De fabrikant van het leeftijdscontrolesysteem Ageviewers heeft supermarktketen Jumbo en de branchevereniging van supermarkten (CBL) voor de rechter gedaagd omdat de supermarkten een kartel tegen Ageviewers zouden vormen. Dit meldt radioprogramma Argos zaterdag (26-9) in zijn uitzending. De Hollandse Exploitatie Maatschappij (HEM), het bedrijf achter Ageviewers, zegt dat de markt vervalst is. Het bedrijf stopt eind deze maand met de leeftijdscontroles in supermarkten en slijterijen en heeft voor zo’n 20 medewerkers ontslag aangevraagd, omdat het systeem in de huidige situatie niet rendeert.
In de Argos-uitzending zegt een voormalige senior beleidsadviseur van staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid dat ambtenaren op het ministerie zich laten inpakken door de lobby van de supermarktindustrie, die een sluitend controlesysteem als Ageviewers al jaren links laat liggen.
Jumbo en CBL voor de rechter om leeftijdscontrole
‘Supermarkten vormen kartel tegen Ageviewers’
'Uit onderzoeken blijkt dat met dit systeem vrijwel geen fouten worden gemaakt bij de verkoop van alcohol en tabak aan jongeren. De werkwijze voldoet bovendien aan de wettelijke privacyregels. Toch weigeren supermarkten het middel in te zetten.'
Volgens de oud-adviseur verspreidt de supermarktbranche allerlei onjuistheden over het Ageviewers-systeem, en nemen beleidsmedewerkers die op het ministerie van VWS verantwoordelijk zijn voor het alcohol- en tabaksdossier deze onwaarheden probleemloos over. Staatssecretaris Van Rijn zou de belangen van de alcohol- en tabaksbranche laat prevaleren boven de gezondheid van jongeren, door te weigeren structurele maatregelen te nemen tegen de aanhoudende verkoop van alcohol en tabak aan jongeren.
Verkopers van alcohol en tabak zijn wettelijk verplicht de leeftijd van de klant te controleren, omdat het verboden is om bier, wijn en sigaretten aan jongeren onder de 18 te leveren. Al jaren wordt er zeer matig gecontroleerd. Uit het laatste nalevingsonderzoek blijkt dat het in supermarkten nog steeds in ongeveer de helft van de gevallen fout gaat. In de horeca en bij slijters zijn de nalevingscijfers nog slechter. Verkopers hebben geregeld te maken met intimiderende klanten aan de kassa en zien - al dan niet bewust - veel door de vingers.
Bij het Ageviewers-systeem controleert niet de kassamedewerker de leeftijd van de klant, maar een controleur op afstand, met behulp van een camera. Uit onderzoeken blijkt dat met dit systeem vrijwel geen fouten worden gemaakt bij de verkoop van alcohol en tabak aan jongeren. De werkwijze voldoet bovendien aan de wettelijke privacyregels. Toch weigeren supermarkten het middel in te zetten. Ageviewers draait momenteel alleen bij enkele tientallen zelfstandige slijters en bij de kleine supermarktketen Support & Co.
Volgens bestuursvoorzitter Dirk Benschop van de HEM hebben grote ketens als Albert Heijn en Jumbo in brancheverband afgesproken om Ageviewers buiten de deur te houden omdat het systeem zo goed werkt dat het ten koste zou gaan van de omzet. Zo’n afspraak is in strijd met de mededingingswet.
Benschop wijst met name naar de handelswijze van supermarktketen C1000, die inmiddels is overgenomen door Jumbo. C1000 maakte in 2008 publiekelijk bekend Ageviewers te gaan invoeren. Volgens Benschop waren alle voorbereidingen getroffen om aan de slag te gaan, maar zag C1000 daar uiteindelijk om onduidelijke redenen van af. Benschop zegt bewijzen te hebben dat de supermarkten destijds onderling bindende afspraken hebben gemaakt om de leeftijd van klanten uitsluitend te laten controleren door de kassamedewerker. Met die afspraken hebben zij volgens hem de deur bewust dichtgegooid voor Ageviewers, omdat die gebruikmaakt van controle op afstand.
De supermarkten ontkennen dat er sprake is van een kartel tegen Ageviewers. De concerns hebben naar eigen zeggen allemaal zelfstandig besloten om van het systeem af te zien. Hun belangrijkste argument luidt dat het controlesysteem vanwege het gebruik van een camera klantonvriendelijk zou zijn. De supers verwijzen daarbij naar een proefproject bij een filiaal van C1000 in Alphen aan den Rijn, waaruit volgens hen bleek dat klanten zich niet door een camera willen laten bekijken. Maar de filiaalhouder die de pilot destijds uitvoerde, spreekt in Argos juist van een geslaagd project. Volgens hem werkte het systeem perfect en had slechts een kleine minderheid van de klanten moeite met het gebruik van een camera. Daarnaast heeft Argos een intern document van C1000 ingezien waaruit blijkt dat het supermarktconcern al een jaar voordat de pilot werd gehouden, besloot om van Ageviewers af te zien.
Benschop kaartte de kwestie aan bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Die constateerde na een kort vooronderzoek dat er inderdaad aanwijzingen waren dat de supermarkten Ageviewers boycotten. Maar zij zag niet direct hoe zij een inbreuk op de mededingingswet kon bewijzen en moest gezien het grote aantal andere zaken prioriteiten stellen. De toezichthouder vroeg brancheverenging CBL kenbaar te maken dat de onderlinge supermarktafspraken niet tot doel hebben om Ageviewers uit te sluiten. Dat heeft het CBL gedaan. De ACM zegt nu geen aanleiding meer te zien voor een diepgravend onderzoek.
De HEM laat dit onderzoek nu aan de rechter. Het bedrijf wil van de supermarktbranche uiteindelijk een schadevergoeding voor gederfde inkomsten. Volgens bestuursvoorzitter Benschop bedraagt de schade vele miljoenen.