De Eritrese vluchteling Kahsay Mekonen verdween daags voor kerst 2013 spoorloos uit het asielzoekerscentrum in Leersum. Op 5 januari 2014 werd zijn lichaam gevonden in het Burgerpark in Bremen, hangend aan een boom.

De Duitse autoriteiten concludeerden meteen: zelfmoord. Maar uit onderzoek van OneWorld en Argos, dat in september werd gepubliceerd, kwam naar voren dat Mekonen voorafgaand aan zijn dood bedreigd werd door andere Eritreeërs op het asielzoekerscentrum. Een van hen was zijn kamergenoot, tevens de broer van de mensensmokkelaar met wie Mekonen een conflict had.

Medewerkers van het asielzoekerscentrum zetten vraagtekens bij de conclusie van de Duitse politie. Zij namen contact op met het Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel (EMM). Zij wezen de politie op de zwarte rugzak waarmee Mekonen destijds op het asielzoekerscentrum arriveerde. Dit type rugzak werd door het EMM beschouwd als een signaal van georganiseerde mensensmokkel, zo blijkt uit een document dat OneWorld en Argos in handen kregen. Deze smokkelorganisaties houden zich ook bezig met orgaanhandel, blijkt uit telefoongesprekken die getapt zijn door de Italiaanse politie.

De omstandigheden rondom Mekonens overlijden komen overeen met indicaties voor de identificatie van slachtoffers van orgaanhandel die zijn opgesteld voor politie, justitie en transplantatie-artsen. Zo maakte Mekonen vlak voor zijn dood een vreemde reis (via Berlijn , Braunschweig en Hannover naar Bremen) waarvoor hij niet zelf betaalde. Ook blijkt het autopsierapport dat Mekonen een injectie heeft gehad die volgens medische specialisten duidt op bloedonderzoek.

Van al deze signalen, was alleen de injectie bekend bij de Duitse autoriteiten.

In Nederland is aanvankelijk ‘door de politie en het OM van verder onderzoek afgezien’. Dat zei minister Ard van der Steur eind november in antwoord op Kamervragen van SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen. ‘Het OM en de politie hebben mij laten weten dat zij destijds rondom de vermissing en het overlijden van de heer Mekonen geen concrete signalen van mensenhandel of mensensmokkel hebben ontvangen in relatie tot de heer Mekonen dan wel in relatie tot zijn dood.’

Deze maand werd echter bekend dat de politie Midden Nederland de zaak-Mekonen opnieuw onder de loep neemt. “Wij onderzoeken momenteel, op verzoek van het Openbaar Ministerie, of er aanknopingspunten zijn voor een strafrechtelijk onderzoek naar de omstandigheden die zouden kunnen hebben geleid tot de verdwijning uit Nederland en de dood in Duitsland van de heer Mekonen”, zegt Jan van Straten van de districtsrecherche Oost-Utrecht desgevraagd. “Daartoe heeft de politie een nieuw team samengesteld met daarin onder andere een rechercheur van het team Mensenhandel en een rechercheur van de vreemdelingenpolitie. Dit team heeft een eerste ontmoeting gehad met journalisten van Argos en OneWorld om te bespreken in hoeverre onderzoeksinformatie gedeeld kan worden.”

De politie gaat vooral kijken of er signalen zijn van mensenhandel of orgaanhandel. Aangezien Mekonen in Duitsland dood is gevonden, kan het overlijden zelf niet door de Nederlandse politie worden onderzocht. Dat was en blijft een zaak van de Duitse autoriteiten.

OneWorld en Argos zijn bereid om hun onderzoeksbevindingen met de politie te delen, voor zover dat mogelijk is zonder bronnen in gevaar te brengen.

Desalniettemin is SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen ontevreden over de antwoorden van minister Van der Steur. “Ik ga vervolgvragen stellen”, zo laat zij aan Argos en OneWorld weten. “Het is mij absoluut onduidelijk hoe de regering kan stellen dat er bij de vermissing en de dood van Kahsay Mekonen 'geen concrete signalen van mensenhandel of mensensmokkel’ zouden zijn geweest. Er was allerlei informatie hierover bekend bij de COA-medewerkers op het asielzoekerscentrum in Leersum en die hebben daar ook over gerapporteerd. Wat is er met die informatie gebeurd? Hoe is de politie daarmee omgegaan? En waarom is die niet doorgegeven aan de Duitse autoriteiten? Hetzelfde geldt voor de informatie over de bedreiging van Kahsay Mekonen en de ruzie die hij had met zijn kamergenoten."

Ook wil Gesthuizen opheldering over een ander pikant detail. De minister ontkent dat COA-medewerkers in Leersum een verbod hebben gekregen om over de dood van Mekonen te spreken met journalisten van OneWorld en Argos. Gesthuizen: “Ik wil weten hoe dat precies is gegaan. Heeft het verzoek tot een achtergrondgesprek, door OneWorld en Argos ingediend bij afdeling voorlichting van het COA, hen wel bereikt? Wilden die COA-medewerkers in Leersum zelf niet met de journalisten spreken? Of werd hun dit verboden dan wel afgeraden?"