De volledige titel van het rapport is: ‘Integraal Appèl – Een confronterend straatbeeld van criminele ondermijning van de samenleving’. Het is in 2013 opgesteld in opdracht van Peter Noordanus, de toenmalige burgemeester van Tilburg. Noordanus (PvdA) is nu de voorzitter van het Landelijk Strategisch Overleg Aanpak Ondermijning (LSOAO). Het rapport was tot nu toe geheim. Argos kreeg het in handen. En wat blijkt? De hele berekening van de omvang van de wietteelt is gebaseerd op een enkele bron uit het criminele circuit.
Insider
In het rapport wordt hij als volgt beschreven: “Een insider meldt zich. Het komt maar zelden voor dat insiders die over een brede kennis beschikken van de gang van zaken in bepaalde criminele milieus, openheid van zaken geven. Een dergelijke unieke situatie deed zich voor in 2012, toen een man die zelf nauw betrokken was bij de wietcriminaliteit in Midden-Brabant het politiebureau binnenstapte en zich bereid toonde verklaringen af te leggen.”
De bron, die in het rapport ook een ‘bedreigde getuige’ wordt genoemd, verklaart dat het ‘crimineel samenwerkingsverband’ waarvan hij zelf deel uitmaakt jaarlijks 2,3 tot 3,1 ton wiet produceerde. Ook maakte hij een schatting van de totale hoeveelheid wiet die ‘in Tuilburg en omgeving’ wordt geproduceerd. Hij zegt dat het zou gaan om 4.000 kilo natte wiet per werkdag.
Op basis van deze ‘schatting’ wordt door de opstellers van het rapport een reeks berekeningen gemaakt. Natte wiet wordt omgerekend naar droge wiet. Dagomzet naar weekomzet. Weekomzet naar jaaromzet. Ook wordt berekend hoeveel wietplanten voor deze veronderstelde productie nodig zijn en hoeveel wietplantages daarvoor nodig zijn. De informant vertelt verder dat er volgens zijn schatting ‘in Tilburg en omgeving’ dagelijks zo’n 2.500 personen werkzaam zijn in de wietteelt. Hoe hij aan dit aantal komt, blijft volstrekt onduidelijk. De conclusie die in het rapport hieruit getrokken wordt, klinkt alarmerend: “Wanneer deze schattingen ook maar enigszins de werkelijkheid benaderen, zijn de financiële opbrengsten van de wietteelt gigantisch.”
Criminele bron
Er volgt weer een reeks berekeningen, met als uitkomst: “Dit zou betekenen dat er op jaarbasis 728 miljoen Euro tot 884 miljoen Euro wordt binnengehaald, alleen al in deze regio.” Deze cijfers zijn de afgelopen jaren in tal van mediaberichten aangehaald en spelen ook een prominente rol in het boek ‘De achterkant van Nederland: hoe onderwereld en bovenwereld verstrengeld raken’ van journalist Jan Tromp en wetenschapper Pieter Tops.
Argos legt het rapport voor aan hoogleraar Openbare Orderecht Michel Vols van de Universiteit Groningen. Hij plaatst allerlei kanttekeningen bij de motieven, de geloofwaardigheid en de betrouwbaarheid van de criminele bron. “Wat hij zegt is interessant. Maar dat betekent niet dat het een op een ook zo is. Om op basis van dit rapport te concluderen dat de dammen op breken staan dat gaat te ver. Om te stellen de gemeentebegroting is kleiner dan de drugsindustrie, dat bekt lekker, maar dat kan niet op basis van dit rapport.”
Onderzoeker Nicole Maalste van de Universiteit van Utrecht veegt de vloer aan met het geheime Tilburgse rapport. “Ik vind dit een volstrekt onbetrouwbaar rapport. Allereerst omdat er aannames zijn gedaan op basis van wat een spijtoptant heeft verteld. Vervolgens zijn daarop aanname na aanname na aanname gedaan en berekeningen uitgevoerd die een beeld creëren waarvan je je kunt afvragen of dat wel klopt.” Maalste is auteur van het boek ‘De wietindustrie’.
Academische discussie
LSOAO-voorzitter Peter Noordanus, die als burgemeester het rapport in opdracht gaf, reageert korzelig op de kritiek. “Zelfs al relativeer je cijfers, dan redeneer je de omvang van het probleem niet weg.” Noordanus noemt de kritiek van de wetenschappers “letterlijk en figuurlijk een academische discussie”.
Noordanus stelt dat de berekeningen in het rapport ook gebaseerd zijn op andere, wetenschappelijke bronnen. Het rapport zelf constateert echter: “In de afgelopen jaren zijn wel pogingen gedaan om de omvang van de productie te schatten. Dat leverde hoogst uiteenlopende cijfers op. Toon van der Heijden, die op dat moment als onderzoeker werkte bij het Korps Landelijke Politiediensten kwam in 2006 uit op een ondergrens van de jaarlijkse productie van 323 ton en een bovengrens van 766 ton. Hoewel de bronnen beperkt en deels onvolledig waren en er dus terechte kritiek op mogelijk was, bleken er ook geen andere of nauwkeuriger basisgegevens voorhanden om een betere schatting van de omvang van de wietteelt te kunnen maken. Na Van der Heijden waagde dan ook geen enkele wetenschapper zich meer aan een nieuwe berekening.”
Argos, 6 oktober 2018, 14.00 tot 15.00 uur, NPO Radio 1