Afscheidsfeesten van duizenden euro’s, voetbalkaarten, kistjes wijn en diners. Het representatiebudget bij de politie is de afgelopen jaren met miljoenen overschreden.

De politie erkent dat sommige uitgaven wel erg hoog zijn. De wisseling van de wacht tussen toenmalig korpschef Gerard Bouman en diens opvolger Erik Akerboom kostte begin 2016 bij elkaar opgeteld bijna 90 duizend euro. Dat was te veel, zegt de politie nu. Dat geldt ook voor een peperduur afscheidsfeest van de chef van de Landelijke Eenheid in 2015. Het afscheid van Patricia Zorko kostte in 2016 zo’n 24 duizend euro. De politie vindt dit bedrag terugkijkend ‘ondoelmatig’. Zorko is inmiddels plaatsvervangend Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en directeur Cyber Security. 

Het totale representatiebudget in 2017 was 11,5 miljoen euro en dit werd toen met 2 miljoen euro overschreden. De uitgaven zijn volgens de politie inmiddels zelfs opgelopen tot 15 miljoen. 

De politie is de afgelopen jaren in opspraak gekomen door declaratieschandalen met de ondernemingsgraad en de Amsterdamse politiecommissaris Ad Smit. Hier zaten bestedingen bij uit het budget dat is bedoeld voor representatie. Reden voor Argos om te vragen naar die  uitgaven, met een verzoek om inzage via de Wet openbaarheid van bestuur.

Dat verzoek leverde lijsten op met tienduizenden uitgaven uit de jaren 2013-2017 van alle politie-eenheden. Deze zijn in dit artikel te vinden. Naar aanleiding hiervan gaat de politie de uitgaven ‘kritisch analyseren’.

57 duizend euro voor een afscheidsfeest

© Argos

Geen duidelijke definitie van representatie

Op de lijsten staan zeer uiteenlopende uitgaven. Van feesten, tot VVV-bonnen en soms zelfs een verkeersboete. Dat komt doordat er geen duidelijke definitie van wat representatie is en welke uitgaven hieronder mogen vallen. ‘Onder de post representatie worden allerlei uitgaven weggeschreven. We zijn bezig het begrip representatie duidelijker af te bakenen en gedane uitgaven nader te analyseren’, aldus woordvoerder Robbert Salome namens de korpsleiding.

Een groot deel van het geld voor representatie gaat op aan interne aangelegenheden. Dat zijn feitelijk geen representatiekosten, maar deze uitgaven zijn wel goed verklaarbaar. Onder de grootste posten zijn bijvoorbeeld kerstpakketten en bloemetjes voor politiemedewerkers die iets bijzonders hebben gedaan of meegemaakt. Ook personeelsfeesten, iftar-maaltijden en teamuitjes gaan uit het budget. Vanwege de omvang van de politie, er werken tienduizenden mensen, zijn de kosten hoog. 

Dure afscheidfeestjes, recepties en kookworkshops

Maar op de lijsten staan ook diners met collega’s, kaarten voor voetbalwedstrijden van Ajax, Feyenoord en AZ, een kookworkshop voor de korpsleiding en zaken als flessen drank en andere onderlinge presentjes. Daar ontstaat een grijs gebied en het roept de vraag op: is dit altijd nodig?

Anderzijds zijn de richtlijnen voor de hoogtes van bedragen geen harde regels, waardoor de kosten soms flink kunnen oplopen. ‘Van de uitgangspunten kan worden afgeweken als de budgethouder daartoe aanleiding ziet’, aldus de politie. ‘De mate waarin soms van de kaders wordt afgeweken, daar zetten we als korps vraagtekens bij. Het gaat om gemeenschapsgeld, daar moet je zorgvuldig mee omgaan.’ 

De politie kocht ook seizoenskaarten bij voetbalclubs

Zo besteedde politiedistrict Amsterdam ruim 1.300 euro aan seizoenskaarten bij Ajax. Besteedde de Leiding Regionale Diensten 578 euro aan seizoenskaarten bij Feyenoord en gaf politiedistrict Noord Nederland 530 euro aan een seizoenskaart bij AZ. ‘Kaarten kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt om medewerkers te belonen voor bijzondere verdiensten, maar ook kan de eenheidsleiding vanuit representatie-oogpunt bijvoorbeeld een voetbalwedstrijd bezoeken'.

Meer soberheid in de toekomst

De verschillen per regio en afdeling zijn groot: hoogte en aard van de uitgaven variëren sterk. ‘Voor de vorming van de Nationale Politie hanteerde elke eenheid een eigen invulling van de algemene regels, die gaan we nu eenduidig maken’. 

Geconfronteerd met de hoogte van het afscheid van Bouman en het aantreden van Akerboom zegt de korpsleiding in de toekomst ‘meer soberheid’ te zullen betrachten en erkent ze dat de uitgaven in ieder geval deels ‘niet doelmatig’ zijn.

