De Volmaakte Begrippenlijst

Artificial Intelligence (AI) (ook: kunstmatige intelligentie)
Een wetenschap die zich bezighoudt met het creëren van een object dat een vorm van intelligentie vertoont. Meestal zijn dit elektronische computers. Omdat het moeilijk is om te definiëren wat intelligentie precies is, is ook moeilijk te zeggen wanneer een computer intelligent is. Over het algemeen wordt aangehouden dat een apparaat intelligent is als een mens geen verschil kan merken tussen het gedrag van een computer en een persoon. De wetenschap leent methoden uit de wiskunde en biologie in de vorm van de structuur van neurale netwerken, zoals ons brein.

Chimeren
Organismen die in feite bestaan uit een mengsel van twee soorten. Het organisme bestaat dus uit twee soorten cellen, bijvoorbeeld van een geit en een schaap. Dit is iets anders dan de ‘gaap’: een kruising tussen een geit en schaap wat wel maar één type cel heeft. Er zijn onderzoeken gaande naar het kweken van menselijke organen in varkens (voor orgaandonatie) waarbij het varken dus eigenlijk een chimeer is: het bevat twee typen cellen maar functioneert als één wezen. Ook de muis met een mensenoor, een bekend beeld uit de jaren ‘90, is een chimeer.

Cognitive enhancement
Een middel om cognitieve functies, zoals het geheugen of het gebruik van zintuigen, te verbeteren. Hieronder vallen smart drugs, bepaalde geneesmiddelen, kruiden en hormonen. Veel noötropica, zoals dergelijke middeltjes heten, zijn ontworpen om psychische stoornissen tegen te gaan, maar geven een ander effect in gezonde hersenen. Ritalin zorgt bijvoorbeeld voor afname van symptomen van ADHD, maar verbetert het concentratievermogen in gezonde hersenen. Ook koffie, nicotine en amfetamine vallen onder noötropica.

Cryonisme
Een procedure waarbij mensen die net zijn overleden worden ‘ingevroren’, in de hoop later weer tot leven gewekt te worden. Dat is slechts hoop, want op dit moment is er nog geen technologie om de schade die door bevriezing ontstaat aan het lichaam weer ongedaan te maken. Sommige cryonisten laten alleen hun hoofd invriezen, met de gedachte dat in de toekomst het lichaam niet meer nodig is: voor hen is het behouden van hun mentale identiteit het belangrijkste.

Cyborg
Een fysieke samensmelting tussen mens en machine. Een cyborg bestaat uit een combinatie van organische en technologische onderdelen. De verhouding hier tussen kan verschillen. In feite kan iemand met een pacemaker of gehoorapparaat ook al gezien worden als een cyborg.

Deep Brain Stimulation (DBS)
Een chirurgische behandeling waarbij een elektrode in bepaalde hersengedeelten wordt ingebracht. Deze elektrode kan, door impulsen van een elders in het lichaam geplaatste stimulator door te geven, dat hersengedeelte stilleggen. Zo kunnen symptomen als chronische hoofdpijn of Parkinson bestreden worden. Omdat omliggende hersencellen mogelijk ook worden verstoord is de kans op bijwerkingen, bijvoorbeeld in het karakter van de patiënt, erg groot.

DNA
Een enorm molecuul waarin bijna alle erfelijke informatie van een organisme ligt opgeslagen. Opgerold DNA vormt een chromosoom, dat in de kern van de cel ligt. Bij het splitsen van cellen kunnen fouten in het DNA ontstaan, die leiden tot mutaties. Door het DNA kunstmatig aan te passen kunnen eigenschappen van een embryo – en daarmee ook het uitgegroeide organisme – veranderd worden.

Evoluerende complexe systemen
Complexe systemen die constant op zichzelf doorontwikkelen volgens een evolutionair principe. Met een complex systeem wordt meestal een digitaal netwerk bedoeld waarin ontzettend veel informatie wordt verspreid, verzameld en bewerkt zonder dat daar mensen aan te pas komen. Aan de basis liggen wiskundige algorithmes. Een dergelijk systeem kan zodanig geprogrammeerd worden dat deze niet alleen informatie bewerkt, maar ook zichzelf. Door variaties aan te brengen in het systeem (vergelijkbaar met mutaties in onze genen) ontstaan nieuwe algorithmes. Een simpele vergelijking kan vervolgens de slecht werkende systemen verwijderen en de beter werkende systemen behouden, om daar weer op verder te borduren. Het systeem evolueert dus, wat kan resulteren in uitkomsten die we als mens nooit hadden verwacht - maar we weten ook niet hoe het systeem precies werkt.

Gameten
Geslachtscellen. Dit zijn zaadcellen of eicellen, die in tegenstelling tot normale cellen slechts één exemplaar van elk chromosoom hebben. De versmelting van een zaadcel en eicel zorgt weer voor een compleet aantal chromosomen (bij mensen 23 paar) dat de eerste stamcel vormt van een embryo.

Genen
Een eenheid in de biologie om erfelijk materiaal aan te duiden. Genen zijn onderdeel van chromosomen en bestaan uit stukken DNA. Veel genen zorgen voor een bepaalde uiting in het organisme waar het zich in bevindt, bijvoorbeeld oogkleur of een bepaalde karaktereigenschap. De verschillende soorten van één gen – bijvoorbeeld haarkleur – heten allelen.

