Zo werkt het meest succesvolle coldcaseteam van Nederland

Dat zegt Rene Bergwerff, leider van het succesvolle Rotterdamse coldcaseteam, in gesprek met Argos. Het team heeft een flink aantal oude en vaak geruchtmakende moordzaken opgelost. De Oostvoornse kofferbakmoord (2005), de homomoorden in het Kralingse Bos (1993) en de moorden door bijlmoordenaar John S. en de Rotterdamse ‘ripper’ Albert B. zijn hier voorbeelden van. Een bekend lopend onderzoek is dat naar de dood van Sedar Soares, het 13-jarige jongetje dat in 2003 in Rotterdam werd doodgeschoten tijdens het gooien van sneeuwballen.

Dat begint bij de leiding van een eenheid. Die moet het nut zien en de ruimte creëren, waardoor je als team in relatieve rust je onderzoeken kan doen. Die voorwaarde is van groot belang. En ik ben heel blij met de medewerkers die ik in mijn team heb. Dat zijn ervaren, serieuze medewerkers. Hele professionele mensen die heel zelfstandig met hun werk bezig kunnen zijn en die ik allerlei klussen kan geven. Dat is echt van belang. Dus de ruimte vanuit de leiding én de teamleden waar je over mag beschikken. Daarnaast hebben we voor onszelf een werkproces ontwikkeld waardoor we veel zaken tegelijk kunnen aanpakken.

Wij hebben hier ruim vierhonderd zaken, misschien 450 en dat aantal groeit. Met een zaak of twintig zijn we bezig. Met de ene zaak ben je drukker dan met de ander. Soms ben je in afwachting van onderzoeken die uitstaan bij het Nederlands Forensisch Instituut. Dat is het mooie met een team zoals dit: je zet iets uit, dat onderzoek loopt en je kan intussen met een andere zaak aan de slag.

Je kunt ervoor kiezen: we pakken de eerste coldcasezaken van de stapel en die gaan we van A tot Z uitpluizen. Dat kost heel veel tijd. Het is zonde om na maanden of misschien wel langer te zeggen: er zit niks in, we leggen hem aan de kant en we gaan verder met de andere zaak. Dus wij hebben voor onszelf een methodiek ontwikkeld om met zo weinig mogelijk energie de kans op succes zo groot mogelijk te maken. Wij halen ongeveer 20 procent van de informatie uit het bestaande dossier en daarmee hebben we wellicht voor 80 procent zicht op wat er zich heeft afgespeeld en de kansen die erin zitten. Dit betekent dat je wat mist, dat is het risico dat we nemen. Met die kern gaan wij aan de slag. Dat levert iets op of dat levert niks op. Maar in z'n algemeenheid levert dat wel iets op. We hebben een draadje waar we aan kunnen trekken. En zolang dat maar blijft, blijven wij ook doorgaan in die zaak.

Het is niet zo dat we een dansje maken of een glas wijn heffen. Zeker niet. Het is wel een gevoel van opluchting. En als er echt een veroordeling valt, geeft dat een enorm gevoel van voldoening. Dat is het vooral. De zaken zijn te tragisch en nabestaanden zijn te lang in onzekerheid gelaten. Hun leven is vaak ook gewoon verpest. Daar hoort wel enig gepast gedrag bij. Je hebt voldoening en je bent blij, vooral voor nabestaanden. Maar wij zijn niet echt van die feestvierders.

Als ik het voor het zeggen had, dan zou ik het misschien meer landelijk organiseren. Het is geen geheim dat nabestaanden van zich laten horen. Die zeggen: hoe kan het nou dat dat daar de zaak wel wordt opgepakt en hier niet? Of waarom krijgen die zaken wel aandacht terwijl ze bij ons geen of onvoldoende aandacht krijgen? Ik denk dat als je het landelijk organiseert je dat probleem wel voor een deel gaat tackelen. Nu maak je per eenheid je afwegingen. Maar als je een landelijk team hebt, dan maak je een afweging over alle zaken die er liggen. Daarmee zou je nabestaanden tegemoet komen. Dan maakt het niet uit of een zaak uit Groningen komt of uit Rotterdam.

We hebben niet de ervaring dat hierdoor zaken worden opgelost. Op het moment dat de kalender uitkomt dan komen er wel meer tips binnen. Dat is niet alleen voor de zaken die op de kalender staan, maar in het algemeen wordt er meer gereageerd. Mensen raken getriggerd op de één of andere manier. Er gebeurt wat in de samenleving. Een belangrijk deel van de tips is goed bedoeld, maar daar kunnen we niks mee. Omdat ze niet relevant zijn of omdat het gaat over een zaak gaat die we allang hebben uitgezocht. Maar we kijken er altijd wel heel serieus naar.

De goede tips zijn heel zeldzaam. Wat we moeten zoeken is toch een groep van getuigen. In bijna elke zaak komen wij erachter - als de zaak is opgelost - dat er mensen zijn die precies weten hoe de vork in de steel zat. Wie verantwoordelijk was voor welke moord. Dit is serieus onderzocht en als je daar een soort van rekensommetje op los laat, dan zouden er op z'n minst achthonderd mensen in Nederland moeten zijn die iets weten. Ik geloof daar heilig in en daar liggen wat mij betreft minstens zoveel kansen om zaken op te lossen als door toepassing van nieuwe DNA-technieken.

Het hangt af van de motieven, die zijn verschillend. Ik denk dat het helpt als we laten zien dat het leven van nabestaanden is verziekt door een moord. Als je laat zien dat het oudere mensen zijn die binnenkort komen te overlijden, maar van wie het kind ooit is vermoord. Als je duidelijk kan maken aan mensen die op die informatie zitten: er gaat binnenkort iemand sterven die niet weet waarom zijn of haar kind is vermoord. Die je op het sterfbed eigenlijk rust zou gunnen. Als je dat laat zien, dan denk ik dat iemand nog wel twee keer nadenkt: moet ik dan toch niet over de brug komen?

Met medewerking van David Davidson