Dit heeft de country manager van KLM in Oekraïne zaterdag gezegd in het onderzoeksprogramma Argos (Radio 1). ‘Die Antonov (het militaire vrachtvliegtuig – red.) die op 14 juli werd neergeschoten was een ver-van-m’n-bed-show’, zegt de landenmanager in Argos. ‘Ik moet eerlijk zeggen: ik heb er niet bij stilgestaan. Je weet ook: het is op een lagere hoogte gebeurd, rond 6 kilometer. En hierover zijn bij mij géén bellen gaan rinkelen. Ik ben geen expert in wapens die kan zeggen: jongens dit had ook weleens een BUK kunnen zijn geweest. Dat weet ik nu, nadat ik de media gelezen heb. Achteraf kun je een koe altijd in de kont kijken.’
De oorlogssituatie op de Krim en in het oosten van Oekraïne was vorig jaar voor de verantwoordelijke KLM-vertegenwoordiger in Kiev geen aanleiding om alarm te slaan. Ook het neerschieten van een Oekraïens militair vrachtvliegtuig, drie dagen voor de aanslag op de MH17, deed bij hem ‘geen bellen rinkelen’.
"Mijn directe interesse en verantwoordelijkheid zijn de vluchten van en naar Oekraïne, te weten Kiev."
Het is de eerste keer dat een direct betrokken KLM-medewerker zich publiekelijk uitspreekt over de gebeurtenissen in de aanloop naar de crash met de MH17 op 17 juli, waarbij 298 mensen omkwamen.
Eerder liet KLM weten nooit te zijn gewaarschuwd door de Nederlandse overheid over mogelijke gevaren in het luchtruim boven Oost-Oekraïne. ‘Als we aanwijzingen hadden gekregen dat het gebied onveilig was, dan hadden we er niet gevlogen’, meldde een KLM-woordvoerder in juli vorig jaar aan NRC Handelsblad. KLM-topman Pieter Elbers zei tegen De Telegraaf: ‘Met de beschikbare informatie vóór 17 juli hadden we niet tot een ander besluit kunnen komen.’
De KLM-manager in Kiev zegt in Argos dat er met de Nederlandse ambassade in Kiev gesprekken zijn geweest over de veiligheidssituatie in Oost-Oekraïne. Maar deze gesprekken waren volgens hem puur informeel. Bovendien gingen ze naar zijn zeggen nooit expliciet over de veiligheid van het luchtruim daar. ‘Het punt is: KLM vliegt alleen maar naar Kiev toe. Dat is 850 kilometer van dat gebied verwijderd. Mijn directe interesse en verantwoordelijkheid zijn de vluchten van en naar Oekraïne, te weten Kiev. Ik ga niet over internationale vluchten die op 10, 12 kilometer hoogte wel of niet over dit grondgebied gaan.’
Het volledige interview met de KLM-manager uitgeschreven
Ik wilde u iets vragen over Oost-Oekraïne. En dan met name over het contact dat u vorig jaar heeft gehad met mevrouw Gerrie Willems van de Nederlandse ambassade, over de situatie in Oost-Oekraïne. Voor de crash met de MH17.
Ik denk niet dat ik daarop antwoord zou willen geven. Het is denk ik niet in het belang van de KLM.
Mijn enige vraag is eigenlijk: wat heeft u met de informatie van de ambassade gedaan?
Het gaat om de MH17. En om het zeer ondiplomatiek te zeggen…nee, laat ik verder geen commentaar geven.
Maar laat me dan toch even vragen. Zij heeft met u contact gehad over de situatie in Oost-Oekraïne. Mijn vraag is: wat is er vervolgens met die informatie gedaan, door KLM?
Het punt is: KLM vliegt alleen maar naar Kiev toe. Dus 850 kilometer van dat gebied verwijderd. Dus er zijn geen bellen verder gaan rinkelen, bij mij althans. Want ik kijk alleen naar onze directe operatie – zowel voor KLM als voor Air France. En dat eindigt bij Kiev.
