In onze Mondo Boekenclub lezen we elke maand een klassieker. In de maand september leidt schrijver en dichter Ellen Deckwitz ons door de dichtbundel 'Parken en Woestijnen' van M. Vasalis. Maar wie was M. Vasalis ook alweer?

M. Vasalis is het pseudoniem van Margaretha Drooglever Fortuyn-Leenmans (roepnaam Kiek). Ze werd geboren in Den Haag in 1909, studeerde medicijnen en antropologie en werkte tot haar zeventigste als psychiater. Daarnaast schreef ze kritieken, essays en een roman, maar ze werd vooral bekend van haar poëzie. 

Vasalis publiceerde drie bundels, met in totaal maar honderd gedichten. Toch werd haar werk enorm geliefd bij zowel poëzieliefhebbers als het grote publiek. Haar debuut was Parken en woestijnen (1940), pas jaren later volgden De vogel Phoenix (1947) en Vergezichten en gezichten (1954). Na haar dood in 1998 verscheen de bundel De oude kustlijn (2002) met nog eens vijftig nieuwe gedichten. 

‘Vasalis’ gedichten roepen vaak iets op waar geen woorden voor zijn’, schrijft het Literatuurmuseum over haar werk. ‘Iets preverbaals, iets onmenselijks of iets goddelijks, iets wat dood is of nog ongeboren, iets wat eerder gedroomd lijkt dan echt gebeurd. Dat lijkt vreemd. Gedichten zijn immers juist van woorden gemaakt. Hoe kan taal een weg uit de taal vinden? Bij Vasalis gebeurt dat.’  

Vasalis wilde groots en meeslepend leven. Ze was altijd op zoek naar vrijheid, naar avontuur, naar wilde natuur. Haar poëzie was daar vaak een uiting van; zie bijvoorbeeld deze regels uit Drank, de onberekenbare, het eerste gedicht in Parken en Woestijnen:

‘In mijn binnenste stampen beesten, 
Snuiven paarden, ruisen bossen’ 

En even verderop:

‘Niemand weet hoe vreeslijk wild, 
Ik met los haar loop te rennen!’ 

Vasalis’ werkwijze was bijzonder: ze schreef haar gedichten meestal in één keer op en schaafde er later nauwelijks nog aan. De gedichten leken tot haar te komen, soms in bijna mystieke, gelukzalige ervaringen, zoals ze beschrijft in haar dagboek op 15 juni 1932:  ‘Ik weet niet meer waarom ik zo ongehoord gelukkig was, op een manier die ik niet kende, niet een agressief en exuberant geluk, maar als ’t ware vol rücksicht, alsof ik bij iets waakte en alsof er een licht in mij ontstoken is, dat niet meer zal doven.’ 

Lees om meer te leren over M. Vasalis en haar werk mee met de Mondo Boekenclub. Daarin lezen we deze maand onder leiding van dichter Ellen Deckwitz haar debuutbundel Parken en Woestijnen. In de bundel komen thema's terug die ook anno 2020 nog heel relevant zijn, zegt Deckwitz: 'Onzekerheid, angst, het mystieke en misschien zelfs: wanneer we eindelijk weer de deur uitmogen, het licht euforische.'

Schrijver Ellen Deckwitz over M. Vasalis

voorgaande edities van de Mondo Boekenclub