Op 1 mei van dit jaar zaten 45 van de 350 ex-asielzoekers langer dan een jaar in de VBL, één van hen al langer dan zes jaar. De locatie is bedoeld om terugkeer naar het land van herkomst te realiseren. In de vrijheidsbeperkende locatie geldt een dagelijkse meldplicht en de bewoners mogen niet werken of studeren en mogen ook de gemeente niet verlaten.
Uitgeprocedeerde asielzoekers zitten soms jarenlang in het vertrekcentrum in Ter Apel. Dat komt omdat hun uitzetting naar het land van herkomst niet gerealiseerd kan worden. In het centrum, de Vrijheids Beperkende Locatie (VBL) in Ter Apel, verblijven 45 uitgeprocedeerde asielzoekers al langer dan een jaar, terwijl het verblijf bedoeld is voor 12 weken. Dat blijkt uit onderzoek van het VPRO-programma Argos.
Tweeling
De 34-jarige Irakees Mushrak Amadi verblijft al sinds 2010 in het vertrekcentrum. Vanwege een dwarslaesie zit hij in een rolstoel en daarom wil hij niet terugkeren naar Irak. Dat land neemt alleen mensen terug die vrijwillig repatriëren, uitzetting van Amadi is daarom niet mogelijk. Maar hij heeft ook geen recht om in Ter Apel opgevangen te worden. Omdat hij niet vrijwillig meewerkt aan zijn terugkeer, kan hij elke dag op straat worden gezet. De Ghanees Taufik Ibrahim, 3 jaar in Ter Apel en getrouwd met een Ethiopische, vertelt in Argos: “De Dienst Terugkeer en Vertrek dreigt ons steeds te scheiden. Voor mij zijn wel papieren om mij terug te sturen naar Ghana, maar voor mijn Ethiopische vrouw zijn geen papieren. Wij leven al drie jaar in angst.” In april kreeg het echtpaar een tweeling in Ter Apel.
©
Willem de Haan
Taufik Ibrahim met zijn vrouw en kinderen.
In Argos ook het verhaal van de jonge Togolees Naif Taori (22). Hij werd deze zomer na drie jaar op straat gezet omdat hij niet mee zou werken aan zijn terugkeer: “Ik heb alles gedaan om papieren te krijgen, maar de ambassade werkt niet mee.”
Volgens directeur Rhodia Maas van de Dienst Terugkeer en Vertrek van het Ministerie van Veiligheid en Justitie wordt langer verblijf in Ter Apel in sommige gevallen toegestaan uit humanitair oogpunt. “Iemand in een rolstoel op straat zetten gaat bijvoorbeeld wel heel ver.” Wat betreft het scheiden van een echtpaar met kinderen zegt Maas: “Wij zullen altijd proberen een echtpaar met kinderen niet gescheiden uit te zetten, maar het kan wel.” Het langdurig en uitzichtloos verblijf in Ter Apel is volgens Maas uiteindelijk de verantwoordelijkheid van de betrokkenen zelf: “Op het moment dat iemand echt terug wil heeft die binnen no time een document en kan hij terug.”
©
Willem de Haan
Mushrak Amadi (34) verblijft al zes jaar in de Vrijheids Beperkende Locatie in Ter Apel
Te simpel
Emeritus-hoogleraar vreemdelingenrecht Anton van Kalmthout zegt in Argos dat dat veel te simpel is: “Als het zo gemakkelijk zou zijn dan hadden we een deel van het probleem al lang opgelost. Veel ambassades hebben helemaal geen zin om landgenoten terug te nemen. Als iemand geen paspoort heeft en onderzoek in het land van herkomst naar bijvoorbeeld een geboortebewijs levert niks op, dan is het antwoord van de ambassade vaak ‘Nee’. Ook de Dienst Terugkeer en Vertrek weet dat het in veel gevallen niet lukt om de noodzakelijke papieren van de ambassades te krijgen. “
Van Kalmthout pleit voor een maximale verblijfsduur in de Vrijheids Beperkende Locatie: “Als het DT en V niet lukt om iemand binnen drie jaar terug te laten keren, dan moet dat meespelen in de heroverweging om een andere oplossing te bedenken.”
Veroordeeld tot illegaliteit
Veel vreemdelingen in Ter Apel zeggen dat ze wel mee willen werken aan terugkeer, maar dat hun ambassades hen geen vervangende reisdocumenten willen geven. Uitzetting is dan niet mogelijk. Sinds 1 januari 2015 werden in Ter Apel zo’n 100 voormalige asielzoekers op straat gezet omdat ze volgens het ministerie niet mee zouden werken aan hun terugkeer. Zij zijn dan veroordeeld tot een leven in de illegaliteit.
Luister naar Argos voor meer over het vastlopende Nederlandse vertrekbeleid, zaterdag tussen 14:00 en 15:00 uur op NPO Radio 1