“Overste De Ruijter zou moeten zeggen: sorry, gezien de politieke situatie konden we niet anders.”

Dat zegt Peter Rutten, de leider van het team van de Koninklijke Marechaussee dat de verdwijning van het fotorolletje uit Srebrenica in 1995 destijds onderzocht, vandaag in het radioprogramma Argos. Rutten gelooft in een complot. Achteraf twijfelt hij aan zijn rol in 1995. Hij heeft de gang van zaken in het fotolab van de marine in Den Haag uitvoerig onderzocht. Maar achteraf stelt hij vragen bij dat onderzoek.

De Ruijter van de Militaire Inlichtingendienst (MID) haalde het rolletje dinsdagochtend 25 juli op bij Ron Rutten thuis. Hij neemt het rolletje mee naar huis. En brengt het de volgende ochtend naar het fotolab van de marine in Den Haag. Wat er in die uren voordat het rolletje naar het lab ging is gebeurd is nooit strafrechtelijk onderzocht. Dat vindt P. Rutten verkeerd:“Wat is de route geweest van het fotorolletje? Wat is de rol geweest van De Ruijter? Is hij er ergens mee naar toe geweest? Is het diezelfde nacht nog ontwikkeld? En moest het de volgende dag verdwijnen? Die dingen zijn niet goed uitgezocht.”Zegt Peter Rutten in Argos.

"Dat de inlichtingendienst het rolletje veilig wilde stellen, was een eigen besluit van de MID. Zoiets doet de dienst niet vaak; dat is bijzonder"

Arie Bleumink

Arie Bleumink was in die dagen de chef van de sectie inlichtingen en veiligheid van de MID/KL en daarmee chef van De Ruijter. Hij vertelt in Argos voor het eerst zijn verhaal in de media.

Dat de inlichtingendienst het rolletje veilig wilde stellen, was een eigen besluit van de MID (nu MIVD), zegt Bleumink, zoiets doet de dienst “niet vaak; dat is bijzonder.”

De inlichtingendienst vermoedde dat de pers belangstelling had voor de foto’s. Bevelhebber Couzy had de zondag ervoor in een persconferentie verklaard dat er “geen aanwijzingen waren voor genocide.” Als er dan enkele dagen later foto’s in de pers verschijnen met daarop negen lijken in een weiland, een van de foto’s die Ron Rutten genomen heeft, is dat niet prettig.

Bovendien vertelt Ron Rutten dat hij foto’s heeft genomen van het scheiden van de moslimmannen en –vrouwen en de rol van Dutchbatters daarbij. Rutten kreeg daarover hooglopende ruzie met een collega. Hij vond dat die de Serviërs te veel hielp. Het woord “collaboratie” viel daarbij.

Bleumink gelooft wel dat het rolletje per ongeluk is verprutst.

Ron Rutten. De maker van de foto’s, gelooft ook nu, twintig jaar na dato, nog steeds niet dat het rolletje per ongeluk is mislukt. Zijn wantrouwen is gebaseerd op een telefoongesprek op woensdag 26 juli 1995, de dag dat het rolletje verprutst werd. Die avond werd hij gebeld door Arie Bleumink en De Ruijter samen. Na een interne ruzie binnen Defensie werd het Bleumink en De Ruijter verboden naar Ron Rutten te gaan om te zeggen dat het rolletje mislukt was. De zaak was in onderzoek. Er mocht geen informatie naar buiten. De heren van de inlichtingendienst mochten wel bellen met Rutten. Ze vertelden Rutten dat het rolletje in beslag was genomen omdat er “implicaties waren met de foto’s.” Vertelt Bleumink in Argos. Het is voor het eerst dat hij zijn verhaal doet.

Toen Ron Rutten de volgende dag wel te horen kreeg dat rolletje mislukt was geloofde hij dat niet. Bleumink denkt dat het een fout was van Defensie om hen te verbieden eerlijk te zijn.  “Daarmee kweek je wantrouwen. Jammer. Jammer. Jammer.”

Het fotorolletje is in 1998 een grote kwestie  geworden als gevolg van uitzendingen van Argos en Nova. In de loop der jaren is het rolletje symbool geworden voor de doofpotcultuur op het Ministerie van Defensie.

Het incident is talloze malen onderzocht. De Ruijter is onder ede gehoord door de Parlementaire Enquêtecommissie in 2002. In 1997 is er een apart marechaussee-onderzoek geweest naar het voortraject, voordat het rolletje bij het fotolab kwam. Maar ook dat was geen diepgravend strafrechtelijk onderzoek. Er zijn alleen enkele getuigen gehoord, meer niet.

Argos spreekt met alle hoofdrolspelers in het verhaal over het mislukken van het rolletje en maakt daarmee een reconstructie die vandaag uitgezonden wordt op NPO Radio 1.