In de periode 2005-2012 overleden 24 mensen bij een aanhouding met fysiek geweld. Bij twaalf van de 24 overleden arrestanten is een nekklem toegepast. Bij slechts één persoon is de doodsoorzaak ‘verstikking’ aangetoond.

In de periode 2005-2012 overleden 24 mensen bij een aanhouding met fysiek geweld. Bij twaalf van de 24 overleden arrestanten is een nekklem toegepast. Bij slechts één persoon is de doodsoorzaak ‘verstikking’ aangetoond. Dat blijkt uit onderzoek van Wilma Duijst, voorzitter van het Forensisch Medisch Genootschap en als wetenschapper verbonden aan de Radboud Universiteit van Nijmegen. Duijst kreeg inzage in de volledige dossiers van de rijksrecherche. ‘Uit ons onderzoek komt heel duidelijk naar voren dat het toepassen van de nekklem niet de doodsoorzaak is’, zegt Duijst in Argos (Human, VARA, VPRO) op NPO Radio 1.

Duijst doet onderzoek naar de doodsoorzaak van arrestanten bij aanhoudingen waarbij fysiek geweld is gebruikt. De conclusie van Duijst komt op een pikant moment. Minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie gaf zijn inspectie na de dood van de Arubaan Mitch Henriquez deze zomer, opdracht tot een omvangrijk onderzoek naar het gebruik van de nekklem. De resultaten van dat onderzoek worden binnenkort verwacht, zegt een woordvoerder.

Wilma Duijst, is kritisch op het onderzoek van de inspectie voor Veiligheid en Justitie. Als je je alleen richt op de aanhoudingen waarbij een nekklem is gebruikt los je het probleem dat mensen overlijden bij hun aanhouding, niet op. De inspectie zou in haar ogen een breder onderzoek moeten doen. Waarom overlijden mensen bij hun aanhouding? Dat onderzoek heeft Duijst gedaan.

Argos vroeg de Nationale Politie hoeveel mensen er overleden zijn bij hun aanhouding en tijdens transport. En wat daarbij de doodsoorzaak was. Zowel de Nationale Politie als de rijksrecherche, die bij elk overlijden een onderzoek doet, blijkt dit niet bij te houden. De gegevens werden voor Argos uitgezocht. Die informatie gecombineerd met het onderzoek van Duijst leidt tot de volgende feiten:
In de afgelopen tien jaar zijn er 118 mensen overleden terwijl ze onder de zorg van de politie vielen. In 35 van de 118 sterfgevallen overleed de arrestant nadat de politie fysiek geweld had gebruikt. En in 27 van de 118 gevallen door een politiekogel.

Dit betekent dat er jaarlijks gemiddeld 3 a 4 personen overlijden bij een aanhouding met fysiek geweld. In Nederland gebruikt de politie jaarlijks bij 12.000 aanhoudingen fysiek geweld. Dat blijkt uit cijfers van geweldsexpert Jaap Timmer.

Uit onderzoek van politiewetenschapper aan de VU, Jaap Timmer, blijkt dat de nekklem de laatste jaren steeds minder wordt gebruikt. De nekklem hoort ook niet tot de standaardtechnieken van de politie. Er wordt officieel ook niet op getraind. In 2005 werd de nekklem 4.000 keer toegepast, tegen 2.000 keer in 2010. Na 2008 werden meer arm- en beenklemmen gebruikt. Volgens Timmer wordt politieagenten geleerd meer te fixeren tegen een muur of een boom. Dat brengt minder gevaar met zich mee.

Opvallend is dat de 24 overlijdensgevallen uit het onderzoek van Duijst, in hoofdlijnen op elkaar lijken. Mensen gaan door het lint, er ontstaat een hevige worsteling waarbij meerdere agenten boven op de arrestant gaan zitten. De arrestant stopt plots met ademhalen. Reanimatie helpt niet.