Maar KLM heeft toch ook vluchten over dat gebied richting Zuidoost Azië?
Ja. Klopt.
In hoeverre klopt het dan dat u zegt: wij hebben slechts vluchten tot Kiev?
Mijn directe interesse en verantwoordelijkheid in dezen, zijn de vluchten van en naar Oekraïne, te weten Kiev. Ik ga niet over internationale vluchten die op 10, 12 kilometer hoogte wel of niet over dit grondgebied gaan. Het oorlogsgebied ligt op 850 kilometer ten oosten. Kiev is afgezien de gebeurtenissen in februari 2014 heel rustig geweest. En de internationale airport is altijd open geweest. Er is nooit enig probleem geweest.
Dus uw verantwoordelijkheid heeft puur betrekking op vluchten van Amsterdam naar Kiev?
Verantwoordelijkheid als zodanig, nee. Ik heb natuurlijk wel een soort waarschuwingsfunctie. Zoals elke goede burger dat betaamt…Maar de besluiten om wel of niet over een bepaald gebied te vliegen… Ik heb alleen maar een functie om informatie te verzamelen. Zoals ik op dit ogenblik informatie verzamel over de economische toestand in het land. En dat doorgeef aan ons hoofdkantoor. En daar is het aan de veiligheidsmensen…
En heeft u het in uw contact met de ambassade dan ook over de veiligheid?
Mja.
Bijvoorbeeld die oorlog in Oost-Oekraïne, is die ter sprake gekomen?
Eh, ja…met name incidenten daar, dat wordt regelmatig besproken. Want we hebben die knokpartij bij Donetsk Airport, en zeker ook het sluiten van Donetsk Airport en al dat soort dingen – dat hebben we best wel besproken. Maar met name kijkend naar de veiligheid van onze passagiers en op de grond daar naartoe. En we krijgen ook regelmatig updates over het reisadvies.
Maar in hoeverre zou die oorlog in Oost-Oekraïne voor KLM van belang zijn?
Ehm…nou ja, de informatie die erover is, die is zeker op ons hoofdkantoor bij ons operation and control centre aanwezig. In Amsterdam. Op Schiphol.
Maar die informatie krijgen ze dus van u.
Onder andere.
Maar u heeft nooit met ze gesproken in de zin van: let op, ze knallen daar vliegtuigen uit de lucht?
Nee, nee, nee. Kijk, die Antonov die op 14 juli werd neergeschoten, was een ver-van-m’n-bed-show. Ik moet eerlijk zeggen: ik heb er niet bij stilgestaan… Je weet ook: het is op een lagere hoogte gebeurd. Rond 6 kilometer. En bij mij zijn hierover ook géén bellen gaan rinkelen. Ik ben geen expert in wapens die kan zeggen: jongens dit had ook weleens een BUK kunnen zijn. Dat weet ik nu, nadat ik de media gelezen heb. Achteraf kun je een koe altijd in de kont kijken.
Drie dagen na die Antonov komt de MH17 naar beneden. Heeft u toen nog weleens teruggedacht aan het incident met de Antonov?
Nee, absoluut niet. Nee, eigenlijk pas sinds er hierover Kamervragen werden gesteld, dacht ik: jee… ehm…ja, zoals ik al zei: achteraf, hadden er bellen moeten rinkelen? Eh, misschien. Niet bij mij, althans. In alle eer en geweten. En dan kan ik heel formalistisch zeggen: het is niet mijn taak om daar aan te denken. Klopt. Maar ik héb er ook inderdaad niet aan gedacht.
Kijk, dat er een aantal mensen een paar dagen later op een knop willen drukken waardoor dit afschuwelijke incident plaatsvindt, ja, daar denk je gewoon niet aan. Het is gewoon zo…zo’n bizarre gedachte. Dus naar eer en geweten kan ik zeggen: het is nooit bij mij opgekomen dat dit wel eens zou kunnen gaan gebeuren.