Echte mannen zijn stoïcijns, huilen nooit en maken harde grappen. In 2Doc: Man Made onderzoekt Sunny Bergman wat de maatschappelijke ideeën over mannelijkheid zijn. Wat wordt nou gezien als typisch mannelijk en in welke stereotypen uit zich dat? En hebben mannen onder deze ideeën te lijden?

De traditionele rolpatronen zijn veranderd. Is de man in verwarring over zijn rol? Wereldwijd wordt erover gediscussieerd. Door mannen die uit het mannenharnas willen ontsnappen maar ook door mannen die het liefst weer terug willen naar de klassieke conservatieve man/vrouw-verhouding. Zo vinden de fans van de omstreden psycholoog Jordan Peterson dat de maatschappij veel te veel is gefeminiseerd.

In de twintigste eeuw hebben feministen de vrijheid bevochten voor de vrouw, en daarmee haar emancipatie. Is het nu tijd voor mannenemancipatie, voor de bevrijding van de man? Als het aan Bergman ligt wel. ‘Uit mijn persoonlijk filmessay blijkt dat kwetsbare emoties als angst en verdriet nog altijd worden gezien als slap en niet mannelijk. Het lijkt erop dat door emoties te onderdrukken mannen zich eigenlijk niet kunnen ontwikkelen tot een volwaardig mens die empathisch is naar anderen toe. En voordat ik allemaal boze mannen aan de lijn krijg: Man Made is een analyse van het construct mannelijkheid, geen kritiek op de individuele man.’

bekijk ook de deleted scenes uit Man Made

  • Bergman begint haar zoektocht dichtbij huis met haar partner en familie. Zijn diepgewortelde ideeën over mannen als niet-emotionele, sterke, competitieve en nuchtere wezens biologisch bepaald? Of sturen vooral maatschappij en opvoeding onze blik of gedrag? Samen met haar partner laat ze een hersenscan maken en spreekt ze met een neurowetenschapper over het al dan niet bestaan van fundamentele verschillen tussen mannen- en vrouwenbreinen.

    Ze gaat op zoek naar antwoorden bij studenten, zondagsvoetballers maar ook bij mensen die bezig zijn aan de transformatie om man te worden. Hoe zien zij hun mannelijkheid? Bergman test het testosteron van mannen uit diverse groepen, van politieman tot dragqueen en van rugbyspeler tot balletdanser om de relatie tussen testosteron en mannelijkheid te bevragen. In IJsland gaat ze op bezoek bij scholen waar jongens ‘gendercompensatie-onderwijs’ krijgen om zo een totaalpakket aan menselijke eigenschappen te ontwikkelen. Is dit de weg naar de complete man? Of de man als mens?

    De partner van Sunny over zijn rol in Man Made: 'Ze vroeg eerst heel subtiel of ik erin wilde'

    In de nieuwe documentaire Man Made onderzoekt Sunny Bergman mannelijkheid. Hiervoor spreekt ze transgenders, zondagsvoetballers, studenten en ook haar eigen man, David. Hoe was het voor hem om mee te doen in deze documentaire?

    David: ‘Sunny liep al langer rond met ideeën over dit onderwerp. Ze vroeg eerst heel subtiel of ik erin wilde, uiteindelijk ben ik best veel te zien in de documentaire. Maar ik ben ook wel grappig , haha. Sunny had me er ook al ingeluisd voor de cover van de VPRO Gids. Het leek haar wel grappig als we de PSP-poster zouden parodiëren. Toen had ze opeens al de fotoshoot geregeld en stond ik naakt in een weiland. Het was erg koud. Maar ik schaam me er niet voor hoor; ik hoop alleen niet dat het belachelijk wordt gevonden.’

    Op Sunny’s eerdere documentaires zijn veel heftige reacties gekomen, denk je dat die bij deze documentaire weer komen?

    ‘Ik denk het wel. Het zijn vaak nare internetgekkies die reageren, die heb je altijd. Het engste vind ik hoogopgeleide mensen die toch racistische en seksistische dingen zeggen. Zij leven in een beschermde bubbel en hebben geen idee van wat er buiten hen om gaat. Het is wel heftig, we hebben een tijd politiebeveiliging gehad en een inbraakalarm.

    Deze documentaire heeft wel een wat zachtere insteek dan haar vorige documentaires. Ik hoop dat Sunny er veel impact mee heeft. Vooral bij mannen die zich onderdrukt voelen of mensen als Jordan Peterson volgen. Dat is echt een rare gast. Hij is slim bezig met marketing en voert gewoon een toneelstukje op: elke keer huilt hij op precies dezelfde momenten. Ik was begonnen in zijn boek omdat ik dacht: ik ga het proberen. Maar ik heb het weggelegd, ik kwam er niet doorheen. Jordan Peterson is gewoon een psychopaat. Ik hoop vooral dat de mannen die hem volgen zich aangesproken voelen.’

    Hoe verliepen jouw scènes bij de opnames? Je bent bijvoorbeeld te zien terwijl je de was ophangt, even later vertel je dat je het stom vindt om zo steeds in de documentaire te zien te zijn. 

    ‘Ik hou zelf niet zo van die geregisseerde momenten. Dat ik de was opvouw was dus wel geregisseerd, maar het moment daarna niet. Zo zijn er veel scènes die juist pas leuk worden als de camera al bijna uit is. Ik ben wel blij dat die momenten erin zetten.’

    Sunny Bergman en haar man David op de cover van de VPRO Gids. De foto is een verwijzing naar de iconische PSP-verkiezingsposter uit 1971. In dit tijdperk werden de vrijheden van de vrouw, en daarmee haar emancipatie bevochten. Sunny vindt het nu tijd voor de bevrijding van de man. 

    Man Made in de media

    ook zien: 2Doc kort: Acting Straight

    In navolging op 2Doc: Man Made onderzoeken Tofik Dibi en Willem Timmers mannelijkheid in de gayscene in 2Doc kort: Acting Straight. Zij ervaren een wereld met verstikkende ideeën over wie de ultieme homo is: mannelijk, gespierd en allesbehalve vrouwelijk. Wat voor invloed heeft dit op hen en andere homo’s die niet voldoen aan dit ideaalbeeld?

    Bekijk de documentaire →