Burgemeesters leggen beperkingen op aan demonstraties of verbieden ze in het geheel voor bepaalde tijd. Dit heeft bijvoorbeeld als doel passende maatregelen te kunnen treffen wat betreft politieaanwezigheid, en gebeurt ook uit angst voor verstoring van de openbare orde als zij dit niet doen. Maar zijn zulke beperkingen wel altijd wettelijk?
Demonstranten die massaal worden opgepakt, protestborden die worden ingenomen en geweld bij arrestaties. Het zijn situaties die je gewend bent van autoritaire regimes waar de vrijheid van meningsuiting onder druk staat. Maar ook in Nederland zien we dit soort nieuwsberichten steeds vaker. Afgelopen maand nog werden er bij Sinterklaasintochten honderden demonstranten opgepakt. Mag dat wel? Hoe zit het met ons recht op demonstratie?
Amnesty
Amnesty International vindt van niet in het geval van Rotterdam. Volgens de organisatie heeft burgemeester Aboutaleb de demonstratievrijheid geschonden door op 12 november bij de intocht van Sinterklaas een algeheel demonstratieverbod in te stellen en iedereen die zich hier niet aan hield te laten arresteren. Ook vreedzame demonstranten. Er werden die dag bijna 200 mensen opgepakt die wilden demonstreren tegen Zwarte Piet.
Arrestatie Afriyie
Volgens Amnesty is zowel het demonstratieverbod als het onrechtmatig aanhouden van niet-gewelddadige demonstranten disproportioneel. Daarnaast vraagt Amnesty om onderzoek naar de hardhandige aanhouding van anti-Zwarte-Piet-activist Jerry Afriyie. Op een filmpje is te zien hoe Afriyie in zijn gezicht wordt geslagen door een politieagent, terwijl hij door meerdere agenten wordt vastgehouden. Twee jaar geleden bij de Sinterklaasintocht in Gouda werd Afriyie ook al opgepakt, samen met zo’n negentig andere demonstranten. Waarvan twee derde werd gearresteerd omdat zij niet op de door de gemeente aangewezen plek stonden.
Niet alleen over Zwarte Piet
Dit soort demonstratieverboden en andere maatregelen om demonstraties in te perken komen niet alleen voor in de sinterklaastijd. In februari werd Pegida Nederland-voorman Edwin Wagensveld opgepakt bij een demonstratie in Amsterdam omdat hij een afbeelding van een hakenkruis toonde dat in een prullenbak werd gegooid. Van tevoren had burgemeester Van der Laan aangekondigd dat het tonen van het omstreden symbool niet zou worden getolereerd. Deze week werd bekend dat Wagensveld wordt ontslagen van alle rechtsvervolging. Het OM had een boete van 250 euro geëist.
©
ANP / Robin Utrecht / Robin Utrecht / ANP
Wagensveld wijst naar het hakenkruis tijdens de Pegida-demonstratie op 27 februari in Amsterdam.
Ook pakten agenten op 12 november een demonstrant op omdat hij een bord droeg met daarop de tekst ‘Erdogan Terrorista’. Dit vond plaats tijdens een Koerdische demonstratie voor de persvrijheid in Turkije. Volgens de agenten was de grond van de arrestatie 'belediging' en gebeurde de aanhouding op last van de officier van justitie.
Sinds de laatste reeks aan demonstratieverboden en massale arrestaties is de discussie losgebroken. Hoe zit het met ons demonstratierecht? Mogen we nog wel alles zeggen?
Vandaag in Argos een debat over het demonstratierecht met Berend Roorda, promovendus op demonstratierecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, burgemeester van Gouda Milo Schoenmaker en Otto Adang, lector openbare orde en gevaarsbeheersing aan de politieacademie.
Luister ook: