We stuurden diplomatieke kabels naar onze bondgenoten - inclusief Nederland - over deze clandestiene inkoopactiviteiten, maar daar sloeg men nauwelijks op aan. De CIA weigerde actie te ondernemen tegen de Pakistaanse netwerken. Dus mijn bazen gingen naar het ministerie van Justitie van de Verenigde Staten en ze droegen ons op om dan tenminste de Pakistaanse nucleaire agenten te arresteren die in de Verenigde Staten opereerden.
We arresteerden Arshad Pervez en dit zorgde voor ophef in het Congres. Ze wisten niet van de clandestiene nucleaire aankopen van Pakistan in de VS. Er waren wetten aangenomen die voorschreven dat áls een land zich daarmee bezighield, alle economische en militaire ondersteuning zou stoppen. En we zaten middenin de Koude Oorlog. De Russen vochten in Afghanistan tegen de Mujahedeen, waarbij buurland Pakistan onze bondgenoot was.’
Wat gebeurde er toen?
‘Er gingen stemmen op in het Congres om de steun aan Pakistan te staken. De directeur van de CIA stuurde mij erheen voor een hoorzitting. Ik kreeg instructie om het Congres de waarheid te vertellen over Pakistans nucleaire activiteiten, want mijn bazen hadden sterk de indruk dat een CIA-collega die ook was opgeroepen niet de volledige waarheid zou vertellen: dat Pakistan voortdurend onze wetten overtrad door illegale aankopen van materiaal om daarmee centrifuges en nucleaire bommen te kunnen maken.’
‘Die arrestatie van Pervez ging om 25 ton ultrasterk staal, dat gebruikt wordt om centrifuges mee te kunnen maken. Dit was het bewijs dat Pakistan bezig was een enorm verrijkingsprogramma op te zetten met duizenden en duizenden centrifuges. Dit toonde klip en klaar aan dat ze een nucleair wapenprogramma aan het opzetten waren.’
Wat gebeurde er na uw verklaring?
‘Sommige mensen wilden me ontslaan. De mensen binnen de diensten die zich bezighielden met de Afghaanse oorlog, waar wij vooral tegen de Russen vochten, voelden zich erg bedreigd. Als de financiële hulp aan Pakistan gestopt zou worden, zouden Islamabad ons mogelijk niet meer helpen bij het steunen van de Mujahedeen in Afghanistan.
Wij steunden toen mensen zoals Osama Bin Laden en de mensen die later de Taliban vormden. Zij waren destijds onze bondgenoten tijdens de oorlog tegen de Russen in Afghanistan en daarom probeerden sommige mensen binnen de CIA me te laten ontslaan. Ik werd intern van landverraad beschuldigd, maar uiteindelijk werd ik gesteund door de directeur, William Webster, en kreeg ik zelfs een onderscheiding voor onze arrestatie van Pervez en onze pogingen om Pakistans clandestiene nucleaire aankoop activiteiten te stoppen.
Eind goed, al goed zou je denken.
‘Nee. Hoewel ik deels werd beschermd en die onderscheiding kreeg van de directeur, werd ik wel ontheven van mijn taken wat betreft Pakistan. De inlichtingen die we hadden verzameld werden politiek gemaakt. Mijn baan werd politiek gemaakt. Dus ik vertrok. Onze baan is om de feiten te geven, de wet te volgen en de president en anderen te voorzien van de best mogelijke informatie. Wanneer daaraan wordt getornd, ontstaan er grote problemen.’
Op welke problemen doelt u precies?
‘Kijk naar wat er jaren later is gebeurd met de inval in Irak vanwege massavernietigingswapens, die uiteindelijk helemaal niet bleken te bestaan. In essentie was mijn oude kantoor daarbij betrokken. Zij werden hiertoe aangezet door de toenmalige CIA-directeur George Tenet. Als ik was gebleven, had ik op hetzelfde kantoor met vice-presdient Dick Cheney en Scooter Libby hierover moeten steggelen en dat zou heel vervelend geweest zijn. Want ik zou niet zijn gezwicht om te zeggen dat Irak die wapens had.”
Uw oud-collega’s wel?
‘Ja. Mijn collega’s zijn gezwicht onder de druk van de directeur hierover. Zij wisten dat Saddam geen massavernietigingswapens had. Maar ze stonden onder enorme politieke druk om erin mee te gaan. Niet dat ze dit wilden, want dit is natuurlijk iets waar we helemaal niet mee bezig zouden moeten zijn binnen ons werk. Dus vertrok ik.’
U belandde toen bij het Ministerie van Defensie.
‘Klopt. Ik werd de inlichtingenofficier voor massavernietigingswapens voor het ministerie van Defensie en ik werkte samen met de FBI. Ik werkte direct onder Dick Cheney, Paul Wolfowitz, Scooter Libby en Steve Hadley. Ik was niet langer verantwoordelijk voor één land, maar richtte me op staten als Noord-Korea, Iran en Pakistan. Ik vervolgde mijn werk rondom Pakistan’s clandestiene aankopen, maar nu moest ik ook de vraag zien te beantwoorden: hebben ze al een bom? En welke rakettechniek zullen ze gebruiken? In mei 1989 moest ik daar een rapport over schrijven voor onze nieuwe minister Dick Cheney. Dus dat deed ik.”
En toen?
‘Inmiddels waren de Russen vertrokken uit Afghanistan. Dat werd niet zo goed ontvangen. Maar wederom waren er redenen waarom men Pakistan niet wilde aanpakken. Er waren plannen om voor 1,6 miljard dollar aan F-16 gevechtsvliegtuigen aan Pakistan te verkopen. Pakistan ging nog steeds tegen de Amerikaanse wet in door stiekem spullen te kopen voor hun geheime nucleaire wapenprogramma.