'In de afgelopen tien jaar zijn er 118 mensen overleden terwijl ze onder de zorg van de politie vielen'

.

Argos vroeg de Nationale Politie hoeveel mensen er overleden zijn bij hun aanhouding en tijdens transport. En wat daarbij de doodsoorzaak was. Zowel de Nationale Politie als de rijksrecherche, die bij elk overlijden een onderzoek doet, blijkt dit niet bij te houden. De gegevens werden voor Argos uitgezocht. Die informatie gecombineerd met het onderzoek van Duijst leidt tot de volgende feiten:
In de afgelopen tien jaar zijn er 118 mensen overleden terwijl ze onder de zorg van de politie vielen. In 35 van de 118 sterfgevallen overleed de arrestant nadat de politie fysiek geweld had gebruikt. En in 27 van de 118 gevallen door een politiekogel.

Dit betekent dat er jaarlijks gemiddeld 3 a 4 personen overlijden bij een aanhouding met fysiek geweld. In Nederland gebruikt de politie jaarlijks bij 12.000 aanhoudingen fysiek geweld. Dat blijkt uit cijfers van geweldsexpert Jaap Timmer.

Uit onderzoek van politiewetenschapper aan de VU, Jaap Timmer, blijkt dat de nekklem de laatste jaren steeds minder wordt gebruikt. De nekklem hoort ook niet tot de standaardtechnieken van de politie. Er wordt officieel ook niet op getraind. In 2005 werd de nekklem 4.000 keer toegepast, tegen 2.000 keer in 2010. Na 2008 werden meer arm- en beenklemmen gebruikt. Volgens Timmer wordt politieagenten geleerd meer te fixeren tegen een muur of een boom. Dat brengt minder gevaar met zich mee.

Opvallend is dat de 24 overlijdensgevallen uit het onderzoek van Duijst, in hoofdlijnen op elkaar lijken. Mensen gaan door het lint, er ontstaat een hevige worsteling waarbij meerdere agenten boven op de arrestant gaan zitten. De arrestant stopt plots met ademhalen. Reanimatie helpt niet.

Doodsoorzaak

Van de 24 mensen die tussen 2005 en 2012 stierven bij hun aanhouding, overleden er vijf door hartfalen en zeven door intoxicatie, een vergiftiging, door drank of drugs. Eén persoon overleed aan een hersenvliesontsteking en een ander door verstikking als gevolg van de nekklem. Bij de tien overige arrestanten werd bij sectie helemaal geen doodsoorzaak gevonden. Het onderzoek van Duijst loopt nog maar een mogelijke verklaring voor het overlijden van deze mensen is oververhitting. Een toestand waarbij het lichaam zo warm wordt dat de organen ermee op houden. Door de opwindingstoestand in combinatie met drank of drugs en de worsteling, raken de arrestanten oververhit. De politie zou het gevecht niet aan moeten gaan.

Een aanwijzing voor het feit dat de arrestanten oververhit raken is dat alle 24 overledenen zich uitkleedden, soms helemaal naakt waren, of in een dun t-shirt liepen terwijl het weer daar niet om vroeg. Er is nog een opvallend gegeven, zegt Duijst in Argos: ‘Van de 24 sterfgevallen die wij onderzocht hebben is iedereen te zwaar en de meesten zijn veel te zwaar.’ Volgens Duijst heeft het overgewicht invloed op oververhitting.

Sinds de arrestatie van de 42-jarige Mitch Henriquez, in juni, in Den Haag, staat de nekklem ter discussie. Henriquez overleed ten gevolge van verstikking, hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door de nekklem. Dat blijkt uit uitgelekte delen van het rijksrechercherapport. De agenten die bij zijn gewelddadige arrestatie betrokken waren zijn op non-actief gesteld.

Wilma Duijst is tevens forensisch arts bij het NFI en bij de GGD in Zwolle en rechter plaatsvervanger in Arnhem.