Radio à la Carte
Eva Maria Staal: De vogel en het muziekdoosje
Eva Maria Staal is schrijfster en voormalig wapenhandelaar. Ze kan zich uit haar kindertijd niet herinneren dat de radio ooit uit stond. En nu nog steeds niet eigenlijk. Zowel thuis als on the road, ze luistert altijd. Ook schreef ze laatst haar eerste hoorspel.
De vogel en het muziekdoosje - door Eva Maria Staal
Om van je ouders te kunnen houden alsof het je kinderen zijn moeten ze eerst dement worden. Mijn vader begon rond zijn zeventigste brillen kwijt te raken, of een sleutelbos, of beiden. ‘Best vaak,’ zeiden we -in het begin- tegen hem en -op den duur- tegen elkaar. Ook viel het op dat hij van een gevonden sleutelbos niet alle sleutels meer herkende. Daarop bedacht hij het spelletje ‘Raad De Sleutel’ voor mijn dochter, een uiterst gewiekste manier om de gaatjes in zijn brein mee te verhullen, net zo effectief als het steken van een duim in een dijk die op doorbreken staat.
Op een dag verdween mijn vader, met auto en al. Hij had ’s ochtends een afspraak in Den Haag, met zijn boezemvriend Willem, maar kwam nooit aan. Toen hij om drie uur ’s middags nog steeds onvindbaar was, belde mijn moeder de politie. Die vond hem in Gouda, rondjes rijdend, hongerig, dorstig en vertwijfeld zoekend naar Willems huis.
‘Pak hem zijn rijbewijs af’ kreeg mijn moeder te horen, ‘Hou hem binnen’ of ‘Verkoop zijn auto’. Maar telkens als ze dat overwoog ging het weer een hele poos goed, zo goed dat ze soms meer twijfelde aan haar eigen observaties dan aan mijn vaders geheugen. Bovendien was hij zo sterk als een os, hij liet zich door niemand tegenhouden. Daarbij: ze gunde hem zijn trots en kon maar moeilijk afstand doen van het beeld dat ze van hem had als sterke, onoverwinnelijke man. En omdat mijn vader elk medisch onderzoek weigerde, bleef de diagnose Alzheimer heel lang uit. Zijn ‘verdwaalperiode’ maakte ons treurig. Voor mijn moeder werd het pas iets makkelijker toen mijn vader zo dement was dat je zijn brein voorzichtig opnieuw kon ‘inkleuren’ hier en daar, door hem op veilige ideeen te brengen waarvan hij zeker wist dat hij ze zelf had bedacht. Toen bleven eindelijk de grote ongelukken uit.
Anne de Vroomen maakte een van de prachtigste radioverhalen ooit, over haar demente oma, die een leven lang haar gezin en huisdieren met grote zorg omringt, tot zij in een tehuis voor demente bejaarden belandt. Om haar te troosten doet haar kleindochter haar een mechanisch muziek-vogeltje cadeau. Oma koestert het namaakvogeltje op haar schoot, aait het en ‘voert’ het broodkruimels. Tot het op een dag lijkt te zijn verdwenen.
Knap hoe Anne de Vroomen met weinig woorden een groot verhaal vertelt. Het einde dreunt teder na. En ja, het loopt goed af, heb ik besloten. Na het nogmaals te hebben beluisterd zeg ik: alles komt goed. Er is geen andere conclusie mogelijk.