in situaties waarin achteraf vragen ontstaan over journalistieke producties.