In-vitrofertilisatie (ivf)
Reageerbuisbevruchting. Een voortplantingstechniek waarbij een of meerdere eicellen buiten het lichaam worden bevrucht met zaadcellen. Vervolgens wordt de ontstane embryo of embryo’s in de baarmoeder teruggeplaatst. Deze techniek wordt ingezet bij vruchtbaarheidsproblemen, maar kan ook worden gebruikt om het DNA van het embryo aan te passen voordat het terug gaat in de baarmoeder.

Longevity Escape Velocity
Een begrip dat veel wordt gebruikt in de wetenschappen van veroudering en het tegengaan ervan. Longevity Escape Velocity is een hypothetische situatie waarin het leven van iemand met een langere tijd verlengd wordt, dan de tijd die nodig is om de volgende levensverlengende methode uit te vinden. Dat betekent dus dat iemand zijn leven met bepaalde tijd kan verlengen en er nog in zijn leven een methode wordt gevonden om zijn leven nóg meer te verlengen. Op deze manier wordt iemand theoretisch onsterfelijk. Visionair Aubrey de Grey staat achter dit idee.

Mitochondriën
Onderdelen in een cel die fungeren als energiecentrale voor de cel. Ze liggen buiten de celkern. Van oorsprong zijn mitochondriën bacteriën die zijn versmolten met cellen en hun eigen DNA bevatten. In feite is een menselijke cel dus een soort chimeer: een levensvorm dat bestaat uit twee verschillende levensvormen die samenwerken. Doordat het mitochondriaal DNA zich niet bevindt in de celkern wordt dit erfelijk materiaal overdragen van vrouw op vrouw. Dit feit wordt vaak gebruikt in onderzoek naar stambomen.

Nanobots
Een techniek om met uiterste precisie atomen te rangschikken of te sturen. Een nanobot is eigenlijk een moleculaire monteur die bestaat uit enkele atomen. Hij is in staat om bepaalde chemische reacties teweeg te brengen (bijvoorbeeld modificatie van DNA), atomen te transporteren (bijvoorbeeld het bezorgen van medicijnen in een specifiek deel van het lichaam), of onderdelen van cellen te repareren.

Neuronen
Zenuwcellen. Een bepaald type lichaamscel dat deel uit maakt van het centraal zenuwstelsel en de functie heeft om elektrische ladingen door te geven. Groepen neuronen sturen onder andere spieren, organen en de productie van hormonen aan. Het brein bestaat grotendeels uit neuronen en wordt dan ook wel een neuronennetwerk genoemd.

Optogenetica
Een techniek waarin licht wordt gebruikt om hersencellen aan te sturen die genetisch zijn aangepast om te reageren op licht. Een laserstraal kan specifieke hersencellen activeren, die als reactie op het licht een elektrisch signaal afvuren. Met optogenetica is het dus mogelijk hersencellen te beinvloeden waardoor bepaalde processen worden gestart in het brein. Denk aan het wisselen tussen slapen en wakker zijn, of het veranderen van het karakter. Ook de motoriek zou hiermee bestuurd kunnen worden, hoewel daar nog onderzoek naar gaande is.

Quantified Self
Een sociale beweging die techniek inzet om het menselijk lichaam en dagelijkse activiteiten te meten. Dit kan gaan om je biochemische toestand (je temperatuur of suikerspiegel), je gemoedstoestand (ademsnelheid, transpiratie) en je handelingen (wat je eet of hoeveel je beweegt). Deze zelfcontrole vindt plaats door allerlei sensoren, met als doel het informeren en verbeteren van het dagelijks functioneren.

Senescente cellen
Cellen die het resultaat zijn van vele malen delen en uiteindelijk niet meer kunnen delen. Doordat afvalstoffen in deze verouderde cellen zich ophopen werkt het lichaam steeds minder goed. Dit is een uiting van veroudering. Het elimineren van deze cellen is een methode om veroudering tegen te gaan.

Singulariteit
Een futurologisch begrip met verschillende definities. Over het algemeen staat het voor een tijd of tijdstip in de toekomst waarin technologische vooruitgang zo snel is gegaan dat het de intelligentie van de mens inhaalt. Op dat punt kunnen wij als mensen de ontstane kunstmatige intelligentie niet meer begrijpen en zal het een eigen leven leiden. Ook het moment waarop wij zelf onze eigen (huidige) intelligentie overstijgen kan worden gezien als het punt van singulariteit. Meestal wordt deze toekomst gezien als een dystopie.

Stamcellen
Een cel die in staat is om zich door te ontwikkelen naar een ander celtype. Een stamcel is dus eigenlijk een blanco canvas waar elke type cel van gemaakt kan worden, en speelt een belangrijke rol in genetische modificatie.

Transhumanisme
Een bepaalde filosofie waarin de gedachte heerst dat de door de natuur gestelde grenzen van het menselijk lichaam doorbroken kunnen en moeten worden. Transhumanisten pleiten vaak voor langer leven (zo niet oneindig leven) en het samensmelten van het menselijk lichaam met techniek. Ook zijn zij voorstander van het aanpassen van onze hersenen om het uiterste er uit te halen en nieuwe mogelijkheden te ontwikkelen. In deze stroming is er weinig aandacht voor ethiek en staat het individu boven de maatschappij. Een bekende transhumanist is Nick Bostrom.