Het afscheid van Gerard Bouman als korpschef in 2016, die daarna als adviseur aan de politie verbonden bleef, kostte bijna 57 duizend euro. De afscheidsbijeenkomst alleen al was bijna 37 duizend euro, maar daar kwamen nog duizenden euro’s bij aan recepties, diners, een (video)impressie van het afscheid in de Ridderzaal en bandjes. Bij het aantreden van Boumans opvolger, Erik Akerboom, werd nog eens 31 duizend euro gespendeerd. Dit moet voortaan soberder, vindt de politie. Ter vergelijking: het richtbedrag voor een afscheid van een minister - alle recepties en bijeenkomsten samen - is maximaal 30 duizend euro. 

Ook een ‘gewone’ afscheidsreceptie bij de politie kost al gauw 1.200 tot maximaal 6.500 euro. Het afscheid van de tweede man van de politie, plaatsvervangend korpschef Ruud Bik, in 2016 in het Haagse café Millers kostte bijvoorbeeld 3.150 euro. De ‘handreiking bijzondere gebeurtenissen’  schrijft een maximum voor van 1.200 euro voor een afscheid of jubileum, tenzij er redenen zijn om dit bedrag te verhogen. Bijvoorbeeld als een hoge politiechef een groot netwerk heeft. In de jaren 2013-2017 waren er honderden afscheidsbijeenkomsten en jubilea die boven de richtlijn uitkwamen. Wat daarnaast opvalt is dat er in de periode 2015-2016 hier aan bijna 400.000 euro meer is uitgegeven ten opzichte van 2013-2014. Een verklaring kan zijn dat er meer vertrekkend personeel was. 

Opvallende uitgaven

Bijna 400 jubilea en afscheidsbijeenkomsten in de jaren 2013-2017 kostten meer dan de richtlijn van 1.200 euro. Bij elkaar opgeteld ruim een miljoen euro. Van een aantal uitgaven is niet uit te sluiten dat er meerdere jubilarissen of vertrekkers zijn geweest, maar het staat vast dat het in een behoorlijk aantal gevallen om slechts één persoon gaat. Meestal gaat het om leidinggevenden. Bedragen tussen vierduizend en ruim zesduizend euro komen geregeld voor. 

Bijna 15 duizend euro voor catering in de skylounges bij Ajax-FC Utrecht in de Amsterdam Arena in 2016. Het gaat hier om een bezoek van de toenmalige Chinese minister Guo Shengkun van openbare veiligheid en zijn delegatie van ruim veertig personen, in het kader van grootschalig politieoptreden en crisisbeheersing tijdens risicovolle voetbalwedstrijden.

Meerdere affaires rond het representatiebudget

Screenshot van de declaratiedocumenten die we hebben gekregen middels een WOB-verzoek

© Argos

De politie heeft de afgelopen jaren twee keer met affaires gekampt, waarbij ook uitgaven uit het representatiebudget een rol speelden. De hoofdpersonen zouden zichzelf of hun omgeving hebben bevoordeeld. Door falend toezicht konden misstanden voortduren. 

De meest geruchtmakende kwestie was het declaratieschandaal van de centrale ondernemingsraad, die onder voorzitterschap van Frank Giltay tonnen besteedde aan snoepreisjes, dure vergaderlocaties en feesten, onder meer in het Amstel Hotel. ‘Deze evenementen waren doelmatig noch doeltreffend. En ze hebben geleid tot schaamte en conflict’, zei korpschef Akerboom hier in 2016 over. De ontslagzaak van Giltay diende deze week voor de rechter. 

Vorig jaar werd de Amsterdamse commissaris Ad Smit ontslagen omdat hij op kosten van de politie familie, vrienden en collega’s zou hebben gefêteerd met diners en kaarten voor concerten en wedstrijden van Ajax. Meerdere hooggeplaatste politiemensen kregen een berisping, omdat zij kaarten hadden aangenomen. 

Gerrit van de Kamp van politiebond ACP zegt dat zijn bond ‘teleurgesteld is dat naar aanleiding van eerdere kritiek over representatiegelden blijkt dat de interne processen nog onvoldoende op orde zijn. Dit had voorkomen kunnen worden als de toezeggingen van een aantal jaren geleden waren uitgevoerd. Ook vragen wij ons af hoe het kan dat dit intern bij de politie niet eerder is gesignaleerd. Wij zullen hier op zo kort mogelijke termijn spreken met de korpschef.’ 

De korpsleiding laat weten ‘beter zicht en meer grip’ op de representatiekosten te willen en budgethouders - eenheidschefs en andere leidinggevenden erop te zullen aanspreken als er vraagtekens zijn bij uitgaven. 

Sloep betaald vanuit representatiebudget

Volgens de ontslagen commissaris Ad Smit in De Telegraaf betaalde de Amsterdamse korpsleiding uit het representatiebudget een luxe sloep van 85 duizend euro ‘waar de gewone diender niets aan heeft’. Deze sloep bestaat, maar de politie kan niet meer achterhalen wat er vijftien jaar geleden voor is betaald omdat aankoopdocumenten zijn vernietigd. Volgens de politie zijn de huidige kosten laag: ‘het onderhoud wordt verricht door de marine en de sloep wordt gevaren door vrijwilligers’. 

Heeft u tips of opmerkingen over deze kwestie? U kunt ons mailen.