Ten tweede waren ze op dat moment in overtreding van het zogeheten Pressler Amendement, dat bepaalde dat militaire en economische steun aan Pakistan verboden was, behalve als de president jaarlijks wettelijk vastlegde dat Pakistan niet over atoomwapens beschikte. Maar in 1989 beschikte Pakistan al over een bom.’
‘Zes maanden ervoor had ik nog een promotie gekregen. Tot mijn grote verbazing werd ik een paar weken hierna zonder opgaaf van redenen ontslagen en mijn veiligheidsmachtigingen werden ingetrokken. Behalve dat hier hele hoge piefen bij betrokken waren, konden ze mij niet vertellen wie en waarom ik werd ontslagen. Die informatie was geheim.’
Kafkaeske toestanden.
‘De maanden erna werkte ik mee aan wel vijf onderzoeken, terwijl er ook een geheim onderzoek liep naar wat ik dan ook had gedaan. Later bleek uit geheime documenten dat ze beweerden dat ik van plan was geweest om weer naar het Congres te gaan, om te vertellen over Pakistans nucleaire programma, dat ik psychotisch was en zogenaamd onder psychiatrische behandeling. Na negen maanden onderzoek is mijn naam gezuiverd en kreeg ik al mijn veiligheidsmachtingen terug. Maar Cheney’s mensen weigerden mij mijn baan terug te geven en ze verkochten de F16’s gewoon aan Pakistan.’
En toen? Wat gebeurde en toen met u?
‘Ze moesten me toch terugnemen bij het Ministerie van Defensie en probeerden vervolgens mij aan andere organisaties te slijten, maar het kwaad was al geschied. Mijn reputatie was naar de maan en niemand in de inlichtingenwereld zou mij ooit nog een baan geven, ondanks dat alle aantijgingen compleet verzonnen waren.'
Ik nam ontslag en nam een baan als chauffeur van een tourbus in Santa Fe. Er werd mij beloofd dat ik in ieder geval mijn CIA-pensioen zou krijgen. Daar heb ik zeventien jaar strijd voor moeten leveren. De grootste nachtmerrie van mijn leven, om eerlijk te zijn. Al het bewijs tijdens de rechtszaak werd geblokkeerd onder het mom van “staatsgeheimen”. In de tussentijd zaten mijn oude bazen zoals Dick Cheney en Scooter Libby niet meer in het Pentagon, maar in het Witte Huis. Cheney is vicepresident geworden. En zij hebben ons naar Irak gekregen door te liegen over massavernietigingswapens.'
Hoe zou u in uw eigen woorden omschrijven waar u nu eigenlijk het slachtoffer van bent geworden?
‘Ik bevond me in een strijd binnen onze overheid tussen mensen die tegen het communisme en de Russen vochten, versus de groep die streed tegen de proliferatie van nucleaire wapens, voornamelijk naar islamitische landen. Het was een grote strijd en de anti-communistenwonnen. Ze zagen het feit dat Pakistan bezig was met nucleaire wapens te ontwikkelen niet als een bedreiging voor de VS of het westen. Ze knepen een oogje toe.”
Wat vond u hiervan?
‘Ik had gelijk en daarom schaamt mijn overheid zich voor mij. Omdat de beslissingen die zijn genomen over het nucleaire wapenprogramma van Pakistan en onze omgang ermee behoren tot de ergste fouten ooit in de recente geschiedenis van ons buitenlandbeleid.’
‘Pakistan is nooit onze bondgenoot geweest. We hadden een verstandhuwelijk met ze tijdens de oorlog in Afghanistan. En kijk wat ze hebben gedaan: er is niet alleen een Pakistaanse bom, maar Pakistan heeft deze nucleaire technologie aan Iran en Noord-Korea gegeven. Iran is er bijna wat atoomwapens betreft. En Noord-Korea heeft ze.’
Wat als u uw werk gewoon had doen bij de CIA zonder enige tegenwerking. Had de VS dan kunnen voorkomen dat Pakistan nu kernwapens zou hebben?
‘Misschien dat we dat hadden kunnen voorkomen, ja. Dit zijn allemaal consequenties van beslissingen van twintig dertig jaar geleden. En nu hebben we de meest gevaarlijke wapens in de handen van de meest gevaarlijke staten ter wereld. Ik noem dat een oprecht falen. En ik ben daar de personificatie van voor mijn regering.’
Wat is volgens u de grootste fout geweest?
‘Die gaat wel terug naar 1975 toen de Pakistaanse Abdul Khan in Nederland bij Urenco kopieën maakte van topgeheime centrifugeplannen. Volgens voormalig premier Ruud Lubbers wilde Nederland Khan arresteren, maar heeft de CIA hen dit afgeraden: “Nee, arresteer hem maar niet. We houden hem in de gaten en willen meer informatie verzamelen.” Dit was een grote fout. De arrestatie van Khan voor hij naar Pakistan vluchtte had een keerpunt kunnen zijn. Let wel: dit was voor mijn tijd bij de CIA, maar dit was een hele grote fout.’
We hebben de CIA een aantal vragen gestuurd, maar geen reactie ontvangen.
Luister morgen naar Argos. In de uitzending spreken onder meer oud-ministers Frits Korthals Altes, Ben Bot en Joris Voorhoeve over het falen van Nederland om Khan aan te houden en te vervolgen. Khan ontwikkelde in dezelfde periode een grootschalig uraniumverrijkingsprogramma.