Iraniërs rouwen nog elk jaar om de dood van hun imam, wiens keel rond 680 na Christus werd doorgesneden. Alsof het gisteren was. Wat hebben Iraniërs toch met lijden? Het is voor Thomas Erdbrink nog steeds een raadsel, zoals bij meer gebruiken. Hij gaat op zoek naar de oorsprong van sommige tradities in zijn nieuwe vaderland.

Toen Thomas in Iran kwam wonen, dacht hij altijd dat het de regels van de staat zouden zijn die voor hem het meest lastig te begrijpen zijn maar dat is niet waar, weet hij inmiddels. Raadselachtiger vindt Thomas bijvoorbeeld sommige sociale omgangsvormen. Volgens hem begrijp je die alleen als je bent opgegroeid in het land.

Hoe je met elkaar om moet gaan wordt in Iran aangeduid met tarof. Dit staat voor overdreven beleefd en gastvrij zijn. Een voorbeeld: wie mag er als eerste naar binnen? Twee mensen strijden erom de deur voor de ander als eerste open te doen. 'Ga jij maar. Nee, dank je, na u!'. Je weet nooit zeker of iemand werkelijk verwacht dat ie aan het kortste eind trekt. Thomas ziet er inmiddels de lol van in, maar hoe zien de Iraniërs dit?

kijk nu op NPO Start

bijgeloof

Thomas verbaast zich over meer dingen deze uitzending, het bijgeloof van de Iraniërs bijvoorbeeld. Hij rijdt langs een rivier in Isfahan die al drie jaar droog staat. Waar is het water gebleven?, vraagt Thomas zich af. ‘De mullahs hebben het opgedronken, zegt de taxichauffeur.  ‘Het is de schuld van de Amerikanen', zeggen de inwoners uit Isfahan. Thomas is er aan gewend dat Amerika overal de schuld van krijgt. Het brengt hem bij de volgende vraag: waarom hebben Iraniërs altijd een vijand nodig? Eerst was het Irak, en later Amerika. 

Veel zorgen maken de bewoners zich niet om de droge rivier. Ze geloven heilig in een wonder en op welke dag Thomas er ook naar vraagt: elke keer geloven ze dat het nog hooguit veertien dagen duurt voordat het water weer komt. Waar komt dat bijgeloof nou weer vandaan?

raadsel: waarom wil je lijden?

Thomas gaat in deze aflevering dieper in op de vraag over dat vijandbeeld. Jaren voor Amerika was Irak de grote vijand van Iran. Elke Iraniër stond in de jaren tachtig achter ayatollah Khomeini die Saddam Hussein als de vijand had verklaard. Jonge en oude mannen waren bereid daarvoor hun leven te geven in de Irak-Iran oorlog.

Ze trokken de heuvels en honderdduizenden sneuvelden. Martelaren noemen ze hen. In Iran willen veel mensen graag martelaar worden. Een Iraanse vriendin van Thomas wil bijvoorbeeld net zo sterven als haar vader: als een martelaar op het slagveld. Ze meent het.

Na twaalf jaar Iran is het voor Erdbrink nog steeds een raadsel. Wat hebben Iraniërs toch met lijden? In het stadje Khomeinishahr loopt de hele bevolking tien dagen lang te huilen. Ze rouwen om de dood van hun imam Hoessein wiens keel ergens rond in 680 na Christus werd doorgesneden. Alsof het gisteren was. De beelden van mannen die zichzelf pijnigen met kettingen en zwepen hebben we vaker gezien op het journaal. Maar het verhaal hierachter wordt mooi verbeeld en uitgelegd in de serie.

De beelden die cameraman Jacko van 't Hof van de omgeving maakte zijn sowieso schilderachtig en bijzonder mooi. Kijk je de uitzending online? Zet 'm dan af en toe eens op pauze en bestudeer dan het beeld dat je ziet. De kleur en de compositie: fenomenaal.

sprookje

De vergoten tranen van de martelaars vermengt Thomas aan het einde met de legende van de droge rivier. De tranen zouden uitkomst kunnen bieden in de nabijgelegen Isfahan waar de beroemde 'Rivier des levens' al drie jaar droog staat. Het lijkt wel een sprookje van duizend-in-een-nacht.