Aflevering 5: mens versus machine

We zien de mens graag als het sluitstuk, de vervolmaking van de evolutie. Wij maken de dienst uit in een wereld die we steeds meer naar onze hand zetten. Maar nu computers en robots in rap tempo intelligent gedrag vertonen en steeds autonomer kunnen handelen, rijst de vraag: klopt dit beeld nog wel? Filosoof Nick Bostrom denkt van niet. Hij voorspelt dat er nog deze eeuw machines zullen zijn die de denkkracht van ‘ons’ mensen ver zullen overtreffen. Bostrom schetst een scenario waarin superintelligente systemen hun eigen gang gaan, zonder zich wat aan te trekken van de mens. Het risico dat machines ons gaan overvleugelen, of zelfs overheersen, is in zijn ogen zeer reëel.

Bas Heijne kan het zich nog niet voorstellen: de mens die naar de pijpen danst van een machine. Maar hij beseft dat dit wellicht naïef is. Hij is bezorgd. In hoeverre kunnen we de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie sturen? En welke rol blijft er nog over voor de mens?
Op zoek naar antwoorden gaat hij langs bij Susan Blackmore. Een tegendraadse denker die kunstmatige intelligentie als een nieuwe stap in de evolutie ziet. Het idee dat de mens dit evolutionaire proces zou kunnen beheersen, ziet zij als typische menselijke zelfoverschatting. Blackmore constateert dat we nu al slaven zijn van de technologie die we zelf hebben gecreëerd. En het is maar de vraag of we deze technologie wel het beste met ons voor heeft.
Nick Bostrom is dan toch nog iets optimistischer. Als het lukt om kunstmatige intelligentie menselijke morele waarden aan te leren, dan hebben we nog een kans de ontwikkelingen in goede banen te leiden. Lastig, vindt Heijne, want wat zijn dan de ‘juiste’ waarden die we willen meegeven?

We zullen moeten wennen aan het idee dat we gaan samenleven met machines die slimmer zijn dan wij. In deze aflevering komen wetenschappers aan het woord die bezig zijn deze intelligente systemen te ontwikkelen en te beheersen. We zien hoe zelflerende robots zich in de toekomst zonder inmenging van de mens zullen kunnen ‘voortplanten’. Hoe we kennis over vogelzwermen kunnen gebruiken om het soms onvoorspelbare gedrag van genetwerkte computersystemen beter te begrijpen. En hoe ‘morele’ robots zelfstandig dilemma’s oplossen.
Kunstmatige intelligentie: krachtig hulpmiddel voor de mens, of de doos van Pandora? De toekomst zal het uitwijzen. Maar, zo constateert Heijne, die toekomst is wel allang begonnen: mensen maken machines, maar machines zijn ook al begonnen de mens te maken.